یکم خرداد بزرگداشت ملاصدرای شیرازی؛ وقتی "صدرالمتالهین" در شهر خود مهجور مانده است + فیلم
روز یکم خرداد به نام بزرگداشت ملاصدرای شیرازی در تقویم ملی ثبت شده و مدرسه خان محل تدریس وی همچنان در شیراز پابرجاست اما در سال‌های گذشته هیچ مراسمی که در خور و شأن این فیلسوف بزرگ باشد، برگزار نشده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، روز یکم خرداد در تقویم ملی به نام صدرالمتالهین، ملاصدرای شیرازی ثبت شده است، فیلسوف بزرگ قرن یازدهم که حکمت متعالیه را در فلسفه شیعه پایه‌گذاری کرد و هنوز دانشمندان و دانشجویان فلسفه از حکمت وی بهره‌مند می‌شوند.
این حکیم، عارف، محدث و مفسر بزرگ شیعه و اسلام در سال 979 یا (نهم جمادی الاول 980) هجری قمری در شیراز به دنیا آمد و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی برای کسب علم و شاگردی بزرگانی چون شیخ بهایی و میرداماد راهی قزوین و پس از آن اصفهان شد.
ملاصدرا در فقه، حدیث، تفسیر، کلام و عرفان، نجوم و ریاضیات نظری و مهندسی و معماری و پزشکی از شیخ بهایی بهره برد و در فلسفه نیز از دانش میرداماد سیراب شد تا اینکه اندیشه‌های فیلسوف جوان به مذاق ظاهراندیشان خوش نمی‌آید و سبب می‌شود که صدرای شیرازی به روستای کهک در قم مهاجرت کند و به گفته بسیاری تیعید می‌شود.
ملاصدرا در آن روستا نیز دست از درس و بحث برنداشت و همچنان به بیان نظرات خود در فلسفه پرداخت تا اینکه با دعوت حاکم استان فارس یعنی امام‌قلی‌خان به شیراز بازگشت و در مدرسه‌ای که به نام پدر حاکم بنا شده بود (الله‌وردی‌خان) و به اختصار «خان» نامیده می‌شد، به تدریس فلسفه پرداخت.
این مدرسه هنوز پابرجاست و محلی برای تحصیل طلاب جوان است. مدرسه خان در محله اسحاق بیگ و در خیابان لطفعلی خان زند پس از سه راه احمدی در سمت چپ واقع است. این مدرسه توسط الله وردی خان، حاکم فارس احداث شد و به وسیله فرزندش امام قلی خان در سال 1024 ه.ق در زمان حکومت شاه عباس صفوی به اتمام رسید.
فضای مدرسه دارای زیربنایی برابر با 7686 متر مربع است و مساحت کل فضا برابر با 5003 متر مربع است. صحن مدرسه دارای 51 متر طول و 45 متر عرض است. سر در مدرسه دارای طاق ضربی است و پوشیده از کاشی‌های رنگی است که با تصاویر گل و ترنج تزیین شده است و در زیر سقف طاق نیز با کاشی‌های معرق رنگین تزیین شده است.
در بالای پیشانی سر در و در کمرکش زیر طاق دو کتیبه وجود دارد که بر روی آن آیات قرآنی به خط ثلث و با قلمی درشت نوشته شده است. در کاشی کاری سر در این مدرسه، آیات قرآنی به گونه‌ای نگاشته شده که تمام اول و آخر حروف «لام، الف، لام»ها به هم پیوسته است.
کاشی کاری سر در این مدرسه در زمان ناصرالدین شاه به علت تخریب، تعمیر شده است و به همین جهت در کمرکش زیر دو طاق نام ناصرالدین شاه قاجار نیز نگاشته شده است. در ابتدا در چهار طرف مدرسه در دو طبقه، 100 حجره برای طلاب وجود داشته که هم اینک هفتاد حجره آن پابرجاست.
