نگاهی به ترکیب جدید اعضای شورای اکران

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، سه شنبه 7 خرداد بود که حسین انتظامی رییس سازمان سینمایی اعضای جدید شورای اکران آثار سینمایی را منصوب کرد. به موجب این حکم، منوچهر شاهسواری، محسن امیریوسفی، مصطفی کیایی، رضا سعیدی پور، سیدمسعود اطیابی و علی سرتیپی به عنوان اعضای شورای اکران آثار سینمایی انتخاب شدند.

اما وجود برخی اسامی در ترکیب جدید اعضای شورای اکران، در نوع خود بسیار غریب و محیرالعقول بود! افرادی که پیش از این به سبب سوابق مشخص و تامل برانگیزشان در ساخت و تولید آثار سینمایی مسئله دار، بارها و بارها مورد نقد و نکوهش افکار عمومی قرار گرفته اند، اکنون به عنوان عضو شورای اکران انتخاب شده‌اند و مشخص نیست حضور این افراد در میان اعضای شورای اکران با چه مبنا و ملاکی صورت گرفته است.

محسن امیریوسفی که خود به تنهایی یکی از رکورداران توقیف فیلم در سینمای ایران محسوب می‌شود، پیش از این سابقه ساخت فیلم‌های توقیف شده‌ای همچون آشغال‌های دوست داشتنی، خواب تلخ و آتشکار را در کارنامه کاری خود ثبت کرده است. هیچ یک از فیلم‌های امیریوسفی تاکنون محض رضای خدا به شکل عادی به چرخه اکران راه نیافته اند و هر سه فیلم بلند او برای مدتی در محاق توقیف به سر برده‌اند!

البته لازم به ذکر است این فرد به عنوان شخص حقوقی و رئیس شورای مرکزی کانون کارگردانان در این شورا حضور دارد و انتخاب آن ربطی به سازمان سینمایی ندارد.

نخستین فیلم امیریوسفی با عنوان «خواب تلخ» در سال 1382  ساخته شد و پس از دوازده سال توقیف، در آذر 1394 اکران عمومی شد. دومین ساخته امیریوسفی که «آتشکار» نام داشت، در سال 1386 ساخته شد و پس از سه سال توقیف، در سال 1389 روی پرده سینماها رفت. سرانجام، آشغال‌های دوست داشتنی سومین اثر امیریوسفی که فیلمی در حمایت از جریان فتنه 88 بود، پس از قریب به 7 سال توقیف در تاریخ  بیست و چهارم بهمن 1397 به اکران عمومی درآمد. 

امیریوسفی پس از اکران آشغال‌های دوست داشتنی در یکی از گفتگوهای خود با سایت ضدایرانی «یورونیوز»، توقیف فیلم‌های سینمایی را «جنایت فرهنگی» نامید! بر این اساس، مشخص نیست حضور چنین فردی با چنین سابقه‌ و دیدگاهی در ترکیب اعضای شورای اکران چه توجیهی دارد؟ آیا این انتصاب معنایی جز وهن جایگاه این شوراء و نقض کارکرد آن دارد؟

علی سرتیپی تهیه کننده و پخش کننده پرنفوذ سینمای ایران و مدیرعامل شرکت قدرتمند فیلمیران که به تازگی فیلم مستهجن و توقیف شده «رحمان 1400» را بر پرده سینماهای کشور داشت، عضو دیگر این شورا است که سابقه‌ای طولانی در تولید و حمایت از ساخت شبه کمدی‌های زرد و شانه تخم مرغی در سینمای ایران دارد.

 سرتیپی که طی سال‌های اخیر نقشی بی بدیل در احیای جریان سخیف فیلم‌فارسی نیز ایفا کرده است، با مجموعه متنفّذ فیلمیران به‌ عنوان یکی از قدرت‌های بلامنازع سال‌های اخیر در سینمای ایران شناخته می‌شود؛ به نحوی که اگر فرایند تولید تا اکران یک فیلم را در نظر بگیریم، سرتیپی و فیلمیران تمام آن چرخه را برای فیلم‌هایشان در انحصار دارند و تولید، پخش و اکران یک فیلم در ید قدرت آنهاست.  میزان نفوذ سرتیپی طی سالهای اخیر در سینمای ایران موجب شده است تا برخی کارشناسان وضعیت انحصارآمیز کنونی سینمای ایران را با وضعیت دهه 40 میلادی سینمای آمریکا مقایسه کنند؛ سال‌هایی که درآن چند کمپانی فیلمسازی با انحصار مطلق، فضای «تراست» را به‌وجود آورده بودند.

