محمدرضا ورزی: بازیگر نقش امام خمینی ۲۵ بار تست گریم داد/ جای پرداختن به شخصیت های ملی در رسانه ملی خالی است
کارگردان «معمای شاه»، گفت: تنها یک بازیگر قدیمی بود که من برای بازی در سریال از او دعوت کردم و به من گفت من بازی نمی‌کنم چون به دوران پهلوی ارادت دارم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ساخت فیلم یا سریال با موضوع زندگی رهبران سیاسی بزرگ دنیا، یکی از مهمترین علایق فیلمسازان و اتفاقاً فرصتی برای نقش‌آفرینی‌های فاخر به بازیگران می‌دهد. چرا که زندگی اغلب رهبران بزرگ دنیا آنقدر دراماتیک است که سازنده اثر نیازی به درام‌پردازی و تخیل ندارد و با اندکی تلاش می‌تواند تضمین‌کننده ساخت اثری موفق و تماشایی باشد و مردم به واسطه تاریخی بودن شخصیت و نوع تفکراتش به این آثار علاقه زیادی نشان داده‌اند.
تاکنون زندگی شخصیت‌های سیاسی دنیا همچون «عمر مختار»، «ماهاتما گاندی» و... ساخته شده اما «فرزند صبح» تنها فیلم تولید شده در سینمای ایران با موضوع زندگی امام خمینی(ره) ساخته شد. ادای دین سینمای ایران به زندگی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران با همین یک فیلم صورت گرفت و فیلم دیگری با عنوان «یازده دقیقه و سی ثانیه» که در بخش مسابقه ویدئویی جشنواره بیست و هفتم فیلم فجر به نمایش درآمد و قرار بود به 35 میلیمتری تبدیل شود که محقق نشد. هر دو فیلم توسط بهروز افخمی ساخته شد و در هر دو اثر «عبدالرضا اکبری» نقش حضرت امام خمینی(ره) را ایفا کرد. اما عدم اکران عمومی این فیلم باعث شد تا سناریوهای دیگری به روی میز ساخت فیلم بیایند و راه برای فیلمسازان باز شود.
به همین خاطر بیشتر مخاطبین با شخصیت امام(ره) در قاب تلویزیون و سریال "معمای شاه" انس و الفت پیدا کردند؛ نقشی که به شکرخدا گودرزی بازیگری که پیش از آن مخاطبین در سریال‌های شب دهم، همسایه‌ها، حلقه سبز و بارها در مقام تدریس، کارگردانی و نویسندگی تئاتر دیده‌اند، واگذار شد. سی‌امین سالگرد ارتحال حضرت امام‌خمینی(ره) به سراغ محمدرضا ورزی کارگردان «معمای شاه»، «سال‌های مشروطه» و «تبریز در مه» رفتیم و با او به گفتگو پرداختیم. او این روزها مشغول به کاری نیست ولی اگر مورد حمایت قرار بگیرد حتماً به زودی یک کار سینمایی از محمدرضا ورزی خواهیم دید.
شاید اشتباه کردم که از فضای سینما غافل شدم
مشروح این گپ و گفت را در ادامه بخوانید:
محمدرضا ورزی نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون با اشاره به اینکه بیش از یک سال است عقب نشستم و به کارهای پژوهشی می‌پردازم به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: من بیش از یک سال است که عقب نشسته‌ام و به کارهای تحقیقی و پژوهشی می‌پردازم. من ظرفیتی هستم و 24 سال سابقه کار تلویزیونی دارم. چند اثر سینمایی هم ساخته‌ام که فقط «قصه عشق پدرم» در نوبت اکران قرار دارد. کارم را در سینما با «ابراهیم خلیل‌الله» آغاز کردم اما در عین حال در حوزه سینما کم کار کردم. شاید اشتباه کردم که از فضای سینما غافل شدم. برای اینکه من کارگردان مولف هستم و برای خودم نگاه دارم. اینکه عده‌ای نگاهم را دوست داشته باشند یا نداشته باشند من کار خودم را انجام می‌دهم.
