پایش ذخایر جانوری دریاچه ارومیه آرتمیا "اورمیانا" را از نابودی نجات داد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، آرتمیا سخت‌پوستی است که اولین بار در سال 1958 در آبگیر شور لمینگتون انگلستان  شناسایی و به نام L.Artemia salin نام‌گذاری شد در ادامه تحقیقات دانشمندان گونه‌های مختلفی از آرتمیا را شناسایی و ثبت کردند که می‌توان به آرتمیا ارومیانا، آرتمیا پارتنوجنتیکا، آرتمیا سینیکا، آرتمیا پرسیمیلیس، آرتمیا فرانسیسکانا،آرتمیا مونیکا، آرتمیا تونیسیانا، آرتمیا قزاقستان اشاره کرد.

آرتمیا اورمیه (ارومیانا) یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دو جنسی در جهان بوده و ارزش غذایی آن در حد مطلوب و دارای بیش از 52 در صد پروتئین و 4 درصد چربی است و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن در حدی است که نیازهای آبزیان آب‌های شیرین را به طور کامل بر آورده می‌سازد.

از آن می‌توان مستقیماً یا پس از منجمد کردن و یا خشک کردن به عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان، میگوها و خرچنگ‌های آب شیرین استفاده کرد و یا می‌توان پس از غنی سازی برای پرورش ماهیان و میگوهای آب شور بکار برد.

آرتمیا در بخش‌های مختلف تأثیر کاربردی دارد

 دو دهه پیش تراکم آرتمیا در دریاچه ارومیه در وضع بسیار خوبی بود ولی بعد از اینکه دریاچه روند خشکی را شروع کرد و درصد شوری آب بیشتر از حد تحمل شد امیدی به برگشت این موجود در دریاچه نبود ولی با بارش‌های اخیر و زیاد شدن حجم آب دریاچه و همچنین حل شدن نمک، شوری آب کم شده و این جانداران همراه با دریاچه حیات دوباره یافتند.

 تخم‌های مقاوم آرتمیا را می‌توان پس از صید، خالص‌سازی، خشک و بسته بندی کرد و جهت مصارف آتی و یا فروش آماده کرد، تخم آرتمیا را در هر زمان که لازم باشد در طی 24 ساعتمی‌توان به لارو تبدیل و به عنوان غذایی زنده در اختیار لارو ماهی و میگو قرارداد.

در ابتدا از این موجود به‌عنوان غذای ماهیان آکواریومی استفاده می‌شد ولی بعداً با پی بردن به اهمیت آن در تغذیه لارو تازه تفریغ یافته انواع آبزیان، کاربرد آن در این زمینه به طور جدیمورد توجه قرار گرفت به طوریکه امروزه  صنعت آبزی پروری خصوصاً پرورش میگو به صورتاجتناب‌ناپذیری با آرتمیا پیوند خورده است.

کسب درآمدهای کلان از صادرات موجود آرتمیا

 آرتمیا علاوه بر اینکه یک منبع غذایی با ارزش است دارای خصوصیات و ویژگی‌های فراوانی است که هم برای پرورش دهنده و هم برای آبزیان بی‌نهایت مهم است  و با توجه به سود آوریکلان و ارزآوری هنگام صادرات این موجود، در توسعه اقتصاد بدون اتکاء به نفت، کاهش نرخ بیکاری و اشتغال زایی نقش مهمی را ایفا می‌کند.

در این میان دریاچه ارومیه یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین منابع تولید آرتمیا در جهان محسوبمی‌شود چراکه در کشورهایی که بازار آرتمیای جهان در اختیار آنهاست به ازای هر 100 هکتارزمین برای پرورش آرتمیا در مزارع پرورش حداقل 50 نفر کارگر ساده، 10 نفر کارگر آموزش دیدهبکار برده شوند.

مجوز برداشت آرتمیا از دریاچه ارومیه که به عنوان محصول صادراتی، صید می‌شود از اواخر سال 1378 شروع می‌شود، بهره‌برداری اصولی این موجود ارزشمند از دریاچه ارومیه با تأمین نیاز داخلی می‌تواند مانع از خروج ارز برای واردات سیست (تخم) آرتمیا در کشور شود و صادرات آن از طرف شرکت‌های بهره‌بردار می‌تواند زمینه ارزآوری برای کشور را فراهم کند.

همان‌طور که اشاره شد درآمد صادرات آرتمیا برای کشور بسیار زیاد است چراکه هر کیلو از این آبزی حدود 80 تا 130 دلار در بازار جهانی خریداری می‌شود و لذا کشورهای زیادی در دنیا به دنبال رشد و پرورش آن هستند ولی به علت شرایط بسیار خاصی که این آبزی برای تخم ریزینیاز دارد فقط در محیط‌های معدودی رشد می‌یابد.

بازگشت آرتمیا به دریاچه ارومیه

مدیر استانی ستاد احیاء دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی بابیان اینکه سطح تراز دریاچه ارومیه بیش از یک متر افزایش داشته است می‌گوید: بعد از گذشت دو دهه بحرانی دریاچه ارومیه روند احیا را به خوبی طی می‌کند و امروز سطح آب دریاچه ارومیه به بیش از پنج میلیاردمترمکعب رسیده است.

