همدان| ریشه‌کنی گیاهان دارویی؛ زخمی همیشگی بر دل الوند
خاک و دامنه الوند هر سال بهار در گوشه و کنار خود ردی از زخم‌های انسانی ناشی از ریشه‌کن شدن گیاهان و پوشش گیاهی‌‌اش تجربه میکند؛ چرا که بومی و غیر‌بوی پای بر این خاک می‌گذارند تا سبزی کوهی و گیاه طبی جمعآوری کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، فصل بهار که روی زیبای خود را به طبیعت بکر و دامان الوند همدان نشان می‌‌دهد؛ اهالی بومی روستای اطراف الوند، گونی به دست راهی دشت و دمن می‌‌شوند تا بوی خوش چای کوهی(گل کفته)، عطر دلاویز تیغ‌دوراغ و آویشن، بابونه، ریواس، پنیرک، موچینه، ترشکه، منده، سلما‌تره، بومادران، شاتره، گل زرد، گیلاقه، گزنه، کنگر، ریواس، گل محمدی، قازیاقی و شنگ را درکیسه کرده و به بازار خیابان‌های باباطاهر، شریعتی و سبزه میدان همدان برسانند.
سبزیهای دامنه الوند شفابخش
قدم به قدم این خیابا‌ن‌‌ها از اوایل فصل بهار تا اواسط خرداد پر است از کیسه گیاهان خودرویی که برای آش،کوفته و کوکو آب‌دوغ خیار از دامان الوند جمعآوری شده و بین همدانی‌‌ها پراستقبال است. اگر دقیق شوید خواهید دید که اکثر این گیاهان از ریشه کنده شدند و سال دیگر نشانی از این گیاهان در دامان الوند همیشه سبز، زرخیز و شفابخش الوند نیست وخاک سست در مقابل هجوم سیل‌آسای باران هم تاب و توان خود را از دست داده و در پایین دست سیلی راه افتاده است.
همدانی‌های معتقدند این گیاهان خاصیت دارویی دارد و در هر خانه‌ا‌ی در فصل بهار می‌توانید بوی آذربه، تیغ دوراغ(تیغ دوغال) و آش و کوکوی پخته شده با این گیاهان را در مشام بکشید و طعم خوش آنرا در وجود خود حس کنید اما در این بین نباید فراموش کرد که خاصیت طبی و شفابخش گیاهان الوند فقط مختص نسل دیروز و امروز نیست و باید برای آیندگان هم باقی بماند و بنیان آن ریشه کن نشود.
خاصیت سبزیهای کوهی همدان
احمد محمدی که در حال خرید سبزی کوهی است به خبرنگار تسنیم، اظهار داشت: اغلب به صورت جداگانه این سبزیهای را به دستور خانم خانه خرید می‌کنم چون قبلا یکبار خرید کردم و آش پختند تلخ شد و طعم علف می‌‌داد اما از وقتی جداگانه گیلاقه، سلما‌تره، بابونه و بقیه سبزیهای کوهی را می‌خرم طعم آش و کوکو بهتر و دلچسب شده است این گیاهان خاصیت دارویی هم دارد، برخی طبعشان گرم و برخی هم سرد است.
حسین جوادی دیگر خریدار سبزی کوهی در ابتدای خیابان شریعتی همدان هم گفت: بیشتر به دلیل خاصیت دارویی، طعم و عطر خوبشان از این سبزیها می‌خرم هم تنوع در غذا ایجاد میکند هم اینکه پرخاصیت و مقوی است. اینکه سبزیها را از ریشه در‌می‌آورند صحیح نیست؛ چون به طبیعت لطمه می‌زند و خاک را ضعیف میکند. این گیاهان خودرو هستند و شاید سال دیگر رشد نکنند، چون باید فرصت گل‌دهی و تخم پراکنی داشته باشند تا فرصت تکثیر و ازیاد گونه گیاهی خود را پیدا کنند.
مروارید حسینی دیگر شهروند همدانی هم متقاضی خرید سبزی کوهی آشی از سبزه‌میدان همدان است، هم اظهار داشت: تهیه آب دوغ خیار با این سبزیهای کوهی و پخت کوفته عطر وطعمی دارد که در هیچ جای ایران نمی‌توان سراغی از آن گرفت برای آنکه نسل این گیاهان نابود نشود بهتر است که مسئولان مراقبت بیشتری از ورود افراد به محل‌های داشته باشند که این گیاهان می‌روید و به آنان آموزش بدهند تا درست این گیاهان را بچینند همچنین میشود برخی از این گیاهان را به صورت دست‌کاشت پرورش داد تا طبیعت هم فرصت پرورش طبیعی آنها را داشته باشند.
توجه به افزایش کشت آویشن
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان همدان اظهار داشت: 822 هزار هکتار منابع طبیعی در استان داریم که در فصل بهار در جای جای آن رویشگاه بیش از 1500 گونه گیاهی است که برخی از این گیاهان را بومیها برای مصرف در غذا‌‌های محلی به صورت تازه یا خشک استفاده می‌کنند.