سرمایه‌گذار بخش خصوصی دغدغه‌های امثال من را نمی‌پسندد
کارگردان سریال «ایراندخت» با انتقاد از وضعیت سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، افزود: وقتی با سرمایه‌گذار بخش خصوصی صحبت می‌کنم آن‌ها نوعی آثار کمدی امروز روی پرده‌ها می‌بینیم را از من مطالبه می‌کنند. من کارم این نیست! من نگاهم چیز دیگری است. طبیعتاً سرمایه‌گذار بخش خصوصی دغدغه‌های امثال من را نمی‌پسندد و البته دغدغه‌های امثال من صرفاً ساخت آثار سینمایی تاریخی نیست. امکان دارد یک قصه ارزشمند با نگاه انسانی مثل آثاری که در دهه 60 و دهه 70 تولید می‌شد. مثل «روسری آبی»، «هامون»، «بانو»، «خانه دوست کجاست»، «مزرعه پدری»، «مادر»، «سرب»، «پرده‌آخر»، «روز واقعه» یا «آژانس شیشه‌ای» و «بوی پیراهن یوسف»؛ این آثار ارزش‌های ما را برجسته کرد و همیشه دلم می‌خواهد در سینمای ایران، این نوع آثار تکرار شوند. فیلمسازان جوان ما باید به سمت ساخت آثاری منطبق بر جایگاه والای انسانی بروند و در مسیر ساخت آثاری که اروپایی‌ها و جشنواره‌هایشان را به حیرت درآورد، گام بردارند.
الان هرکسی دنبال قصه‌های ارزشی و انسانی نیست
وی خاطرنشان کرد: ما سینمای‌مان بر پایه تکنیک استوار نیست بلکه برپایه محتوا استوار بوده است. هیچ‌وقت سینمای شرق نمی‌تواند به سمت "هری پاترسازی" برود. ما برای خودمان نگرش و محتوایی برای فیلمسازی داریم و اتفاقاً آن‌ها هم نمی‌توانند مثل ما بسازند. مخاطب مردمی به این نوع نگاه گرایش دارد مدل فیلم‌های سینمای شرقی، همان سینمای ایران است که بر مبنای ایرانی- اسلامی وزین و ارزشمند طراحی شده است. اما سال‌هاست این نوع نگاه را نمی‌بینیم. سرمایه‌گذار بخش خصوصی روی این سینما سرمایه‌گذاری نمی‌کند. الان هرکسی دنبال قصه‌های ارزشی و انسانی نیست و عمدتاً دنبال فروش و بازگشت پول‌هایشان هستند. روزهای اول قرارمان این نبود که فیلمی بسازیم حتماً به فروش برسد بلکه قرارمان بود فیلمی بسازیم که تأثیری در جامعه داشته باشد یا به عبارتی جامعه را به لحاظ فرهنگی اغنا کند.
فقط بازگشت مالی را نبینند
ورزی با اشاره به اینکه سلیقه مخاطب را مَنِ فیلمساز باید ارتقاء بدهم و با سرمایه‌گذار بخشی خصوصی این اتفاق نمی‌افتد، گفت: چرا الان باید به سمتی برویم که فروش حرف اول را بزند؟ حداقل ارگان‌های ما بودجه‌ای در اختیار دارند حداقل آن‌ها متکی به بحث فروش نباشند و بازگشت مالی را نبینند بلکه به دنبال تعالی فرهنگ در جامعه ایرانی- اسلامی باشند که این نوع خود یک نوع سرمایه‌گذاری کلان به حساب می‌آید. ما هستیم که ذهن مخاطب را تقویت می‌کنیم که مخاطب ما تماشاگر یک فیلم ارزشمند باشد. متأسفانه عمدتاً فیلم‌های بی‌ارزش تولید می‌شود که مخاطب به این نوع نگاه عادت کرده است. چرا که سلیقه مخاطب را مَنِ فیلمساز باید ارتقاء بدهم و این اتفاق با سرمایه‌گذار بخش خصوصی امکان‌پذیر نیست. روزگاری تلویزیون و سیمافیلم، فیلم سینمایی تولید می‌کردند مثل «مهمان مامان» و آن بخش فیلمسازی هم تعطیل شد. به این لحاظ که لزومی ندارد تلویزیون برای سینما کاری بسازد.