هر حجره در جلو دارای یک ایوانچه است و از پشت نیز به یک راهرو متصل می‌شود. همچنین در چهار طرف مدرسه و در زیر رخ بام‌ها، وسط جرزها و بالای طاق‌ها، کتیبه‌هایی به خط ثلث و نسخ وجود داشته که هم اینک قسمتی از آن ویران شده است. در دو طرف مدرسه نیز باغ‌هایی برای تفریح طلاب وجود داشته که هم اینک به خانه، خیابان و کوچه تبدیل شده است.
در وسط حیاط نیز حوضی هشت ضلعی وجود دارد و در اطراف آن نیز شش باغچه است که در آن درختان نخل و نارنج کاشته شده است. در درون مدرسه، یک هشتی ورودی به شکل هشت ضلعی با طرح مشبک آجری (فخر مدین) وجود دارد که سقف آن با کاشی‌های معرق و خطوط اسلیمی مانند کاشی کاری مسجد نصیرالملک پوشیده شده است.
در دو طرف هشتی دو دالان کوچک وجود دارد که در انتهای آنها پلکانی برای رفتن به طبقه دوم (حجره ملاصدرا) وجود دارد. این دو دالان به صحن مدرسه متصل می‌شوند. گرداگرد این دالان نیز آیات قرآنی به خط ثلث نگاشته شده است. در لچکی‌های دو طرف طاق‌ها نیز کاشی معرق به کار رفته است.
در بالای هشتی ورودی تالاری وجود دارد که محل تدریس ملاصدرا شیرازی (فیلسوف قرن یازدهم) بوده و به همین جهت به تالار صدرا معروف شده است. در این تالار کتابخانه کوچکی نیز دایر شده است.
از میان 4 طاق موجود در مدرسه طاق ضربی که در پشت هشتی مدرسه واقع است که با شکوه‌تر از دیگر ایوان‌هاست. پیشانی و زیر طاق و جرزهای آن از کاشی هفت رنگی پوشیده شده که در میان آنها مجالس و ترنج‌هایی وجود دارد که بر روی زمینه‌های مختلف با خطوط اسلیمی و تصاویر گل تزیین شده است.
هم اینک این مدرسه زیر نظر آیت‌الله ملک حسینی به حوزه علمیه تبدیل شده است. این مدرسه در تاریخ 15 دی ماه 1310 با شماره 75 در فهرست آثار ملی به ثبت رسانده است و در طول تاریخ بارها تعمیر و مرمت شده است.
نکته مورد توجه این است که ملاصدرای شیراز پس از گذر سال‌ها در شهر خود ناشناخته مانده است و در سال‌های گذشته هیچ مراسم درخوری به نام ملاصدرا و برای بزرگداشت وی در شیراز برگزار نشده است. امسال نیز تنها مراسمی از سوی نهاد نمایندگی ولی فقیه در استان فارس در بزرگداشت این فیلسوف در مدرسه خان ترتیب داده شده که با سخنرانی حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی امشب برگزار می‌شود.
مردم شیراز سعدی و حافظ را به خوبی می‌شناسند و در سال چندین بار به آرامگاه این دو شاعر می‌روند، مراسم بزرگداشت آنها هر سال با شکوه و با حضور مسئولان کشوری برگزار می‌شود اما کمتر کسی از مردم شیراز را می‌توانید پیدا کنید که به خوبی از زندگی ملاصدرا مطلع باشد یا اینکه بداند روز یکم خرداد به نام این فیلسوف ثبت شده است.
بجاست که مسئولان فرهنگی، علمی و اجرایی استان فارس در بزرگداشت این فیلسوف بزرگ دنیای اسلام که امام راحل عنوان فخر شیعه و فخر طایفه حقه را برایش به کار می‌برد، تلاش بیشتری داشته باشند تا به گفته آیت‌الله دژکام، امام جمعه شیراز گردشگرانی که از مدرسه خان بازدید می‌کنند تنها ساختمان را نبینند بلکه جریان علمی و حکمی شیراز را درک کنند.
انتهای پیام/ش