فرهاد سرخوش احیای آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه شناور شدن کشتی‌های قدیمی از جمله حمزه و آرتمیا را از نتایج مثبت بهبود دریاچه ارومیه برشمرده و می افزاید: با ادامه روند احیا برخی مشکلات زیست محیطی در منطقه نیز حل می‌شود.

وی با اشاره به افزایش سطح آب دریاچه ارومیه و انحلال نمک در آن به همراه بهبود وضعیت زندگی آرتمیا بیان می‌کند: هم اکنون بعد از سال‌ها آرتمیا ارومیانا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه در سطح آب دریاچه مشاهده شده که نشان دهنده بهبود و احیای دریاچه است.

تولید ژن آرتمیا در استان از نابودی نسل این موجود جلوگیری می‌کند

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با بیان اینکه هم اکنون میزان جلبک دونالیلا سالینا به عنوان غذای اصلی آرتمیا 12- 10 میلیون سلول در هر لیتر آب دریاچه است، می‌گوید: اگر شرایط زیستی دریاچه خوب و غذا مطلوب باشد، به‌طور متوسط عمر این جاندار ارزشمند تا سه ماه است.

علی نکوئی فرد می‌افزاید: آرتمیای ماده در شرایط عادی و مطلوب روزانه 54 نوزاد و در طول عمر خود 3000 تا 4000 تخم مقاوم (سیست) آزاد می‌کند و تخم آرتمیا با توجه به کیفیت آن باقیمتی بین 80 تا 130 دلار قابلیت فروش دارد.

وی بیان می‌کند: آرتمیا اورمیانا در شوری بین 10 تا 300 گرم در لیتر، قابلیت زیست دارد  ولی80 تا 150 گرم شوری در هر لیتر شرایط مطلوب برای زیست این موجود به شمار می‌رود که این شرایط هم‌اکنون فراهم است.

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیا کشور می‌گوید: نگرانی از نابودی نسل باقی مانده از آرتمیا اورمیانا با بهبود شرایط دریاچه از بین رفته است و در صورت بروز مجدد بحران در آینده می‌توان شاهد وجود این نسل به صورت خود احیایی بود.

نکوئی فرد تصریح می‌کند: در شرایط خشکی سیست (تخم) در نمک می‌تواند قدرت حیات خود را پایدار نماید و موضوع بستگی به شرایط زیست‌محیطی آن دارد به گونه‌ای که جنین موجود در تخم مقاوم می‌تواند تا چندین سال خود را در نمک حفظ کند.

تغذیه آرتمیا در دریاچه ارومیه مهیا است

وی با بیان اینکه سیست آرتمیا از سال 1376 در این مرکز به‌صورت خشک و در شرایط خلاء در سردخانه نگهداری می‌شود، می‌افزاید: یکی از شرایط نگهداری تخم آرتمیا نگهداری در آب نمکاشباع و شیوه دیگر نگهداری خشک شده آن در جوار نمک است هرچند در شرایط خشک و آبگیری شده توان ادامه بقا تا 20 سال را دارد ولی در برخی مناطق از دریاچه قدرت احیا پس از20 سال نیز ثبت شده است.

نکوئی فرد با اشاره به نوع تغذیه این جاندار نیز اظهار کرد: آرتمیا هر چیزی زیر 50 میکرون باشد بدون فیلتر کردن اعم از باکتری، مخمر، جلبک و شیرابه را می‌خورد.

به گفته وی جلبک‌های ریز که باعث تقویت آن می‌شود به ویژه جلبک دونالیلا عمده‌ترین تغذیه این گونه آرتمیاست که هم اکنون بیش از 10 میلیون سلول در هر لیتر از آب دریاچه ارومیه وجود دارد و این زیست بوم از این جلبک‌ها غنی است.

پایش ذخایر آرتمیا درگرو تأمین اعتبار است

وی با اشاره به پایش ذخایر آرتمیا می‌گوید: دومین بانک ژن آرتمیای جهان در آذربایجان غربی تأسیس شده و اکنون سیست های 42 نقطه از جهان و 17 نقطه از کشور و حوزه دریاچه ارومیه در بانک ژن آرتمیا جهت تعیین هویت و صدور شناسنامه ژنتیکی واقع در مرکز تحقیقات آرتمیای کشور نگهداری می‌شود در این راستا بانک ژن زنده آرتمیا اورمیانا نیز در 8 استخر در وسعت 1000 متر مربع  راه‌اندازی و آرتمیا اورمیانا در آن نگهداری می‌شود.

نکوئی فرد بیان می‌کند: طی دو سال اخیر پایش ذخایر آرتمیای دریاچه ارومیه در چهار ایستگاه منتهی به جنوب دریاچه انجام می‌شد و امسال مقرر شده تا در 10 نقطه از دریاچه پایش انجام شود البته این موضوع وابسته به تأمین اعتبار بوده و تا زمان تأمین اعتبار نمونه برداری به‌طورانتخابی انجام می‌شود.

گزارش از ثمین کاظمی

انتهای پیام/ن