باید به ساخت و تولید آثار تاریخی توجه ویژه‌تری شود
کارگردان «معمای شاه» معتقد است باید به ساخت آثار تاریخی توجه ویژه‌ای شود، تصریح کرد: تلویزیون تنها نهادی است که می‌تواند تولید آثار تاریخی داشته باشد و ما باید تاریخ را از طریق رمان، نمایش و ابزارهایی که مخاطب برای او راحت و جذاب باشد به تصویر بکشیم و در این رسالت وظیفه‌ای داریم. ملت ما باید از گذشته‌شان آگاه شوند که چه کردیم. تاریخ یک مقوله‌ای است که تمام کشورها از جمله ترکیه به آن اهمیت می‌دهد و آثار نمایشی تاریخی در تلویزیون‌ها و سینماهای اقصی‌نقاط جهان تولید می‌شود. در ایران تنها نهادی که به کار تاریخی بها می‌دهد و در این عرصه فعالیت می‌کند، تلویزیون است. تلویزیون در این سال‌ها آثار تاریخی موفقی تولید کرده ولی من اعتقادم بر این است که باید به این نوع آثار و فیلمسازان مختلف این عرصه بها داد. باید به ساخت و تولید آثار تاریخی توجه ویژه‌تری شود. چرا که نوع کارهایی که در گذشته تولید شده تأثیرات خاص خودش را گذاشته است. خوشبختانه اکثر آثار تولید شده تاریخی سیما با اقبال عمومی مواجه شده است.
جای پرداختن به شخصیت‌های ملی در رسانه‌ملی خالیست
وی با اشاره به اینکه جای پرداختن به شخصیت‌های ملی در رسانه‌ملی خالیست، افزود: فیلمساز تاریخی و کارگردانانی که به سمت ساخت کارهای تاریخی می‌روند در وهله اول یک برچسبی به آن‌ها زده می‌شود که شما تحریف می‌کنید! من همیشه کار خودم را با اعتقاد انجام دادم؛ من معتقدم کار خودم را باید انجام بدهم. در تاریخ معاصر مفتخرم 200 سال تاریخ معاصر را به تصویر کشیده‌ام از جنگ ایران و روسیه تا سریال "تبریز در مه"، سریال "سال‌های مشروطه" از دوران امیرکبیر و سلطنت ناصرالدین‌شاه و واقعه رژی، ظهور و بروز سیدجمال‌الدین اسدآبادی تا انقلاب مشروطیت و بعد از دوران ناصرالدین شاه و دوران مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه قاجار و "عمارت فرنگی" که دوران احمدشاه تا شهریور 1320 و حیات سیاسی محمدعلی فروغی را به تصویر کشید. بعد از آن هم «معمای شاه» از همان اواخر سلطنت رضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی و مبارزات و نهضت‌ها را به نمایش درآورد و سریال «ایراندخت» نیز بخش دیگری از مشروطیت را در قالب رمان همراه با فرازهایی از مبارزات ستارخان سردار ملی به تصویر کشیده شد. واقعاً جای پرداختن به شخصیت‌های ملی در رسانه‌ملی خالیست. از دانشمندان تا سیاستمداران گرفته تا ورزشکاران و دیگر شخصیت‌های ملی خلأ پرداخت نمایشی‌شان در صداوسیما احساس می‌شود. مثلاً یک سریال درباره «شهریار» می‌سازند تا سال‌های دیگر اثری ساخته نمی‌شود. من فکر می‌کنم که فردوسی، شاهنامه، دانشمندان، شعرا و بزرگان ما باید به تصویر کشیده شوند که فخر و اعتبار ما هستند. اگر دیر اقدام کنیم حتماً خارجی‌ها آن ها را مصادره می‌کنند.
همه را به جان خریدم و احساس کردم باید یک نفر شروع کند
ورزی به روایتی از زمان ساخت مینی سریال «زکریای رازی» اشاره کرد و گفت: یادم می‌آید زمانیکه یک مینی سریال درباره زکریای رازی ساختم مدیر وقت آن سال به من گفت این سریال نباید پخش بشود. این کیمیاگر ملحد بوده و کافر شده است. من گفتم هضم این حرف شما برای من دشوار است. من رفتم مقاله شهید مطهری و نکاتی از فرمایشات مقام معظم رهبری درباره زکریای رازی را آوردم. یک سال پخش نشد وقتی آن مدیر تغییر کرد، نفر بعدی این مینی‌سریال را روی آنتن برد. تا زمانیکه به دانشمندان و بزرگان‌مان این طور نگاه کنیم توقع هیچ‌گونه تولیدی در این حوزه را نباید داشته باشیم. ما وظیفه داریم این افتخارات را به نسل جوان معرفی کنیم. من همیشه دغدغه داشتم درباره شخصیت‌های انقلاب کار کنم؛ از حضرت امام(ره) تا مرحوم طالقانی و شهید مطهری که جزو شخصیت‌های مهم تاریخ معاصر به شمار می‌روند. روایت زندگی این شخصیت‌ها همواره برای من و مخاطب من جذاب بوده و هست. به تصویر کشیدن این بزرگان هم کار بسیار دشواری بود. حرف در آن زیاد بوده و مدعی هم زیاد داشت. منتها همه را به جان خریدم و احساس کردم باید یک نفر شروع کند و دیگرانی بیایند آن را کامل کنند.
