گزارش| نگاهی به تحرکات اخیر سفرای تاجیک در کشورهای پیرامونی خلیج فارس

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، طی هفته‌های اخیر و پس از اقدامات مبتکرانه و مقتدرانه جمهوری اسلامی ایران در انهدام پهباد متجاوز آمریکایی به حریم هوایی کشورمان و مقابله با اقدام غیرقانونی نفتکش انگلیسی، منطقه پیرامون خلیج فارس با ابتکارات دیپلماتیک و سیاسی متعددی روبرو بوده است که بازه گسترده‌ای از اروپا تا اوراسیا را در بر می‌گیرد. برخی همچون روسیه خبر از حضور نظامی داده و برخی نیز به میانجی‌گری دیپلماتیک و تبادل پیام‌های خصوصی رهبران پرداخته‌اند. با این حال، نکته دیگری که جلب توجه می‌کند، تحرکات سفرای تاجیکستان طی روزهای اخیر است. طی این یک هفته، سفرای تاجیکستان در منطقه دیدارهایی را با مقامات ایران، کویت، عربستان سعودی و شورای کشورهای عربی خلیج فارس صورت داده‌اند.

نخستین مورد مربوط به دیدار نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در جمهوری اسلامی ایران با غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کشورمان بود.  در این دیدار، دو طرف پیرامون ظرفیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری بحث و تبادل نظر کرده، و بر اجرای قراردادهای امضا شده در گذشته تاکید شد. اعزام هیات‌های مشترک تجاری دو کشور در چارچوب اتاق بازرگانی مشترک ایران و تاجیکستان محور مهم دیگر این دیدار بود.

دیدار دومی که به ابتکار زاهدی در تهران صورت گرفت، ملاقات با فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد و امور دارایی کشورمان بود. در این دیدار نیز دو طرف پیرامون مناسبات اقتصادی دو کشور رایزنی کرده و گسترش قراردادهای همکاری در بخش‌های بانکی، سرمایه‌گذاری، بیمه و گمرک مورد تاکید قرار گرفت. علاوه بر این، دعوت از وزرای تاجیک برای سفر به تهران و  دیدار با مقامات مرتبط ایرانی نیز مساله‌ای بود که در این دیدار مورد اشاره قرار گرفت.

محور دیگر دیدارهای سفرای تاجیک با مقامات کشورهای حاشیه خلیج فارس، در عربستان سعودی صورت گرفت. در این راستا، ضراب‌الدین قاسمی، سفیر تاجیکستان در عربستان سعودی با تمیم ماجد الدوساری، معاون وزیر امور خارجه این کشور در مسائل کنسولی، دیدار و گفت‌و‌گو کرد. بنا بر گزارش وب‌سایت وزارت امور خارجه تاجیکستان، در این گفت‌و‌گو «مسائل مورد توجه طرفین بررسی شده و هر دو طرف با توجه به روابط دوستانه دو کشور آمادگی خود را برای تحکیم و توسعه بیشتر همکاری‌های متقابلا سودمند ابراز داشتند». هنوز از محورهای دیگر این دیدار جزئیاتی منتشر نشده است.

در کویت اما تاجیکستان تحرک بیشتری از خود نشان داده است. زبیدالله زبیدزاده، سفیر تاجیکستان در کویت که به عنوان یکی از فعال‌ترین سفرای تاجیکستان در منطقه شناخته می‌شود، با شیخ ناصر الصباح، وزیر دفاع و معاون اول رئیس شورای وزیران این کشور دیدار کرد. در این ملاقات، مسائل همکاری دو کشور در عرصه‌های مشترک بررسی شده و پیرامون مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر صورت گرفت.

دیدار با محمد خالد الخضر، رئیس ستاد مشترک ارتش کویت، دومین دیدار زبیدزاده بود. در این دیدار نیز مناسبات دوجانبه دو کشور و همکاری‌های نظامی تاجیکستان و کویت در زمینه مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی و تهدیدات معاصر، مورد تاکید طرفین قرار گرفت. در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی نیز دو طرف گفت‌و‌گو و تبادل نظر کرده و بر تبادل هیات‌های نظامی و تجربه، تاکید نمودند.

