موازی کاری و بودجه اندک، سازمان زمین شناسی را پیر کرد

محمدباقر درّی در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به اینکه سازمان زمین شناسی درسال 1338 تاسیس شده است، اظهارداشت: در ایران کمتر معدن و اثر معدنی یافت می‌شود،که در آن کاری از کارشناسان زمین شناسی دیده نشود. به نوعی تمام معادن بزرگ اعم از کشف و سایر موارد از سوی کارشناسان سازمان زمین شناسی انجام می‌شود.

 معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی با اعلام اینکه براساس آمار به میزان وسعت کشور پژوهش در حوزه زمین شناسی انجام شده است، افزود: در حال حاضر نقشه‌های سازمان زمین شناسی طراحی و حدود 70 درصد خاک کشور مورد اکتشاف ژئوشیمی قرار گرفته است.

 وی در پاسخ به اینکه اکتشافات ژئوشیمی چه نوع اکتشافی است؟ گفت: بعضی از اکتشافات اکتشافاتِ دیداری و برخی دیگر از اکتشافاتِ غیردیداری است.در اکتشاف دیداری باتوجه به موقعیت زمین شناسی، یک ماده معدنی که با چشم دیده نمی شود مورد شناسایی قرار می‌گیرد. در این روش مواد معدنی را به عنوان نمونه گیری از روی زمین جدا و برای آنالیز و تجزیه به آزمایشگاه ارسال می‌‌کنند که در نهایت به اصلاح زمین شناسان یک آنومالی مورد شناسایی قرار می‌گیرد. همین شناسایی ماده معدنی  یک کلید برای شروع کار است تا مرحله به مرحله به منبع آن ماده معدنی دست پیدا کنند. 

درّی با بیان اینکه هنوز حدود 30 درصد خاک کشور ژئوشیمی نشده است، گفت: در آن دسته از مناطقی که از نظر استعداد معدنی ضعیف هستندهنوز اقدامات ژئوشیمی انجام نشده است. به عنوان مثال منطقه زاگرس ایران از لحاظ مواد معدنی نسبت به سایر مناطق ضعیف است، به همین دلیل عملیات ژئو شیمی بر روی آن انجام نشده است.

معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی اکتشافات چکشی و اکتشافات با استفاده از لایه های مختلف زمین شناسی را مهمتر از اکتشافات ژئو شیمی خواند و تصریح کرد: اینگونه نیست که مواد معدنی به صورت تصادفی یافت شود. بلکه مادۀ معدنی دارای یک جایگاه و ژن و یک زایشی است. به عبارتی در یک زمان مشخص و خاص از زمین شناسی ماده معدنی می‌تواند همراه با سنگ‌های خاص جایگزین یا تشکیل شود.

 وی با بیان اینکه نقشه‌های زمین شناسی راهنمای خوبی برای اکتشاف گران است، اظهارداشت: اکتشاف کنندگان با استفاده از نقشه های زمین شناسی با اضافه کردن لایه‌های مختلف به مرور زمان کار اکتشاف را انجام می‌دهند. در حال‌حاضر مجموعه اطلاعات زمین­ شناسی، ژئوشیمی، دورسنجی و ژئوفیزیکِ هوایی با یکدیگر تلفیق شده و با استفاده از آنها می‌توان نقاط مستعدتر را به راحتی شناسایی کرد. 

درّی با اشاره به اینکه از زمان دولت یازدهم تاکنون حدود 55 هزار کیلومتر در پهنای اکتشافی­ این سازمان قرار گرفته است، گفت: در فاز عمومی حدود 760 کیلومترمربع کار شده همچنین در مساحتی حدودِ 50هزار کیلومترمربع کار ژئو شیمی به روش های شیمی بِلِ، زیست­ محیطی و روش­های دیگر در مقیاس­های یکصدهزار و 25 هزار کار شده است.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از روش­های اکتشاف روش ژئوفیزیکی است، گفت: در این روش امواج ارسال و بازتابش مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت تفاوت میان لایه های زمین مورد شناسایی قرار می گیرد. با بکارگیری این روش می توان تشخیص داد که این نقطۀ زمین با نقطۀ دیگر چه تفاوتی دارد. بر همین اساس برآورده ها انجام و در نهایت حدس زده می‌شود مادۀ معدنی خاصی در زیر خاک وجود دارد.  