برخی از مدیران وقت گفتند نمایش چهره امام(ره) منتفی شود
کارگردان «معمای شاه» در پاسخ به این سوال که چه مشکلاتی داشت نمایش اولین تصویر نمایشی از حضرت امام(ره)، خاطرنشان کرد: سریال «معمای شاه» مسیر سختی بود که طی شد مخصوصاً جریان ورود به نمایش اولین چهره از حضرت امام خمینی(ره) که برخی از مدیران وقت در برهه‌ای اعلام کردند نمایش چهره امام(ره) منتفی شود. می‌ترسیدند که کار خوب از آب درنیاید. ولی مدیرانی هم بودند خیلی شجاعانه در همان مقطع پای کار ایستادند تا «معمای شاه» ساخته شود. تست گریم را شروع کردیم و چراغ خاموش جلو رفتیم. می‌خواستیم این ذوق و انگیزه‌مان را مطبوعاتی کنیم ولی به دلیل وجود هجمه‌هایی، دست نگه داشتیم.
بعد از 25 بار گریم، نقش امام(ره) قطعی شد
ورزی با اشاره به ساخت فیلم سینمایی امام خمینی(ره) به زبان اصلی و در وجوه بین‌المللی، افزود: دلم می‌خواست مرحله به مرحله تست گریم را نشان دهیم اما نشد. بخشی از تصاویر تست گریم امام(ره) را فیلم گرفتیم و بعد مطبوعاتی کردیم. به شکلی محافظه‌کارانه کار جلو می‌رفت و در نهایت بعد از 25 بار تست گریم در طول 6 ماه روی شکرخدا گودرزی، نقش حضرت امام(ره) قطعی شد. آن وقت برای اولین‌بار چهره گریم شده امام(ره) رسانه‌ای شد. به لطف خدا، او از پس این نقش برآمد و آبرومندانه جلو رفت. در صداسازی حضرت امام(ره) هم کارهای خوبی انجام دادیم و فقط به تصویر اکتفا نکردیم و سربلند بیرون آمدیم.
می‌خواستم فیلم سینمایی «امام خمینی(ره)» را به زبان اصلی بسازم
وی افزود: به هر حال شبیه‌سازی و تصویرسازی حضرت امام(ره) برای اولین بار در تاریخ بعد از پیروزی انقلاب باعث شد که انگیزه‌ای پیدا کنم یک فیلمی در ارتباط با زندگی امام خمینی(ره) مثل فیلمی که درباره «عمر مختار» ساخته شد برای سینما بسازم. یک کار بین‌المللی دو ساعته برای امام خمینی(ره) که به زبان اصلی هم روی پرده برود. طرح آن را نوشتم از کجا شروع و به کجا ختم شود. درست شروع زعامت ایشان را تا مقطع رحلت به نمایش درمی‌آورد. واقعاً این کار بین‌المللی در جوامع اروپایی جواب می‌داد؛ چرا که آن جوامع، خیلی متوجه انقلاب اسلامی هستند. همان موقع به این طرح رسیدم که تست گریم امام(ره) در جریان تولید «معمای شاه» جواب داد که یک کار بزرگ سینمایی برای حضرت امام(ره) نیز درنظر گرفته شود. اما این اتفاق تا به امروز نیفتاده است.
