آیا منافع آمریکا در ترکمنستان تغییر کرده است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از دیپلمات، دولت ترکمنستان به زودی پذیرای سفیر جدید ایالات متحده آمریکا در عشق‌آباد خواهد بود. در 13 ژوئن 2019، متیو اس. کلیماو سوگند خود را به عنوان سفیر جدید آمریکا در ترکمنستان در اتاق بن فرانکلین وزارت امور خارجه یاد کرد. دیوید هیل، معاون وزیر امور خارجه آمریکا این مراسم سوگند به انجیلی که کلیماو و پدرش هر دو در جنگ‌های ایالات متحده آن را همراه خود داشته‌اند، را مدیریت کرد.

به عنوان یک فارغ‌التحصیل دانشگاه وست پوینت، سفیر جدید آمریکا در ترکمنستان از سال 1974 تا 2003 یکی از افسران ارتش بوده است. او در سطوح یگان و گردان فرماندهی کرده است و دریافت کننده نشان «ستاره نقره‌ای» در خصوص عملکردش در عملیات طوفان صحرا می‌باشد. او با درجه سرهنگی بازنشسته شده است.

در مراسم 16 مه شهادت وی پیش از جلسه سنا، کلیماو که دیگر نامزد تصدی سفارت آمریکا در ترکمنستان بود، اظهار داشت که ایالات متحده منافع بلندمدتی در آسیای مرکزی دارد و کار پیش‌روی او در ترکمنستان فرصتی برای پیش‌برد این منافع است. او به ویژه اشاره کرد که «مرزهای متخلخل، تروریسم و قاچاق مواد مخدر» تهدیدات بالقوه ترکمنستان هستند که مرزهای مشترکی با ایران و افغانستان در جنوب دارد.

این نگرانی‌ها هم‌زمان با چالش‌ها(و فرصت‌ها)ی کلیدی شناسایی شده برای فرماندهی مرکزی ایالات متحده در ترکمنستان، تشدید می‌شوند، از جمله امنیت مرزها و قابلیت پاسخ به حوادث ناگوار. بیانیه سال 2019 سنتکام (ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا) به طور مشخص می‌گوید که «اقتصاد پرتنش، یک نظام سیاسی سخت، و سیاست ترکمنستان در بی‌طرفی مثبت به میزان زیادی همکاری ترکمنستان با سرویس‌های امنیتی خارجی را محدود کرده است». سنتکام همچنین ماموریت خود در ترکمنستان را در ارتباط با تداوم «بی‌ثباتی در افغانستان و پتانسیل شیوع جریان جنگجویان تروریست خارجی به این منطقه» مطرح می‌کند. به رغم این نگرانی‌ها و حضور مداوم در افغانستان، ایالات متحده در نظر دارد که جای پای نظامی بسیار کوچکی را در آسیای مرکزی نگه دارد.

مراسم شهادت متیو اس. کلیماو پیش از آن که اعضای سنا در خصوص منافع فعلی ایالات متحده در خصوص منابع قابل توجهی هیدروکربنی ترکمنستان صحبت کنند، برگزار شد. ترکمنستان از ششمین ذخایر گاز طبیعی در جهان برخوردار است. فروش گاز طبیعی اصلی‌ترین درآمد ترکمنستان است که 80 درصد صادرات این کشور را نیز تشکیل می‌دهد. تا همین اواخر، چین تنها مشتری گاز ترکمنستان بود. در آوریل 2019، روسیه واردات گاز خود از ترکمنستان را پس از یک وقفه 3 ساله از سر گرفت.

کلیماو در مراسم شهادت خود متعهد شد که «هر تلاشی برای ارتقاء متنوع‌سازی بازارهای گاز ترکمنستان- در طول دریای خزر و نیز آسیای جنوبی، فروگذار نباشد». این نکته بیانگر مساله‌ای است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده در پیام تبریکش به قربانقلی بردی‌محمداف، رئیس‌جمهور ترکمنستان به مناسبت عید نوروز در ماه مه تاکید کرده بود. ترامپ در این پیام نوشته بود:

مردم ایالات متحده آمریکا و حلقه‌های تجاری آن به دیدگاه خود در جهت‌های جدید تقویت همکاری‌های اقتصادی‌مان در ترکمنستان، ادامه می‌دهند. امیدوارم که ترکمنستان نیز قادر باشد تا از فرصت‌های جدید صادرات گاز به غرب در ارتباط با ترتیبات جدید در وضعیت حقوقی دریای خزر، بهره ببرد.  

ایالت متحده آمریکا تمایل دارد تا تنوع در بازاردهای صادراتی گاز ترکمنستان را از مسیر خط لوله ترانس خزر که منابع ترکمنستان را از طریق باکو در جمهوری آذربایجان، به اروپا می‌رساند، ببیند. این خط لوله انتقال گاز اکنون در مرحله برنامه‌ریزی است، اگرچه این امر از دهه 1990 تا کنون نقطه کانونی منافع ایالات متحده در این منطقه بوده است. نکته کلیدی در خصوص صراحت آمریکا در این موضوع به موافقتنامه 2018 دریای خزر مربوط می‌شود که مفاهمه‌ای در خصوص آب‌های کشورهای ساحلی (روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان و ایران) ارائه می‌کرد. این موافقتنامه به کشورها اجازه می‌دهد تا خطوط لوله را در هر بخش از آب‌های خود تنها با مجوز کشورهای در بر گیرنده مسیر آن (و نه همه کشورها) بسازند. به بیان دیگر، کشورهای ساحلی این اختیار را خواهند داشت که منابع خود را از محیط دریای خزر ترانزیت کنند. این امر به پروژه ترانس خزر کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری پیشرفت کند.

کلیماو یک نقد اجمالی را نیز در خصوص عشق‌آباد در سخنرانی خود در سنا پیشنهاد داده است، زمانی که به این نکته اشاره می‌کرد که او تصمیم دارد با دولت ترکمنستان «قاطع و سازنده» کار کند. او در این زمینه گفته بود:

« ... طیف کامل مسائل حقوق بشر، شامل استفاده از نیروی کار اجباری در کشت پنبه و محدودیت‌های اعمال شده بر اعمال مذهبی.»

در حالی که کلیماو با هدف فشار به این مسائل حقوق بشری می‌پردازد، او می‌خواهد همچنین زمان بیشتری را در مقابله با آنچه او آن را «فضای قانون‌گذاری ضعیف ترکمنستان و بروکراسی بیش از حد» ترکمنستان می‌خواند، صرف کند.

ایالات متحده آمریکا به این احتمال که ترکمنستان ممکن است بازارهای انرژی خود را متنوع سازد، توجه دارد. هم سفیر پیشین ایالات متحده در عشق‌آباد، آلن موستارد و هم سفیر جدید، به صورت واضح در خصوص مجاورت ترکمنستان با افغانستان و مسائل امنیت مرزی، و پتانسیل موجود برای منافع تجاری آمریکا در این کشور اشاره کرده‌اند، اما هر دو آنها نیز بر چشم‌اندازهای مبتنی بر خطوط لوله هم تاکید نموده‌اند. روابط دوجانبه ایالات متحده آمریکا با ترکمنستان به نظر نمی‌رسد در دوره سفارت کلیماو تغییر چندانی کند، اما انتصاب او فرصت‌هایی برای ارزیابی آن چه که منافع آمریکا در ترکمنستان بر آن‌ها متکی است، فراهم می‌آورد.