گزارش تسنیم|نهادهای حساس ترکیه و تداوم دستگیری شاگردان گولن

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ دیروز در چند استان ترکیه٬ 249 نفر از کارمندان وزارت امور خارجه این کشور به اتهام ارتباط با شبکه فتح‌الله گولن دستگیر شدند، اما مولود چاووش‌ اوغلو اعلام کرد که اغلب دستگیرشدگان از افرادی هستند که قبلاً اخراج شده و ارتباط رسمی با وزارت امور خارجه نداشته‌اند. اما در هر حال٬ اتفاق دیروز نشان داد که تلاش دولت و دستگاه‌های اطلاعاتی و قضایی ترکیه برای دستگیری عوامل پنهان گولن هنوز هم ادامه دارد و این شبکه مخوف و متنفذ٬ هنوز به تمامی از بین نرفته است.

یک کودتای نافرجام و پیامدهای ناتمام

کمتر از دو ماه دیگر به سومین سالگرد کودتای نافرجام ترکیه٬ زمان باقی مانده است. کودتایی که به هدف نخست خود یعنی تغییر رژیم سیاسی و کنار زدن حزب عدالت و توسعه نائل نشد، اما بدون تردید ضرباتی کاری به ساختار سیاسی٬ اقتصادی٬ قضایی و اطلاعاتی ترکیه وارد کرد.

کودتای 2016 موجب آن شد که بیش از یکصد هزار نفر از نظامیان و کارمندان دولتی ترکیه٬ اخراج یا زندانی شوند. چهل درصد از ژنرال‌های ترکیه و هزاران افسر و درجه دار و ده‌ها خلبان و افسر اطلاعاتی و امنیتی اخراج شدند٬ ده‌ها قاضی و دادستان و صدها دادیار و کارمند قوه قضائیه در کنار هزاران کارمند در نهادهای حساس ترکیه کنار نهاده شدند و بدون تردید ترکیه بخش قابل توجهی از توان مغزی نهادهای اجرایی خود را از دست داد.

اما از دید اتاق فکر حزب عدالت و توسعه و تیم اردوغان٬ تمام این‌ها را باید به عنوان نشانه پیروزی و ظفر تحلیل کرد. چرا که از نظر آنان٬ کشف و تحلیل روابط پنهان عوامل نفوذی و اخراج چهره‌های دولت در سایه٬ در عین حال به معنی از دست رفتن تدریجی نفوذ گردانندگان پنهان نهادهای مختلف ترکیه و قدرتمندتر شدن حزب حاکم است.

نقش آکپارتی در قدرت گرفتن شبکه گولن

فتح الله گولن در دهه هشتاد تلاش خود را برای ایجاد یک گروه کثیر آغاز کرد. اما در دهه نود میلادی٬ اولویت نخست او در سازماندهی اقتصادی٬ رسانه‌ای و شبکه سازی بود و به موازات این٬ تلاش کرد در بازار٬ بانک‌ها٬ نهادهای حساس اطلاعاتی و قضایی٬ نهادهای فرهنگی و عملی برون مرزی خارج از ترکیه و عمدتاً در آسیای میانه و کشورهای عربی٬ صاحب قدرت شود. به عبارتی روشن٬ گولن نه تنها پیش از اردوغان٬ بلکه پیش از اربکان نیز صاحب قدرت٬ تسلط٬ نفوذ و امکانات بود.

گروه‌های اجتماعی٬ نخبگان دینی و رسانه‌ای و بازاریان طرفدار گولن در به قدرت رساندن حزب عدالت و توسعه نقش داشتند و پس از تثبیت پایه‌های قدرت این حزب٬ کمپانی‌های رسانه‌ای عظیم گولن در داخل و خارج از ترکیه٬ اردوغان و رفقای او را در مسیر پیروزی‌های مکرر قرار دادند.

در آن دوران٬ گولن نزد اردوغان و حزب عدالت و توسعه چنان اعتبار و احترام والایی داشت که بدون مشورت با او و شاگردان زبده‌اش٬ هیچ تصمیم حساسی گرفته نمی‌شد و در مورد گروه او لفظ دینی و محترمانه «جماعت» به کار گرفته می‌شد.

رفته رفته اردوغان و نهادهای امنیتی تحت امر او چشمان خود را گشودند و متوجه شدند که نفوذ عظیم شاگردان گولن در دستگاه‌های حساس ترکیه٬ ثروت عظیم او در داخل و خارج و نیز شبکه سازی قدرتمند گولنی‌ها از آنها یک امپراطوری عظیم ساخته که دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه در برابر آن٬ بسیار کوچک و ضعیف به نظر می‌رسد.

