گزارش | فرودگاه سوخومی و شعله ور شدن اختلافات میان گرجستان و آبخازیا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، جمهوری خودگردان آبخازیا که از سوی روسیه حمایت می شود در تاریخ 26 ژوئیه اعلام کرد که به زودی فرودگاه بین المللی ولادیسلاو آردزینبا در شهر سوخومی پایتخت این جمهوری پذیرای پروازهای بین المللی خواهد بود. این فرودگاه از سال 1993 بسته است. فرودگاه سوخومی از سوی مقامات هواپیمایی گرجستان تایید نشده است. بر اساس قانون تصویب شده از سوی این کشور درباره مناطق اشغالی در سال 2008، پروازهای بین المللی از مبدا و به مقصد آبخازیا ممنوع می باشد.

وضعیت سیاسی آبخازیا از دلایل تنش در روابط گرجستان و روسیه است. در حالی که گرجستان کنترل خود را بر آبخازیا از دست داده، دولت گرجستان و اکثر کشورهای عضو سازمان ملل متحد، آبخازیا را قانوناً بخشی از گرجستان می‌دانند. قانون اساسی گرجستان، آبخازیا را به عنوان جمهوری خودگردان تعریف می‌کند. در همین حال، آبخازیا توسط روسیه، ونزوئلا، نیکاراگوئه، نائورو و سوریه به عنوان یک کشور مستقل به‌رسمیت شناخته شده‌است. 60 درصد مردم آبخازیا مسیحی، 18 درصد مسلمان، 8 درصد پیرو آیین‌های بومی قدیمی آبخاز و 8 درصد نیز بی‌دین هستند. واحد پولی آبخازیا روبل است و مردم آن هم برای تردد به سایر کشورها از گذرنامه روسی استفاده می‌کنند. سرزمین آبخازیا در جنگی که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوری در سال‌های 1992 و 1993 میلادی رخ داد از گرجستان جدا شد، و در سال 1999 رسماً اعلام خودمختاری کرد. این حرکت، آبخازیا را با تحریم‌های بین‌المللی مواجه کرد. نیروهای نظامی روسیه و گرجستان در سال 2008 بر سر دو منطقه جدایی‌طلب آبخازیا و اوستیای جنوبی درگیری نظامی داشتند و تنش‌ها میان دو کشور همچنان بالا است.

فرودگاه سوخومی در دهه 1960 میلادی ساخته شد. این فرودگاه در 20 کیلومتری سوخومی پایتخت آبخازیا و در نزدیکی روستای بابوسرا از بخش گولریپشی واقع است. در جریان درگیری های دهه 90 میلادی، این فرودگاه که از سوی گرجستان مورد استفاده قرار می گرفت از سوی شبه نظامیان آبخازیایی و روس مورد هدف قرار گرفت. در 20 سپتامبر 1993 در نتیجه حمله به این فرودگاه که هم کاربری نظامی و مسافری داشت 100 نفر کشته شدند. آخرین جسد قربانیان این حمله در سال 2014 شناسایی شد و به بازماندگانش تحویل داده شد. براساس گزارش ها ، باند فرودگاه پس از این فاجعه و در اثر آتش توپخانه آسیب جدی دید. اما باند فرودگاه و زیرساخت های مهم آن توسط نیروی هوایی روسیه احیا شده و در آگوست سال 2008 و در زمان درگیری های روسیه و گرجستان، واحدهای هوایی روسیه در این فرودگاه به زمین نشستند.