وی با اشاره براینکه از جمله این گیاهان می‌توان تیغ دوغال، آویشن، بابونه، ریواس، کنگر، بومادران، خاکشیر، قازیاقی و گل کوفته یا چای کوهی نام برد، افزود: توصیه ما به بومیها این بوده است که در برداشت این گیاهان دقت کافی داشته باشند و آسیبی به محیط طبیعی رشد آن وارد نکنند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان همدان گفت: همچنین سال قبل برای بهبود وضعیت رشد آذربه در سطح منابع طبیعی استان همدان در شهرستان‌های ملایر، تویسرکان، همدان، و اسد‌آباد حدود 150 هزار بوته گلدانی آویشن کاشته شده است. به شکل ناصحیح خارج کردن بوته گیاهان خودرو از منابع طبیعی استان همدان موجب کاهش استقامت خاک و کاهش پوشش گیاهی میشود که عامل مهمی در پیشگیری از شدت یافتن جریان بارش‌‌ها است وقتی بر روی خاک پوشش گیاهی وجود داشته باشد آب باران در دل زمین جذب میشود و امکان مجدد رویش گیاه با این ذخیره آبی در خاک افزایش مییابد.
نقش آموزش و جایگزینی گیاهان در فضای طبیعی آن
رئیس مرکز تحقیقات،آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان هم گفت: 90 درصد گونههای گیاهی از مراتع برداشت میشود و برداشت صحیح نقش موثری در حفظ و بقای این گونههای گیاهی دارد. افرادی که اقدام به برداشت از مراتع می‌کنند نه تنها کمکی به مرتع نمی‌کنند بلکه با ریشه‌کن کردن گیاه فرصت گل‌دهی و ازیاد گونه گیاهی را هم از آن می‌گیرند.
قاسم اسدیان گفت: افراد باید حدود و حریم وقرق مراتع را در بهره‌برداری‌ها را رعایت کنند و برای کاهش آسیب به مراتع هم باید فرهنگ‌سازی شود فقط آموزش نمی‌تواند راهگشای حل این مشکل باشد هر چند که سال قبل بیش از 450 دوره در حوزه‌های مختلف برگزار کردیم با وجود 117 هزار بهره‌بردار این آموزش به همراه آموزش‌های ترویج جهاد‌کشاورزی درصد کمی از افراد را شامل خواهد شد و باید رسانه‌ها در این حوزه اطلاع‌رسانی خود را افزایش دهند.
وی افزود: برای حفظ گونههای گیاهی در محیط طبیعی آنها از سال 75 به این طرف کشت گیاهای دارویی مانند آرتیشو(کنگر فرنگی)، باد‌رنجویه و زعفران را آغاز کردیم در سال‌های قبل گیاهی دارویی و اقتصادی زعفران در 160 هزار هکتار از اراضی استان کاشته شده است.
بهره‌وری و حفظ محیط‌زیست
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان همدان در پاسخ این سئوال تسنیم که برای حفظ گیاهان طبیعت از دستبرد و آسیب‌ها چه اقدامی انجام دادید؟ اظهار داشت: در مناطق حفاظت شده همراهی و تعامل با بومیها برای استفاده از منابع طبیعی موجود وجود دارد تا با همکاری آنان پوشش گیاهی مفید و مثمر ثمر مناطق حفظ شود اگر آسیبی به گونههای گیاهی مناطق حفاظت شده وارد کند باید برخورد قانونی کنیم.
سید عادل عربی افزود: افراد بومی اجازه برداشت گیاهان دارویی و یا خوراکی را دارند اما به هیچ اجازه نمی‌دهیم که آسیبی به پوشش گیاهی این مناطق وارد کنند و باید به حد نیاز هم برداشت کنند. یعنی جوامع محلی هم باید از منافع مناطق حفاظت شده که برای آنان محدودیت‌های را ایجاد کرده است بهره‌مند شوند اما به شرط حفظ منابعی مانند ریواس، کنگر، بولاغوتی، تره قازیاقی و غیره.
وی اظهار داشت: در سال‌های قبل با افراد غیر بومی که از استان‌های مجاور برای برداشت کنگر و ریواس به مناطق حفاظت شده استان وارد شده بودند برخورد قانونی کردیم و آنها را تحویل دستگاه قضایی دادیم. حفاظت از پوشش گیاهی حفاظت از پوشش آب و خاک مناطق حفاظت شده و نباید آسیب ببنید.
عربی گفت: اگر همه رعایت کنند جمعیت گونههای گیاهی در مدت 3 الی 4 سال به حدی افزایش مییابد که همه قادر به استفاده از آن خواهند بود یکی از گونههای گیاهی که برداشت آن ممنوع است لاله واژگون است که در غالب مناطق حفاظت شده وجود دارد و به دلیل نادر بودن این گونه گیاهی برداشت آن ممنوع است.
گزارش از حمید نصرتی قانعی
انتهای پیام/ ت