 این مقام مسئول در سازمان زمین شناسی با تأکید بر اینکه اکتشافات به روشِ ژئوفیزیکِ هوایی یکی از روش های جوان در سازمان زمین شناسی است بیان کرد: سازمان زمین­ شناسی با استفاده از هلی­کوپترهایی که در اختیار دارد و روش­‌های ژئوفیزیکی منطقه را تحت پوشش قرار داده و در بعضی از نقاط  ناهنجاری­های ژئوفیزیکی را مورد شناسایی قرار می‌دهد.کارشناسان با این روش می توانند تشخیص دهند که عمق تفاوت این نقطه با نقطه دیگر چیست؟آیا امکانِ وجودِ مادۀ معدنی در منطقه مورد نظر وجود دارد یا خیر.

درّی به خرید دستگاه‌های جدید ژئوفیزیکِ­ زمینی از کانادا و چین اشاره کرد و افزود: برای بروز شدن تجهیزات خود تلاش بسیاری را انجام داده‌ایم  به عنوان نمونه برای نقشه ­برداری پهباد و GPS  های دو فرکانس خریداری کرده‌ایم. همین امر باعث شده تا در طول چند سال، حدوداً 100 اندیسِ مختلف، آهن و طلا، مس و سرب در کشور مورد شناسایی قرار گیرد.

*40 روش برای جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی

 وی با اشاره به فرمایشات رهبری مبنی بر جلوگیری از خام­‌فروشی اظهار داشت: برای اجرایی شدن این موضوع در چند سال اخیر 25 پروژه تعریف کرده‌ایم که با استفاده از40 روش می توان مواد معدنی کم عیار را پرعیار و مانع خام فروشی آنها شد.

معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی در ادامه درباره فرآوری معادن گفت: یکی از دلایلی‌ که برخی از معادن با مازاد مواد روبه رو ساخته هزینه‌های ریسک بالا است. علاوه بر این متأسفانه مطالعات وسیعی برای همۀ مواد معدنی در همۀ نقاط کشور انجام نشده است.

 وی اضافه کرد: بخش خصوصی می‌داند اگر یک ماده معدنی فرآوری شود، علاوه بر تولید شغل ارزش­ افزودۀ بالایی را هم به وجود خواهد آورد. اما عدم مطالعه برای تمام مواد معدنی جهت جلوگیری از خام فروشی و هزینه های بالای آنها عاملی شده تا در برخی از مواد معدنی توجهی به بحث فرآوری مواد نشود.

این مقام مسئول در سازمان زمین شناسی در پاسخ به اینکه آیا برای جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی در 25 پروژه خود اولویت بندی هایی را هم انجام داده اید یا خیر، افزود: در این پروژه ها علاوه بر اینکه خودمان اولویت بندی‌هایی را انجام می‌دهیم در صورت درخواست بخش خصوصی برای عدم خام فروشی یک ماده معدنی خاص بررسی های لازم را انجام خواهیم داد.  در مجموع ما پروژه‌ها را تعریف کرده‌ایم اما بخشی از این تحقیقات نیازمند تجهیزات و بودجه بیشتر است که کمبود آنها عاملی شده تا نتوانیم در تمام مواد معدنی ورود پیدا کرده و مانع خام فروشی آنها شویم.

به اعتقاد درّی، بودجه سازمان ما کم است. امروز طلا چیزی حدود  PPM7/0 به صرفه است. ولی اگر ما همین بخش­ را جلو ببریم می­­‌توانیم در بعضی از کانسار­های بزرگ طلا را به PPM 2/0  برسانیم، که این موضوع خود تحولِ بسیار بزرگی می­‌تواند باشد.

*دانش لازم برای انجام عملیات کشف و فرآوری مواد معدنی هست اما پول نداریم

معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی با بیان اینکه از فعالیت‌های این سازمان حمایتی نشده است، گفت: دانش لازم برای انجام عملیات کشف و فرآوری مواد معدنی وجود دارد اما ابزار و بودجۀ آن کم است و حتی وجود ندارد. این سازمان یک سازمانِ تخصصی نیست، یک سازمان فوق­ تخصصی و بیش از 80 درصد از کارمندان این سازمان تحصیلات بالاتر از لیسانس و اغلب فوق­ لیسانس و دکتری دارند.

درّی میزان منابع مورد نیاز برای پروژه های مختلف در خام فروشی را متفاوت خواند و ادامه داد:گاهییک پروژه با صد میلیون تومان تکمیل می‌شود و از سوی دیگر گاهی یک پروژه چندین میلیارد تومان نیاز دارد.  به عنوان نمونه هزینه­‌های پروژه­‌های ژئوفیزیکی هوایی بالاست، پروژۀ حفاری هم نسبتاً هزینه‌های بالایی دارند. همچنین هزینۀ پی­جوییِ یک مادۀ معدنی که یک کارشناسِ خِبره انجام می‌دهند نیازمند یک ماشین،یک چکش و نقشۀ زمین­شناسی است که بودجه کمی در این رابطه تعریف شده است.