بر اساس دستور دولت آبخازیا،، فرودگاه سوخومی بر اساس استانداردهای ایکائو (سازمان بین المللی هوانوردی) از کد چهار حرفی URAS که متعلق به فدراسیون روسیه است استفاده می کند.  حرف U برای اتحاد جماهیر شوروی بود و حرف R نیز به منطقه کنترل فضای هوایی روستوف در جنوب سوریه متعلق است. آخرین کد رسمی اختصاص یافته از طرف ایکائو برای فرودگاه سوخومی HGSS بود که حرف G نشان دهنده تعلق این فرودگاه به منطقه پروازی گرجستان است. وزارت امور خارجه جمهوری خودگردان آبخازیا به همراه آژانس حمل و نقل آن باید برای تصویب نهایی این کد و درج آن در سند اطلاعات هوانوردی (API) روسیه به دولت مسکو مراجعه کنند. سند اطلاعات هوانوردی توسط ایکائو به عنوان یک نشریه و مرجع تهیه و تدوین شده و به روز رسانی می شود. سند اطلاعات هوانوردی شامل جزئیات کامل قوانین، رویه ها و سایر اطلاعات مربوط به هواپیماها و هوانوردی و  پرواز در کشورها می باشد که برای هر منطقه و کشور می تواند تفاوت هایی داشته باشد. ساختار و محتویات AIP ها توسط توافقنامه بین المللی و از طریق ایکائو استاندارد می شود. در تاریخ 26 ژوئیه در همان روزی که آبخازیا اعلام کرد به زودی فرودگاه سوخومی پذیرای پروازهای بین المللی خواهد بود، دولت این منطقه سند دیگری برای تعیین این فرودگاه برای مصارف مشترک نظامی و غیرنظامی به تصویب رساند.

شاید سوال شود که اختصاص کد به فرودگاه سوخومی به چه معناست. ایکائو به عنوان یکی از بخش های سازمان ملل متحد از سال 1944 استانداردها و شیوه هایی راجع به حمل و نقل هوایی را ارائه کرده است. ایکائو کدهای چهار حرفی ویژه ای را برای فرودگاه های سراسر جهان اختصاص می دهد. کدهای ایکائو توسط مراکز کنترل ترافیک هوایی و عملیات هواپیمایی جهت برنامه ریزی پرواز و همچنین برای شناسایی سایر امکانات هواپیمایی مانند ایستگاه های هواشناسی، مراکز کنترل منطقه و غیره استفاده می شود. این کدها ساختار منطقه ای دارند. آبخازیا تصمیم دارد تا از کد چهار حرفی URAS استفاده کند. حرف U به کشورهای شوروی سابق به جز مولداوری و کشورهای حوزه بالتیک اشاره دارد. حرف R به منطقه هوایی روستوف که شامل جمهوری های فدراسیون روسیه در قفقاز شمالی و جنوبی می باشد اشاره دارد. حرف A نیز به آبخازیا و حرف S نیز به سوخومی اختصاص دارد. به عنوان مثال کدهای مشابهی از سوی فرودگاه های جمهوری های فدراسیون روسیه در قفقاز شمالی و جنوبی مانند URRP برای فرودگاه روستوف-نا-دونو، URMG برای فرودگاه گروزنی در چچن و URSS برای فرودگاه سوچی استفاده می شود. بنابراین اگر مسکو درخواست آبخازیا را برآورده کند، بدین معناست که روسیه ای ن فرودگاه را به عنوان بخشی از فضای هوایی خود به رسمیت می شناسد.

در واکنش به تصمیم دولت آبخازیا، آژانس هواپیمایی کشوری گرجستان بیانیه ای را در تاریخ 27 ژوئیه منتشر کرد. در این بیانیه تاکید شد که هیچ پرواز بین المللی بدون اجازه گرجستان به فرودگاه سوخومی نمی تواند انجام شود. در این بیانیه آمده بود: "هیچ شرکت هواپیمایی تا زمانی که گرجستان تصمیمات مربوطه را بگیرد و بر ایمنی پروازها نظارت کند، حق پرواز به فرودگاه سوخومی را ندارد. در صورت انجام پرواز نیز، آن شرکت هواپیمایی هنجارهای بین المللی و قوانین گرجستان درباره مناطق اشغالی را تقض کرده است. ایکائو کد چهار حرفی جدیدی به فرودگاه سوخومی اختصاص نداده و این کد فقط باید از سوی یک سازمان هواپیمایی مجاز صورت پذیرد."