سرتیپی پس از اکران فیلم موهن «رحمان 1400» در اظهارنظر تامل برانگیزی اعلام کرده بود که حاضر نیست همراه زن و فرزندانش به تماشای فیلمی که خود آن را ساخته است، بنشیند! حال، حضور شخصی چون سرتیپی در ترکیب شورای اکران در حالی که خود او می‌تواند یکی از ذینفعان اصلی تصمیمات این شوراء باشد، به یک علامت سوال بسیار بزرگ و محیرالعقول نزد افکار عمومی بدل شده است.

منوچهر شاهسواری رییس خانه سینما دیگر عضو این شوراست که پیش از این به دلیل تعدد مسئولیت‌ها و مشاغل خود مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و دغدغه مندان حوزه سینما قرار گرفته بود. به طوری که می‌توان او را «ابوالمشاغل سینمای ایران» نامید. که البته او نیز به عنوان عضو حقوقی در این شورا حضور دارد.

از جمله مسئولیت‌های پرشمار شاهسواری می‌توان به مواردی چون مدیرعاملی خانه سینما، حضور در شورای صنفی نمایش، عضویت در شورای صدور پروانه ساخت، عضویت در هیأت مدیره صندوق اعتباری هنر، عضویت در هیأت امنای مدرسه ملی سینما، عضویت در هیأت امنای موسسه رسانه های تصویری، عضویت در هیأت امنای بنیاد سینمایی فارابی، عضویت در هیأت امنای مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، عضویت در شورای تصویب فیلمنامه حوزه هنری، عضویت در هیأت امنای موزه سینما، عضویت در هیأت مدیره موسسه هنرهای تصویری سوره، دبیری شورایعالی تهیه کنندگان، عضویت در شورای بررسی صلاحیت دفاتر سینمایی در سازمان سینمایی، قائم مقامی شورایعالی اکران و عضویت در کمیته یکپارچه‌سازی و ارتقای تهیه کنندگی اشاره کرد.

شاهسواری پیش از این نیز به دلیل عملکرد مبهم و  غیرشفاف خود در نحوه توزیع عیدی سال 97 اعضای صنوف سینما مورد انتقادات جدی بسیاری قرار گرفته بود. 

مصطفی کیایی دیگر کارگردان سینمای ایران عضو دیگر این شوراست. کیایی که ساخت آثاری چون خط ویژه، بارکد، عصر یخبندان، چهارراه استانبول و... را در کارنامه سینمایی خود دارد، گرچه سابقه ساخت فیلم توقیف شده ای را در کارنامه کاری خود ندارد، اما فیلم‌های او نیز از حیث محتوا و مضمون حامل بار فرهنگی چشمگیر و ارزنده‌ای نبوده اند. بدین ترتیب حضور او نیز در میان اعضای جدید شورای اکران محل ابهام و پرسش است.

در تحلیل نهایی باید گفت خلاء چهره‌های مقبول و موجه سینمایی در ترکیب اعضای شورای اکران، مسئله جدی و نگران کننده‌ای است که ذهن بسیاری از دغدغه مندان و دلسوزان حوزه فرهنگ و سینما را به خود مشغول کرده است.

به نظر میرسد رویکرد کنونی حاکم بر اصناف پخش کنندگان و کارگردانان در انتخاب رئسای  شورای مرکزی کانون کارگردانان و رییس کانون پخش کنندگان محل تردید و تامل و نیازمند بازنگری جدی است. توجه به سابقه افراد و جایگاه آنها در معادلات قدرت سینمای ایران،‌ از جمله ملاحظات کلیدی ای است که باید در ادامه در دستور کار این دو شورا قرار گیرد.

از دیگر سو لازم است تمهیدی جدی برای مشاغل متعدد رییس خانه سینما نیز اندیشیده شود چراکه حضور شخصی با این حجم از مشاغل در ترکیب شورای مهمی چون اکران، کارکرد مثبت و موثری در حُسن جهت بخشی به تصمیمات شورا به همراه نخواهد داشت.

انتهای پیام/