«بند به بند با گام دوم‌»‌‌-۱۷| چرا پس از جنگ تحمیلی عراق به ایران حمله نشد؟

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم ــ بیانیه «گام دوم انقلاب اسلامی» که بعد از 22 بهمن 97 و از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر شد، سرآغاز فصل جدیدی در جمهوری اسلامی ایران است، فصلی که از این پس باید با امید و تکیه بر جوانان بر مشکلات گذشته و ناکامی‌ها غلبه کرد و این کار جز با شناخت نقاط ضعف و قوت 40ساله انقلاب میسر نمی‌شود.

خبرگزاری تسنیم، در راستای تبیین این بیانیه، در سلسله گزارش‌هایی به بررسی بندهایی از این بیانیه می‌پردازد تا شناخت رهنمودهای رهبر انقلاب در شروع فصل جدید جمهوری اسلامی راحت‌تر صورت گیرد.

در ادامه هفدهمین گزارش را با موضوع "توان بازدارندگی ایران" می‌خوانید:

رهبر انقلاب اسلامی در بخشی از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی فرموده‌اند: «به برکت تحریم دشمنان، اتکا به توانایی داخلی را به همه آموخت و این منشا برکات بزرگ شد: اولاً؛ ثبات و امنیت کشور و تمامیت ارضی و حفاظت از مرزها را که آماج تهدید جدی دشمنان قرار گرفته بود ضمانت کرد و معجزه‌ی پیروزی در جنگ هشت ساله و شکست رژیم بعثی و پشتیبانان آمریکایی و اروپایی و شرقی‌اش را پدید آورد.»

کشور ایران تقریباً در تمامی دوره‌ها به دلیل موقعیت‌های جغرافیایی و سیاسی درگیر جنگ‌هایی بوده است. در دوره‌ قاجار به دلیل شکست در چند جنگ بخش‌های وسیعی از ایران جدا شد و در پایان دوره‌های قاجار و پهلوی مساحت ایران به کمتر از نصف رسید. 

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 و به دلیل نابسامانی‌هایی که در ارتش و در داخل کشور پس از انقلاب به وجود آمده بود، مرزهای ایران دوباره مورد تهاجم دشمن قرار گرفت.

یک هفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در یکم اسفند ماه سال 1357 با حمله نیروهای تجزبه‌طلب به پادگان مهاباد، غائله کردستان آغاز شد که این غائله چند سال به طول انجامید و به واسطه آن چند صد نفر از مردم بومی کردستان، پیمشرگان مسلمان کرد و نیروهای نظامی به شهادت رسیدند.

در جریان غائله کردستان علاوه بر ناامنی در شهرها، جاده‌ها نیز ناامن بودند و تردد در مسیرهای مواصلاتی بین شهرها به سختی صورت می‌گرفت. جنایت‌های تجزیه‌طلبان نیز به حدی بود که سر بریدن پاسدارها به امری متداول تبدیل شده بود. گرچه دولت موقت به نخست وزیری مهدی بازرگان با اعزام هیات حسن نیت به کردستان به دنبال واگذاری امتیازاتی به تجزیه‌طلبان برای پایان دادن به ماجرا بود، اما با مقاومت نیروهای نظامی (ارتش و سپاه) و حضور مردم کرد در صحنه مبارزه، امنیت پایدار در کردستان برقرار شد. شهرها از اشغال تجزیه‌طلبان درآمد و کمین‌های آنان از جاده‌ها برداشته شد و در بحبوحه دفاع مقدس ضدانقلاب به پشت مرزهای ایران رانده شد.

به عقیده کارشناسان مسائل نظامی و امنیتی، دلیل اصلی بازگشت امنیت به کردستان، ایده مشارکت مردم بومی منطقه در تامین امنیت و ایجاد فضای زندگی در کردستان بود. این ایده توسط شهید محمد بروجردی که معروف به مسیح کردستان است، اجرا شد و امروز این ایده در نیروهای مسلح و به خصوص در قرارگاه‌های نیروی زمینی سپاه با عنوان امنیت پایدار اجرا می‌شود.