آخرین دیدار زبیدزاده در کویت با کامل سلیمان العبدالجمیل، دبیر کل شورای ملی فرهنگ، ادبیات و صنعت ایم کشور صورت گرفت. در این ملاقات نیز دو طرف پیرامون برگزاری روزهای فرهنگی کویت در تاجیکستان، تقویت و گسترش همکاری‌ها در حوزه فرهنگ و تبادل هیات‌های هنری و فرهنگی، میان دو طرف مطرح شد. طرفین همچنین از سطح همکاری‌های فرهنگی اظهار رضایت نموده و بر ضروت بیش از پیش تقویت و گسترش همکاری‌ها تاکید کردند.

آخرین دیدار سفرای تاجیک در منطقه با مقامات عربی، با عبداللطیف بن راشد الزیانی، دبیرکل شورای همکاری دولت‌های عربی خلیج فارس صورت گرفت. نماینده تاجیکستان در این دیدار، ضراب‌الدین قاسمی، سفیر این کشور در پادشاهی عربستان سعودی بود. در این دیدار که به نوعی مهم‌ترین دیدار در موارد فوق نیز محسوب می‌شد، موارد مورد توجه طرفین از جمله تقویت همکاری در حوزه اقتصاد و تجارت، سرمایه‌گذاری، توریسم و ... مورد گفت‌و‌گو و تبادل نظر قرار گرفت. توجه به تدابیر مشترک در راستای مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی و اعلام آمادگی برای تحکیم مناسبات و توسعه بیشتر همکاری‌ها موضوع و محور دیگر این ملاقات بود.

فشردگی و حجم این دیدارها در یک بازه کمتر از یک هفته‌ای و سوالاتی که در این زمینه وجود دارد، نکته‌هایی را مبرهن می‌سازد:

1. جمهوری اسلامی ایران با کمک‌های گسترده پس از جنگ به مردم و دولت تاجیکستان و اجرای پروژه‌هایی نظیر سنگ توده-2 و تونل استقلال در تاریخ پس از فروپاشی شوروی  اثبات‌ کرده یکی از مهم‌ترین شرکای اقتصادی تاجیکستان است. در دور جدید احیاء و بازیابی روابط نیز شاهد توسعه مناسبات اقتصادی و توجه طرف تاجیکی به این موضوع هستیم. مطرح شدن مسائل مربوط به بندر چابهار و دیدار با دو تن از مهم‌ترین چهره‌های اقتصادی ایرانی، نشان از توجه دولت تاجیکستان به این موضوع دارد. تا پیش از این رسانه‌ها خبر از نگاه ویژه دوشنبه به کمک‌های مالی و سرمایه‌گذاری کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس می‌دادند که به نظر می‌رسد این رویکرد متوازن شده است.

2. طبیعتا نزدیک‌ترین شریک فرهنگی به تاجیکستان به جهت ارتباطات فرهنگی، تاریخی و زبانی، جمهوری اسلامی ایران است. با این حال، به رغم احیاء روابط، شاهد آن هستیم که دوشنبه تلاش بیشتری برای توسعه مناسبات فرهنگی با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از خود نشان می‌دهد.

3. اگرچه دولت تاجیکستان را نمی‌توان بازیگری در فرایندهای خلیج فارس در نظر گرفت، اما به جهت پیوندها و ارتباطات و اهمیت مضاعفی که برای جمهوری اسلامی ایران دارد، می‌توان فرضیه بازیگری در این فرایند را برای این جمهوری از نظر گذراند.

4. فرایند بازگشت شهروندان تاجیک از سوریه و عراق که بیشترین تلاش‌ها را در این زمینه زبیدزاده، سفیر تاجیکستان در کویت صورت داده است، موضوع دیگری است که باعث این تحرکات تاجیکستان در میان کشورهای حاضیه خلیج فارس شده است. طبیعتا نجات این شهروندان یکی از اولویت‌های این کشور محسوب می‌شود.

انتهای پیام/