تاکتیک‌های نفوذ و وزارت امور خارجه

بسیاری از شاگردان گولن در نهادهای حساس ترکیه به طور آشکار و واضح دارای نفوذ و قدرت بودند و نیازی نمی‌دیدند خود را از انظار پنهان کنند.

اغلب خلبانان اخراج شده از نیروی هوایی ترکیه در مصاحبه‌های خود اعلام کرده‌اند که آنان به اتهام عدم انطابق با سبک زندگی شاگردان گولن اخراج شده‌اند و مسئولین و فرماندهانشان در برابر توصیه شاگردان گولن هیچ مقاومتی نکرده و آنها را به راحتی اخراج کرده‌اند.

بنابراین یکی از مهم‌ترین تاکتیک‌های نفوذ و شبکه‌سازی شاگردان گولن٬ تبعیت از یک سبک زندگی ویژه و استفاده از برخی چهره‌ها به عنوان برادر بزرگ و خواهر بزرگ بود که حتی در مورد ازدواج افراد نیز تصمیم‌گیری می‌کردند.

اما یکی دیگر از تاکتیک‌های پنهانی٬ دور زدن آزمون‌های استخدامی کشور برای نفوذ در نهادهای حساس بود. آنان با نفوذ در سازمان سنجش ترکیه٬ توانسته بودند سوالات و کلید سوالات مهم‌ترین آزمون‌های استخدامی کشور را در اختیار گرفته و ده‌ها هزار نفر از افراد خود را در وزارت آموزش ملی٬ وزارت بهداشت٬ قوه قضاییه٬ یگان‌های نظامی٬ نهادهای اطلاعاتی و مخابرات به کار بگمارند.

یکی از نقاط هدف نیز وزارت امور خارجه ترکیه بود و پس از کودتا مشخص شد که دست کم پانصد نفر از پرسنل دیپلمات وزارت امور خارجه ترکیه در رده‌های مختلف٬ از شاگردان نفوذی گولن بوده‌اند و به همین دلیل پس از کودتای نافرجام سال2016 میلادی٬ 21 درصد از دیپلمات‌های وزارت امور خارجه ترکیه اخراج شدند.

اخراج نزدیک به پانصد دیپلمات وزارت امور خارجه ترکیه به جرم عضویت در شبکه گولن٬ یک نقطه عطف در تاریخ دستگاه دیپلماسی ترکیه است و این اخراج‌ها در شرایطی صورت گرفته که ترکیه در سالیان اخیر تعداد دفاتر نمایندگی خارج از کشور خود را افزایش داده و نیاز بیشتری به دیپلمات‌های توانمند و مجرب پیدا کرده است.

شواهد نشان می‌دهد که نفوذی‌های گولن در سفارتخانه‌ها٬ کنسولگری‌ها و دفاتر اقتصادی و تجاری ترکیه در جهان٬ به موازات وظایف عادی و اداری خود٬ همچون عضو و عاملی از یک شبکه گسترده در جهت اهداف گولن حرکت کرده و بیشترین توان و نیروی خود را بر قدرتمندتر کردن شبکه گولن متمرکز کرده‌اند.

آنان در کشورهای مختلف٬ با کشاندن فرزندان مقامات سیاسی٬ امنیتی و خانواده‌های مهم به مدارس گولن٬ برای امپراطوری پنهان و مخوف گولن کادر خارجی جمع‌ آوری کردند و اگر چه کودتا در ترکیه شکست خورد، اما شبکه گولن از میان نرفته است و هنوز هم در بیش از هفتاد کشور جهان٬‌ مدارس٬ دانشکده‌ها٬ خانه فرهنگ‌ها و مراکز دینی و آموزشی گولن در حال فعالیت هستند و هویت شبکه‌ای خود را از دست نداده‌اند.

شبکه گولن در سالیان اخیر در کشورهای مختلف به شکل جدی به سیاست خارجی ترکیه آسیب زده‌اند و هنوز هم مبارزه با آنها ادامه دارد. اما مخالفین اردوغان بر این باورند که اخراج ده‌ها هزار نفر از نظامیان و کارمندان از نهادهای مختلف و تداوم شرایط امنیتی فوق العاده شبیه حکومت نظامی٬ برای مبارزه با گولن بی فایده است و آنچه مهمتر است٬ حمله به جناح سیاسی شبکه گولن و افشای هویت سیاست‌مداران مرتبط با گولن است.

اما دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه و نه دستگاه قضای ترکیه تاکنون به این خواسته‌ها به شکل روشن پاسخ نداده‌اند.

انتهای پیام/