شهید محمد بروجردی که به مسیح کردستان معروف است، پایه‌گذار ایده امنیت پایدار در کردستان است.

پس از پیروزی انقلاب، جنوب‌غرب، جنوب‌شرق و شمال کشور نیز درگیر غائله خلق عرب، غائله خلق بلوچ، ناآرامی‌های گنبد و آمل شد. ضمن اینکه سازمان مجاهدین خلق در خرداد ماه سال 60 با ورود به فاز نظامی وارد رویارویی مسلحانه با نظام جمهوری اسلامی در شهرها شد و اقدام به ترور مسئولان جهوری اسلامی ایران و مردم متدین کرد.

تمامی اتفاقاتی که ذکر شد همراه با جنگی بود که یک سال و 7 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی حزب بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. شورش داخلی، اقدامات تجزیه‌طلبانه در چند منطقه بزرگ از کشور و جنگ از سوی دشمن خارجی می‌توانست ایران پس از انقلاب را به سقوط و یا حداقل کاهش مساحت منجر کند.

نظام جمهوری اسلامی در نخستین سال‌های حاکمیتش در شرایط سختی قرار گرفته بود. نیروهای نظامی به دلیل انقلاب شرایط مناسبی نداشتند. امام خمینی (ره) برای مقابله با تجزیه‌طلبان در برابر گروه‌هایی که خواستار انحلال ارتش بودند، ایستادگی کردند و از ارتش حمایت کردند. همچنین دستور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را با حضور جوان‌هایی که در صحنه‌های مبارزاتی انقلاب حضور داشتند، صادر کردند.

آذر ماه سال 58 و چند ماه پیش از آغاز جنگ تحمیلی، امام خمینی (ره) برای مقابله با هرگونه حمله احتمالی و توطئه‌ها، بسیج را تشکیل دادند و جوانان را برای عضویت در بسیج ترغیب کردند. با آغاز حمله نظامی صدام به ایران، نیروهای نظامی و بومی و بسیج در برابر ارتش صدام ایستادند و گرچه بخش‌های وسیعی از کشور به اشغال دشمن درآمده بود، پس از چند ماه روند پیش‌روی دشمن متوقف و پس از یک سال عملیات‌های مهم ایران برای به عقب‌راندن ارتش بعثی آغاز شد.

برای مقابله با ترورها و ناامنی‌های گروهک فرقان و سازمان مجاهدین خلق که از حمایت ابوالحسن بنی‌صدر اولین رئیس جمهور ایران نیز برخوردار بود، سازمان اطلاعات سپاه پایه‌گذاری شد تا با اقدامات اطلاعاتی و امنیتی، اعضای سازمان که به زندگی مخفی روی آورده بودند، شناسایی شوند. سازمان اطلاعات سپاه که نیروهای آن تجربه کار اطلاعاتی نداشتند و آموزش‌های لازم نیز ندیده بودند با اقدامات اطلاعاتی توانست پس از 7 ماه از ورود سازمان به فاز نظامی محل اختفای موسی خیابانی (نفر اول سازمان در داخل کشور) را شناسایی و او را به هلاکت برساند. در ماه‌های بعد نیز بخش‌های دیگر سازمان مورد ضربه قرار گرفتند که در نهایت پس از دو سال اعضای سازمان مجبور به فرار از ایران شدند که البته در میانه جنگ ایران و عراق، به صدام پیوستند و همراه با ارتش بعث عراق عملیات‌های نظامی علیه ایران اجرا کردند.

