نقطه‌‌ای طلایی به‌نام آسیای مرکزی؛ ظرفیتی که برای خراسان شمالی مغفول مانده است
استان خراسان شمالی در کلام عنوان «استان مرزی» را یدک می‌کشد، اما در عمل این موضوع مهم محلی از اعراب ندارد و این در حالی است که این استان بیشترین مرز مشترک با کشورهای آسیای میانه را دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد٬ استان خراسان شمالی بیش از 300 کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان داشته و از این جهت یکی از مهم‌ترین دروازه‌های ورودی کشور به آسیای میانه است. راهی امن و آسان برای مبادلات تجاری و اقتصادی که زمینه را برای فعالیت‌های مثبت اقتصادی و توسعه سطح طراز مالی و تجاری استان خراسان شمالی فراهم ساخته اما کمترین استفاده‌ای از آن نمی‌شود.
در این زمینه و به بهانه سفر رئیس جمهور به کشورهای آسیای میانه٬ با ایوب کلات‌شوری کارشناس حوزه آسیای میانه و خراسان شمالی٬ در مصاحبه‌ای تفصیلی در خصوص مزیت‌های ارتباط اقتصادی خراسان شمالی و چرایی عدم برقراری ارتباط تجاری با کشورهای آسیای میانه به گفت‌وگو نشستیم.
انسداد مرزی یک عامل جدی برای عقب‌ماندگی استان است
وی با بیان نقاط اشتراک خراسان شمالی با کشورهای حوزه آسیای میانه٬ اظهار داشت: استان خراسان شمالی تنها استان مرزی کشور بوده که با وجود برخورداری از مرزی ایمن، فاقد هر گونه معبر مرزی و گمرک رسمی می‌باشد. تا بدان جا که امروزه شاهد قفل شدن روابط و مراودات این استان با کشورهای همجوار و هم مرزش یعنی منطقه آسیای مرکزی هستیم که این مهم سبب از دست رفتن ظرفیت‌ها و فرصت‌های کلان اقتصادی شده است. چنان که به گفته کارشناسان انسداد مرز یکی از عوامل تاثیرگذار در جریان عقب ماندگی توسعه استان بشمار می‌رود.
کارشناس ارشد علوم سیاسی و پژوهشگر حوزه آسیای مرکزی تصریح کرد: منطقه آسیای مرکزی از دیر باز با فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی آشنا و عجین بوده است. این منطقه متشکل از پنج جمهوری ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و در مجموع دارای جمعیتی قریب به 70 میلیون نفر می‌باشد.
وی افزود: بیش از هفتاد و پنج درصد از خاک آسیای میانه را بیابان‌های خشک پوشانده،که بزرگترین آن‌ها صحرای قره قوم (Qara-Qum) و قزل قوم (Qezel-Qum) است. ازیک سو، ناحیه مذکور محصور در خشکی و به آب‌های آزاد دسترسی ندارند. ازسوی دگر، اکثر این کشورها دارای میراث برجای مانده از دوران شوروی سابق یعنی اقتصاد تک محصولی(پنبه) بوده و وابستگی فراوانی به واردات کالاهای اساسی و تکنولوژی دارند٬ که این خود، فرصت مناسبی را جهت صادرات محصولات صنعتی و کشاورزی استان خراسان شمالی به این منطقه فراهم می آورد.
کلات شوری ادامه داد: استان خراسان شمالی به سبب مجاورت با این منطقه و دارا بودن صنایع مادر مهمی مانند سیمان، پتروشیمی، فولاد، آلومینیوم، مصالح ساختمانی و محصولات متنوع کشاورزی، خدمات توریست درمانی،گردشگری، دانشگاهی و... می‌تواند از این ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خدادادی برای گسترش صادرات، رونق تولیدات و سرعت بخشیدن به چرخ توسعه استان نهایت استفاده را ببرد.
این پژوهشگر حوزه آسیای مرکزی و قفقاز افزود: با این وجود نکته قابل تامل اینجاست! علی رغم اینکه استان خراسان شمالی با کشور ترکمنستان،که دروازه ورود به آسیای مرکزی محسوب می‌شود دارای بیش از سیصد کیلومتر مرز مشترک بوده، اما متاسفانه هیچ گونه معبر مرزی باز با این کشور ندارد، این در حالی است که استان‌های همجوار ما یعنی استان خراسان رضوی و گلستان دارای چندین گذرگاه مرزی (خطوط ریلی،جاده ای) و منطقه ویژه اقتصادی هستند.