ماجرای ارادت یک بازیگر قدیمی به دوران پهلوی
کارگردان «ایراندخت» در پاسخ به این سوال که برخی از بازیگران در محافل عنوان کردند که به آن‌ها برای بازی در «معمای شاه» پیشنهاد شده اما قبول نکردند، تأکید کرد: بنده به جرأت عرض می‌کنم تنها از یک بازیگر خیلی قدیمی برای همکاری دعوت کردم که با صراحت به من گفت بازی نمی‌کنم چون به آن دوران ارادت دارم و خیلی هم بابت این دعوت از من تشکر کرد. اما جالب است بدانید که با هر بازیگری تماس گرفتم چنانچه درگیر کار نبود بدون استثنا حضور پیدا کرد و دعوت مرا پذیرفت. هرکس بگوید من نرفتم و یا دعوت سازندگان سریال را نپذیرفتم دروغ گفته است.
برخی از بازیگران گفتند بعد از «معمای شاه» بیکار شدیم!
وی با بیان اینکه همه بازیگران «معمای شاه» اتفاقاً پشت به پشت هم کار کردند، خاطرنشان کرد: از گوش برخی از بازیگران شنیدم که یکی دو جا مطرح کردند ما از وقتی «معمای شاه» را بازی کردیم به ما نقش ندادند این بی‌معرفتی است. برای اینکه 850 بازیگر در این سریال به ایفای نقش پرداختند و اگر بخواهند به آن‌ها نقش ندهند تلویزیون و سینما می‌خوابد. آن‌هایی که چنین ادعایی دارند باید ببینیم قبل از این کار، چه کارنامه و رزومه‌ای داشتند که حالا بعد از این کار بخواهند به آن‌ها نقش ندهند؛ این دیگر کم‌لطفی است. باید همیشه به این نکته حرفه‌ای توجه کنند که این مجموعه تلویزیونی چندین سال برای عده کثیری از هنرمندان ایجاد شغل کرد. از همه نوع طیفی چه بازیگران تئاتر، سینما، تلویزیون و چه دوبلورها سر کار آمدند.
جعفر والی قبل از پشیمانی می‌گفت چرا نقشم کوتاه است
ورزی خاطرنشان کرد: فقط یک بازیگر ابراز پشیمانی کرد و آن هم جعفر والی بود. در 5 سکانس در مجموع 2500 سکانس حضور داشت. البته باید ببینیم از کجا تحریک شد تا این صحبت را انجام دهد. چرا که در طول فیلمبرداری ابراز رضایت می‌کرد و بعد فیلمبرداری این طور شد. حتی در جریان فیلمبرداری گلایه می‌کرد که چرا نقش من این قدر کوتاه است. خوب نیست پول بگیرند، برایشان فرصت خوب برای دیده شدن فراهم بشود این طور بی‌انصافی کنند. فیلمنامه را خوانده بودند و می‌دانستند «معمای شاه» چه سرمنزلی دارد و در چه سریالی بازی می‌کنند. هنرمند اول باید انصاف داشته باشد. سال‌هاست راجع به این مسائل صحبت نکردم و هرچه خواستند گفتند.
به من حمله کردند چون نمی‌خواستند قطعات پنهان تاریخ افشا شود
کارگردان «معمای شاه» در خصوص هجمه‌های ساخت این سریال و مجموعه‌های تاریخی معاصر افزود: اپوزیسیون و سلطنت‌طلبان بسیار به من حمله کردند چون نمی‌خواستند برخی از قطعات پنهان تاریخ افشا شود. اما خودم به مقوله انقلاب اسلامی علاقه‌مند بودم و دغدغه داشتم برای بزرگانی همچون «حضرت امام(ره)» کاری کرده باشم. امروز هم خوشبختانه مدیران خوبی به تلویزیون آمده‌اند، باید به این تلویزیون کمک کرد. مدیرانی بر سر کار هستند که نسبت به آنتن بی‌تفاوت نیستند. من اعتقاد دارم نباید به سادگی از کنار شخصیت فوق‌العاده و کاریزماتیک حضرت امام(ره) به عنوان یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های جهان معاصر، عبور کرد. من تصور می‌کنم چه وزارت ارشاد و چه رسانه‌ملی نسبت به شخصیت امام خمینی(ره) به طور ویژه در حوزه فیلم، نمایش، سریال، مستند و کتاب کار کنند. باید این شخصیت را در حوزه نمایشی و مخصوصاً مستند فرامرزی دید. در غیر این صورت اجحاف شده و دشمن که امروز در جهت تخریب این شخصیت ارزنده شبانه‌روز تلاش می‌کند خدایی ناکرده در به ثمررساندن اهداف شوم خود به توفیقی می‌رسد.
گفتگو از مجتبی برزگر
انتهای پیام/