تحریم‌ها علیه ایران از همان روزهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد. دریافت تجهیزات نظامی که ایران از برخی کشورها همچون آمریکا، آلمان، انگلیس و ایتالیا خریده بود، با پیروزی انقلاب متوقف و اموال ایران توسط این کشورها مصادره شد. در جنگ تحمیلی ایران برای دریافت تسلیحات و تجهیزات نظامی علاوه بر کمبود بودجه با تحریم‌هایی از سوی کشورهای غربی و شرقی روبرو بود و بسیاری از کشورها مایل به فروش سلاح به ایران نبودند؛ اما در مقابل رژیم بعث عراق با پشتیبانی مالی از سوی برخی کشورهای عربی به راحتی و بدون اعمال تحریمی از کشورهای شرقی و غربی انواع تسلیحات مانند جنگنده‌های میگ 25، میراژ و سوپراتاندارد با موشک اگزوست، بمب‌افکن توپولف 22، موشک‌های میان‌برد اسکاد بی، تانک‌های T72، ایلوشین آواکس عدنان و سامانه‌های پدافندی سام 6 دریافت کردند. ضمن اینکه صدام در جنگ از کشورهای آلمان و هلند تسلیحات شیمیایی دریافت کرد و علیه مردم ایران و خودش به کار برد.

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران باتوجه به حمایت‌های سیاسی، مادی و تسلیحاتی کشورهای عربی، شرقی و غربی به یک جنگ نابرابر و نامتقارن تبدیل شده بود. امام خمینی (ره) دفاع در برابر جنگ تحمیل شده نامتقارن را "دفاع مقدس" نامیدند. از این رو اگرچه امام هیچگاه در طول جنگ فرمان جهاد صادر نکردند، اما نیروهای مردمی داوطلبانه در جبهه‌ها حضور پیدا کردند و بخش وسیعی از نیازهای مالی جبهه‌ها را هم تامین کردند؛ یعنی یک بسیج عمومی در قالب اعزام نیروی انسانی و کمک مادی به جبهه‌ها با مقدس نامیدن دفاع در برابر جنگ تحمیلی نابرابر تشکیل شد.

این ابتکار امام خمینی (ره) بعدها نیز مورد بهره‌برداری در دیگر کشورها همچون سوریه، عراق و لبنان شد. شکل‌گیری دفاع وطنی در سوریه و حشدالشعبی در عراق را می‌توان نسخه‌هایی از فرمول امام دانست.

محسن رضایی و صیادشیرازی دو فرمانده جوانی بودند که از سوی امام خمینی به فرماندهی سپاه و نیروی زمینی ارتش منصوب شدند و با اجرای تاکتیک‌های نو توانستند تحولاتی در صحنه نبرد به وجود بیاورند.

دیگر ابتکار امام در برابر جنگ تحمیلی نابرابر، واگذاری مدیریت نیروهای نظامی و صحنه‌های نبرد به جوانان بود. محسن رضایی و صیادشیرازی دو جوانی بودند که از سوی امام فرمانده سپاه و نیروی زمینی ارتش شدند. این دو فرمانده با همکاری دیگر فرماندهان یگان‌ها توانستند پس از عزل‌ بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا، تحولی در صحنه جنگ به وجود بیاورند و ابتدا با اجرای عملیات‌های ثامن‌الائمه، طریق‌القدس، فتح المبین و بیت المقدس ضمن آزادسازی بخش‌های وسیعی از کشور و شهر خرمشهر، ماشین دشمن را به پشت مرزهای رسمی بکشانند و در ادامه با اجرای عملیات‌های متعدد در جنوب و غرب کشور بتوانند شرایط سیاسی بهتری برای دیپلمات‌ها به وجود بیاورند. ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر، صدام را درمانده کرد و مجبور شد برای نجات از عملیات‌های نظامی ایران تقاضای بیشتری برای دریافت تجهیزات نظامی و حمایت‌های خارجی داشته باشد.

همچنین فرماندهان نظامی ایران برای مقابله با ارتش بعثی صدام اقدام به طراحی تاکتیک‌های بومی و مبتنی بر توانایی‌های خودی کردند که از جمله می‌توان به عبور از رودخانه بزرگ اروند با نیروی غواص در عملیات والفجر هشت و مقابله با نیروی دریایی آمریکا با قایق‌های تندرو اشاره کرد که در نتیجه این تاکتیک‌ها پیروزی‌هایی نصیب ایران شد.

