انتخابات شهرداری استانبول و دو پیام از تحول هنجارهای سیاسی در ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، نتیجه انتخابات شهرداری استانبول اولین غرش‌های یک آتشفشان خاموش در سیاست ترکیه است؛ یعنی فاصله گیری راس هرم سیاسی احزاب از کف بدنه خیابانی آن.

این انتخابات شکست خوردگان و پیروزمندان مختلفی داشت، اما به جای توجه به این غالبان و مغلوبان باید به تحول هنجارهای سیاسی در سیاست ورزی ترکیه توجه کرد. چرا که نشانه برهه‌ای جدید در ترکیه است.

این انتخابات حداقل دو تحول را به صورت کاملاً ملموس نشان داد:

1) آکپارتی نه ستمدیده حاکمیت آتاتورکی که مسئول آن است!

2) هرم‌های سیاسی دچار تنش‌های سخت میان راس رهبری حزبی و هسته ایدئولوژیک مردمی شده است.

...

1. آکپارتی تاکنون خود را نشانه خشم بدنه مردم علیه حاکمیت کمالیستی می‌دانست و همواره رای نهادهای بالادستی حاکمیتی را به مثابه فشاری از حاکمیت آتاتورکی علیه نمایندگان حقیقی مردم می‌دانست.

این پیش زمینه ذهنی به اضافه جنبش خدمتی که اردوغان از 20 و اندی سال پیش در استانبول و بعداً در کل ترکیه آغاز کرد، همواره برگ برنده آکپارتی در سیاست ترکیه بود. در همه این سالها نیز عدم اقبال مردم به CHP لزوماً نه به معنای عدم اقبال به کلیچدار اوغلو و تیمش که به معنای پشت کردن به تاریخ، اندیشه و نهاد کمالیستی بود.

اما انتخابات اخیر از تحول در این مساله حداقل در برهه کنونی خبر می‌دهد.

مردم رای نهاد عالی انتخابات ترکیه را که یکی از نهادهای حاکمیتی بالادستی نظام است به منزله رای آکپارتی قلمداد کردند –که البته بود- و دقیقاً همان واکنشی که تاکنون در برابر اجحاف حاکمیت آتاتورکی به  حزب حاکم از خود نشان می‌داد این بار به نفع حزب آتاتورک بروز داد.

این یکی از آسیب‌های قدرت درازمدت و نیز تلاش برای به زیر یوق خود در آوردن نهادهای بالادستی برای حزب حاکم است که گریبانگیر آنها شده است. آنها برای اینکه مزاحی در تمامیت حاکمیت نداشته باشند، نیروهای خودی را در این نهادها وارد کردند و اکنون باید به پای تبعات آن بنشینند.

نکته جالب ماجرا این که اکنون حزب جمهوری خلق که برای 7 دهه همواره از این نکته ضربه خورده بود اکنون از آن بهره‌مند شده است.

2. مساله دوم که بسیار مهمتر و حیاتی‌تر است، تحولات بنیادین در ساختارهای ایدئولوژیک احزاب و به موازات آن ایجاد تنش میان هسته ایدئولوژیک از طبقه مردمی با راس هرم سیاسی است.

اگرچه مدتها است که احزاب سیاسی در ترکیه بیش از آن که یک حزب سیاسی مبتنی بر یک ایدئولوژی باشند، تبدیل به احزابی مبتنی بر مخالفت سیاسی شده‌اند، اما در هر حال هسته مرکزی محرک حزب که توان اقدام خیابانی و نیز موج سازی اجتماعی برای حزب را فراهم می‌آورد همان افراد ایدئولوژیکی هستند که از آنها می‌توان به نسل 70 و 80 یاد کرد.

حزب دیگر ایدئولوژیک نیست؛ اما بدنه بر ایدئولوژی خود پافشاری می‌کند و این باعث تنش در درون احزاب شده است.

اصلی‌ترین محل تجلی این تنش نیز CHP و MHP است.

شاید باور نکنید که منصور یواش، شهردار کنونی آنکارا از CHP همین 30 سال پیش در خیابان‌های آنکارا در حال درگیری مسلحانه با  سوسیالیست‌ها بود. همچنان که اگر به آتاتورک و عصمت اینونو می‌گفتند که روزی کاندیداهای حزب شما مصاف انتخاباتی شان را از نماز صبح در مسجد جامع شهر (مانند آنچه محرم اینجه کرد) و یا قرائت یاسین و الرحمن در مساجد (مانند آنچه اکرم امام اوغلو کرد) آغاز خواهند کرد، چیزی جز چندحرف رکیک که نشان از کم بهره‌گیتان از عقل بود نصیبتان نمی‌شد.

امام اوغلو در حالی کار در دفترش را با دعا و قرائت قرآن آغاز کرد که بدنه CHP پس از قریب به 20 سال عطش قدرت، دچار مستی زود هنگام شده و در کوچه و خیابان باز به حجاب زنان گیر می‌دهند.

این اقدامات پیش از آنکه جامعه ترکیه را از حسن ظنش به CHP مایوس کند، باعث تنش در درون حزب خواهد شد.

همچنان که در یک ماه گذشته شد؛کسانی که از درون CHP خبر دارند، می‌دانند که کیلیچدار اوغلو در همه این چند هفته تا چه میزان از سوی بدنه ایدئولوژیک حزب تحت فشار بود تا چراغ سبز برای اقدام خیابانی نشان دهد.

اکنون همان بدنه که حزب نمی‌تواند به تمایلات آنان بی توجه باشد، خواستار اقدامات رادیکال از سوی امام اوغلو و منصور یواش خواهد بود و زمانی که آنچه می‌خواست را به دست نیاورد دست به فشارهای داخل حزبی خواهد زد.

برخلاف کسانی که از فرارسیدن روزهای خوش برای کیلیچدار اوغلو سخن می‌گویند، معتقدم او دوران سختی را در درون حزب پشت سر خواهد گذاشت.

او مجبور است از سویی مثلث آنکارا- استانبول- ازمیر را برای مدیریت بهتر این شهرها تقویت کند. چرا که منصور یواش چندان نیروی قابل اعتمادی برای حزب نیست و امام اوغلو هم چندان عقبه فکری غنی‌ای ندارد و از سوی دیگر آن هسته ایدئولوژیک درون حزب و بدنه مردمی فعال خیابانی آنها را از اقدامات رادیکال دور نگه دارد؛ کسانیکه بی شک او را متهم به عدول از راه 6 کمان آتاتورکی(نماد پرچم CHP) خواهند کرد؛ همچنان که کرده‌اند و می‌کنند.

در این میان کیلیچدار اوغلو چاره‌ای جز در پیش گرفتن راه استبداد حزبی و استفاده از اهرم‌های فشار داخل حزبی برای منتقدان خود نخواهد داشت.

در انتها باز هم نخستین جمله را تکرار می‌کنم: نتیجه انتخابات شهرداری استانبول اولین غرش‌های یک آتشفشان خاموش در سیاست ترکیه است؛ آن هم فاصله گیری راس هرم سیاسی احزاب از کف بدنه خیابانی آن.

نویسنده: مسعود صدرمحمدی کارشناس مسائل ترکیه

انتهای پیام/