رائول خاجیمبا رئیس جمهوری خودگردان آبخازیا در تاریخ 26 ژوئیه درباره ادغام فرودگاه سوخومی در فضای هوایی روسیه اظهار نظر کرد. خاجیمبا گفت: "روسیه ما را به رسمیت شناخته است و تمام تلاش خود را می کند تا از استقرار ما به عنوان یک کشور مستقل اطمینان حاصل شود. باز شدن فرودگاه سوخومی بر روی پروازهای بین المللی شرایط لازم را برای فعالیت کسب و کارهای مرتبط در قلمرو ما ایجاد می کند. این امر به ما کمک می کند تا گردشگران و سرمایه گذاران را بپذیریم و بودجه خود را نیز بهبود بخشیم."

دولت آبخازیا مدت ها است که می خواهد فرودگاه سوخومی را احیا کند. سرگئی باگاپش رئیس جمهور سابق آبخازیا در سال 2006 اعلام کرد که قصد دارد برنامه های پروازی این فرودگاه را از سر بگیرد. سه سال بعد در سال 2009 باگاپش خبر از انتقال مدیریت راه آهن و فرودگاه این جمهوری خودگردان به روسیه داد. در سال 2011 گزارش شد که یک شرکت روسی بر اساس یک توافقنامه اجاره بلند مدت مدیریت این فرودگاه را در دست خواهد گرفت. در سال 2014 نیز اعلام شد که قراردادی برای بازسازی فرودگاه با یک شرکت روسی دیگر امضا شده است. حتی بحث درباره این فرودگاه در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آبخازیا نیز مطرح شد. اخیرا رئیس اداره املاک آبخازیا گفت که کارهای نوسازی فرودگاه با مشارکت سرمایه گذاران روسی در حال انجام است. وی خاطر نشان کرد که فرودگاه سوخومی تاسیسات مهمی به شمار می رود و امیدهای زیادی را درباره حمل و نقل مسافر و بار ایجاد کرده است. به گفته وی توسعه آبخازیا به عنوان یک قطب حمل و نقل بدون این فرودگاه دشوار خواهد بود. وی افزود که از سرگیری فرودگاه فقط اولین گام است و کار بر روی یک بندر بزرگ دریایی نیز در حال انجام است.

در واکنش به تحرکات آبخازیا، وزارت امور خارجه گرجستان در تاریخ 29 ژوئیه بیانیه ای منتشر کرد. در این بیانیه اشاره شده بود که پروازهای بین المللی در منطقه اشغالی آبخازیا به ویژه در فرودگاه سوخومی امکان پذیر نیست؛ زیرا این امر مغایر با قوانین بین المللی، منشور ایکائو و قوانین گرجستان است. این وزارتخانه هم چنین خاطر نشان کرد که اداره حمل و نقل گرجستان از تمامی اهرم های موجود از جمله ساز و کارهای بین المللی برای رعایت استاندارهای بین المللی و ایکائو استفاده خواهد کرد.

وزارت امور خارجه آبخازیا نیز در بیانیه ای در تاریخ 30 ژوئیه از مخالفت تفلیس با افتتاح احتمالی فرودگاه سوخومی بر روی پروازهای بین المللی انتقاد کرد. وزارت امور خارجه آبخازیا تأکید کرد که اقدامات طرف گرجستانی آشکارا باعث نقض حق آزادی حرکت می شود که در اعلامیه جهانی حقوق بشر تضمین شده است و از دولت گرجستان خواست که سیاست هدفمند منزوی کردن جمهوری آبخازیا را متوقف کند.

در حال حاضر، گرجستان با بحران های سیاسی و اقتصادی ناشی از تحریم های روسیه در قبال حمل و نقل هوایی موجه است. این تحریم ها پس از تظاهرات ضد روسی در تاریخ 20 ژوئن علیه گرجستان اعمال شد. اخیرا شرکت هواپیمایی گرجستان اعلام کرد که این تحریم ها باعث ضرر 25 میلیون دلاری اش شده است. حال باید دید، گرجستان که هم اکنون درگیر مسائل داخلی خود است، آیا توانایی انجام اقدامات عملی در قبال آبخازیا در صورت آغاز پروازهای بین المللی فرودگاه سوخومی را دارد یا نه.

انتهای پیام /