بیکاری در مناطق مرزی گسترش یافته است
کلات‌شوری با بیان این نکته که سایر استانها گوی رقابت در مراودات مرزی را از خراسان شمالی ربوده اند٬ گفت: استان‌های گلستان و خراسان رضوی در زمینه تجارت با کشورهای منطقه گوی سبقت را از استان ما ربوده‌اند. اعطای تهسیلات به مرزنشینان و وجود بازارچه‌های پر رونق مرزی که زمینه اشتغالزایی هزاران نفر از جوانان بیکار این استانها را فراهم ساخته، خود گویای این مطلب است.
وی تصریح کرد: در چنین شرایطی مرزنشینان استان ما متاسفانه با بیکاری، فقر شدید و به ناچار مهاجرت و ترک مرز دست و پنجه نرم می‌کنند. نه تنها استان‌های ذکر شده، بلکه ما به‌طور روزانه شاهد رفت و آمد هزاران دستگاه کامیون حامل کالا از دیگر کشورها از جمله ترکیه به مقصد کشورهای آسیای مرکزی هستیم،که درحال تردد از جاده‌های کشور هستند و در این میان خراسان شمالی هیچ سودی از این ترددها نمی‌برد.
کلات‌شوری گفت: این موضوع به خوبی نشان می‌دهد اگر دست روی دست بگذاریم، نه تنها بازارهای مرغوب و مطلوب این منطقه را از دست می‌دهیم، بلکه روز به روز باید شاهد حضور رقبای جدی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آسیای مرکزی باشیم که در آن صورت عرصه فعالیت اقتصادی به شدت تنگ و امکان رقابت در چنین شرایطی برای استان خراسان شمالی غیرممکن خواهد بود.
چند سوال از مدیران خراسان شمالی
وی یادآور شد: البته موضوع جالبی که برخی از مقامات و مدیران استانی بارها مطرح کرده‌اند، این است که کشورهای حوزه آسیای مرکزی حاضر به گسترش روابط با استان خراسان شمالی نبوده و تمایلی ندارند. در مقابل این پاسخ مسئولان، این پرسش‌ها مطرح می شود که٬ آیا دستگاه‌های استانی و مسئولان امر در بخش‌های مختلف٬ طی ادوار گذشته، گام های موثری برای برقراری چنین رابطه‌ای برداشته‌اند؟
پژوهشگر حوزه آسیای میانه در این زمینه با طرح پرسش‌های دیگر ادامه داد: آیا از ظرفیت نخبگان علمی و صاحب نظران این حیطه یا گروه‌ها و اشخاص ذی نفع (بویژه بخش خصوصی) بهره برده‌اند؟ آیا امکانات و زیرساخت‌های لازم برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی و مبادلات تجاری با این کشورها را فراهم ساخته‌اند؟ سوال اینجاست٬ در استانی که یک متر آزاد راه یا یک متر راه آهن وجود ندارد، و حتی بعضی از جاده‌های استان گنجایش عبور و مرور وسایل نقلیه خود استان را ندارند، چگونه می‌تواند سالانه پذیرای صدها هزار گردشگر یا ماشین آلات سنگین حمل و نقل جاده‌ای از کشورهای همسایه باشد؟
وی در پایان بیان داشت: مهم‌تر اینکه چگونه استان‌های همجوار ما توانسته‌اند، مناسبات گسترده با این منطقه برقرار کنند٬ اما استان خراسان شمالی که تنها کمتر از 100 کیلومتر با پایتخت یکی از کشورهای حوزه آسیای مرکزی ( عشق آباد _ ترکمنستان) فاصله دارد، باید از این امر ناتوان باشد؟ لذا گره کار را باید جایی دیگر جست؟ از این رو، تا زمانی‌که اقدامات اساسی و مهم در جهت رفع مشکلات عدیده‌ای که استان درگیر آن‌هاست و برشمردن آن‌ها فارغ از بحث حاضر است، صورت نگیرد٬ انتظار پهن کردن فرش قرمز از سوی دیگران برای گسترش روابط دو یا چند جانبه، شاید رویایی بیش نباشد.
انتهای پیام/ش