از سال 1364 و با فرمان امام خمینی نیروهای سه‌گانه زمینی، هوایی و دریایی سپاه تشکیل و سازمان رزم سپاه تقویت شد. اجرای این فرمان در زمانی که ایران در وضعیت نامناسب جنگی و اقتصادی قرار داشت، موجب شد تا سپاه به سمت خودکفایی دفاعی گام بردارد. ضمن اینکه ارتش، وزارت دفاع و وزارت سپاه نیز همزمان با انجام اقداماتی گام‌هایی در راستای خودکفایی در عرصه‌های مختلف برداشته شود که به طور مثال می‌توان به تولید پهپاد و استفاده از آن برای عملیات‌های شناسایی اشاره کرد.

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران با پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران در سال 67 به پایان رسید. صدام پس از پذیرش قطعنامه مجدد به ایران حمله کرد. حتی این بار سازمان مجاهدین خلق که ارتش نظامی تشکیل داده بود هم او را همراهی می‌کردند. گرچه در ابتدا توانستند در غرب و جنوب نفوذ بسیاری به استان‌های خوزستان و کرمانشاه داشته باشند، اما با ورود سریع نیروهای نظامی و مردمی و با اجرای عملیات‌های دفاع سراسری، الغدیر و مرصاد دشمنان به پشت مرزهای رسمی عقب رانده شدند.

تلاش چند باره صدام در طول 8 سال با وجود حمایت‌های سیاسی، مادی و تسلیحاتی کشورهای عربی، غربی و شرقی نتوانست راه به جایی ببرد و صدام به هدف خود دست یابد. در نتیجه برای اولین بار طی دو سه قرن اخیر ایران از یک جنگ سربلند بیرون آمد و اجازه نداد مساحتی از کشورش جدا شود.

پس از دفاع مقدس، تقویت بنیه دفاعی کشور با تکیه بر توان داخلی به طور جدی در دستور کار نیروهای مسلح قرار گرفت. در این راستا علاوه بر فعالیت‌های وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای طراحی، ساخت و تولید تجهیزات نظامی، در نیروهای نظامی نیز سازمان‌های جهاد خودکفایی به وجود آمد که نتیجه این تلاش‌ها ساخت انواع موشک‌های بالستیک، کروز و...، ناوشکن و زیردریایی، پهپاد، جنگنده و... بود.

گرچه پس از دفاع مقدس تا به امروز هم ناامنی در مناطق مرزی وجود داشته است، اما هیچ وقت غائله کردستان و... تکرار نشد و هر بار که اقداماتی از سوی گروهک‌های تروریستی در مناطق مختلف مرزی به خصوص در جنوب‌شرق و شمال‌غرب انجام گرفت، با پاسخ‌های محکمی از سوی ایران روبرو شد که به طور مثال می‌توان به موشک‌باران مقر حزب دموکرات اشاره کرد. همچنین روز گذشته نیروی زمینی سپاه با استفاده از توان توپخانه‌ای و پهپادی مقر تروریست‌هایی که در چند روز اخیر ناامنی‌هایی در مناطق مرزی به وجود آورده بودند، پاسخی به تروریست‌ها داد.

پس از دفاع مقدس نیز گرچه جنگ‌های بسیاری در کشورهای همسایه به وقوع پیوست، آمریکا چند بار به خاورمیانه لشکرکشی کرد و داعش در کشورهای سوریه و عراق جنگ نظامی به وجود آورد و حتی خود را به 50 کیلومتری مرزهای غربی ایران هم رساند، اما هیچگاه دشمنان جرات پیدا نکردند آغازگر یک حمله نظامی به ایران باشند. در دوره اخیر هم که ترامپ ایران را تهدید به حمله نظامی کرد، وقتی که پهپاد فوق پیشرفته‌اش به دلیل تجاوز به حریم هوایی ایران رهگیری و منهدم شد، نتوانست کاری کند.

توان دفاعی جمهوری اسلامی ایران امروزه به حدی از بازدارندگی رسیدهکه ثبات و امنیت کشور و تمامیت ارضی و حفاظت از مرزها را که روزی آماج تهدید جدی دشمنان قرار گرفته بود، تضمین می‌کند.

انتهای پیام/