 وی‌ با بیان اینکه رهبری سال‌های بسیار است بر توسعه معادن و جایگزینی درآمد کشور به جای صادرات نفت تأکید کرده‌اند، افزود: پتانسیل بخش معدن بسیار زیاد است و به همین خاطر آمریکا بعد از نفت،صنایع فلزی،مس و فولاد را هدف گرفته است. زمانی که نفت فراوان می‌شود، توجه به بخش معدن بسیار کم می‌شود اما زمانی که در نفت مشکل پیدا می­‌کنیم متقابلاً میزان توجه به معدن افزایش می‌یابد.

درّی در خصوص اینکه چرا بعد از شناسایی مواد معدنی اکتشاف انجام نمی‌شود، تصریح کرد: سازمان زمین شناسی کار شناسایی را انجام می‌دهد و حتی در بعضی از مواد معدنی اکتشاف هم انجام می‌دهد. اما باید توجه کنید اکتشاف را در 4مرحله ( شناسایی، پی­جویی، عمومی و تفصیلی) انجام می‌ شود که هر بخش هزینه های زیادی را می‌طلبد.

 وی درباره فرآیند کشف یک ماده معدنی گفت: کارشناس با یک هزینه اندک در فضای سخت گرما و سرما،کوه ودره‌  را می‌گذارند تا یک ماده معدنی را شناسایی می‌کند اما بعد از شناسایی نیازمند کارحفاری و کانه آرایی هستم که  هر کدام از این مراحل هزینه بردار است که این سازمان متأسفانه بودجه کافی در اختیار ندارد.

معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی با بیان اینکه چشم انداز امسال برای سازمان زمین شناسی انجام کارهای عمقی است، تصریح کرد: تاکنون اکثر اقدامات در بخش سطح بوده است این در حالی است که قوی ترین تیم ژئوفیزیک زمینی را در اختیار داریم . البته تیمی از ژئوفیزیک­‌های هوایی به ما معرفی شده که در تلاشیم فاز شناسایی و پی­جویی­ ها را از سطح به عمق برسانیم.

*می‌گویند چرا تیم ژئوفیزیک­ هوایی را به بخش خصوصی معرفی نمی‌کنید؟

درّی با بیان اینکه نقدهای بسیاری وارد است که تیم ژئوفیزیک­ هوایی را به بخش خصوصی معرفی کنیم، ادامه داد: از معرفی کردن این بخش به بخش خصوصی ابایی نداریم، ولی می­دانیم که بخش خصوصی این ریسک را نمی­کند، حاکمیت باید این ریسک را بپذیرد، سازمان زمین­ شناسی باید برای شناسایی و پی­جوی کانسارهای پنهان و کانسارِ عمقی، کارِ ژئوفیزیک­ را به مراتب تقویت و کارِ حفاری را انجام دهد. 

 وی در پاسخ به اینکه آیا برای اکتشاف عمیق نیازمند تجهیزات هستید یا خیر؟ گفت: به اندازه‌ای که بهره بردارها در تجهیزات مشکل دارند ما نداریم. ما حفاری انجام می­‌دهیم، اگر هم بودجه باشد حفاری را به پیمانکارها می­سپاریم، در حال حاضر یک تیم حفاری داریم ولی جوابگوی مجموعۀ ما نیست، معمولاً حفاری­ها را  به پیمانکارهای بخش خصوصی می­سپاریم تا این کارها را انجام دهند.

این مقام مسئول در سازمان زمین شناسی در ادامه با اعلام اینکه ما نقشه زمین شناسی تهیه و  آن را به صورت رایگان در اختیار همگان قرار می­‌دهیم، اظهارداشت: اگر در منطقه یک ذخیره معدنی یافت شود مسئله فرق می‌کند. در گذشته هنگامی که یک ذخیره معدنی کشف می‌شد به سازمان‌های ثبت استان واگذار و آنها هم طی یک مزایده­ به بخش‌های مختلف واگذار می‌کردند و هزینه‌های سازمان پرداخت می‌شد. اما در حال حاضر دو سالی است که این مجوز به سازمان زمین­‌شناسی داده شده است، به نحوی وقتی یک مادۀ معدنی کشف می­‌شود گواهی کشف آن را سازمان می­‌گیرد. این سازمان مزایده میان شخص حقیقی و حقوقی برگزار می‌کند. افراد مختلف با پیشنهادات مختلف در بسته های مختلف به سازمان مراجعه می‌کنند. این بسته در فضایی کاملاً‌روشن و واضح بررسی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در بسیاری نقاط آثاری از خاک‌های نادر را دیده که هنوز نمی­ توانیم آن را استحصال کنیم، گفت: در ژئوفیزیک­‌های هوایی­ آنومالی­های زیادی دیدیم، اما هنوز آنها را بررسی دقیق نکردیم و نمی‌توانیم در مورد آنها قضاوت کنیم. ما ناهنجاری­های ژئوشیمیِ زیادی در کشور داریم اما هنوز آنها را به سرانجام نرسانده‌ایم.

 معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی با بیان اینکه تمام این موارد نیازمند بودجه است، تصریح کرد: بخش خصوصی  در قسمتی که کم ریسک باشد ورود می‌کند. به طور مثال زمانی که به بخش خصوصی می‌گوییم فلان معدن دارای پُتاس است، او می­‌گوید من آن را چه کار کنم؟ چگونه آن را کشف کنم؟ چگونه آن را استخراج کنم؟ بعد کجا ببرم؟ یعنی بعضی زمینه­‌ها هنوز هم سنتی است، هنوز دانش آن‌‌ها بومی نشده، سرمایه­‌گذاری نشده است.

*موازی کاری و بودجه اندک سازمان زمین شناسی را پیر کرده است

 درّی با بیان اینکه بخش خصوصی برای ورود به این بخش به مشکلات مالی برخورد می‌کند گفت: بخش خصوصی دنبال یک ماده معدنیِ زودبازده است و سود حرف اول را می­زند.به همین دلیل بر روی معادنی سرمایه گذاری می کند که زودبازده باشد و ریسک کمی داشته باشد. یعنی به دنبال مواد معدنی هستند که مشتری داشته باشد تا پول زودتر به دستشان برسد.

وی درخصوص اینکه چرا دولت ریسک مواد معدنی را نمی‌پذیرد، گفت: متأسفانه دولت تا حدی گام بر می‌دارد و در برخی موارد می‌گوید سازمان زمین­ شناسی متولیِ اکتشاف است، اما مشکل موازی­ کاری­های مختلف در این کشور است، سازمان­های صمتِ استان­ها، شرکت مس، شرکت فولاد، ایمیدرو و غیره سازمان­هایی هستند که هر کدام به نوعی خودشان را متولی بخش اکتشاف می­‌دانند. همین موازی کاری ها مشکلات متعددی را برای ما به وجود آورده است.

  معاونت اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی درباره مشکلات سازمان زمین شناسی گفت:سازمان زمین­ شناسی با تمام توانمندی­‌هایش مظلوم واقع شده است. میزان حقوق دریافتی کارشناسانش با حجم زحمتی که می‌کشند قابل مقایسه با سازمان‌های دیگر نیست. میزان حق مأموریت کارشناسان ما با مدرک فوق لیسانس و دکتری  و سابقه کاری 19ساله، روزانه 70 هزار تومان است. 

وی ادامه داد: سازمان امور استخدامی  میزان حق ماموریت را این رقم اعلام می کند، میزان حق ماموریت کارشناس یک وزارتخانه که صبح با هواپیما از تهران به شیراز می رود، با  میزان حق ماموریت کارشناس سازمان زمین شناسی که در ماموریت باید صبح زود مسافتی را از کوه بالا برود، گرسنگی، گرما و خطرات مختلف دارد، یکی است!.

دری در ادامه مشکلات سازمان گفت:نرم افزارها، کامپیوترها و وسایل فرسوده است. تجهیزات نیازمند بازسازی است که متأسفانه بودجه کافی موجود نیست. ناوگان حمل و نقل این سازمان مناسب نیست. تعداد زیادی از کارشناسان حدود 7تا 8سال بامجموعه همکاری کردند ولی به محض اینکه زُبده و توانا شده‌اند با سازمان قطع همکاری کرده و  جذب دانشگاه­‌ها و بیرون شده‌اند. علت این  موضوع درآمد کم بود.

این مقام مسئول در سازمان زمین شناسی، تصریح کرد: در حال حاضر نیازمد نیروی های جوان و متخصص هستیم متأسفانه سازمان پیر شده است.  مدتی است که معاون مالی- اداری نداریم. سازمان زمین شناسی ماه‌ها سرپرست نداشت. البته گرفتن بودجه از دولت و وزارتخانه تا حدی به مدیر بستگی دارد، اگر نخواهند بدهند، همکاری نمی‌کنند. در حال حاضر نیازمند  ماشین هستیم،‌ عمرکامپیوترهایی که در سازمان وجود دارد، بیش از 15سال است و نیازمند به روز رسانی است.

انتهای پیام/