گزارش| ترکیه٬ اقلیم کردستان و چالش سنجار

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ صحبت در مورد ایزدیان عراق و سوریه٬ بحث تاریخی و فرهنگی پیچیده‌ای است. چرا که بخشی از ایزدیان٬ باوری به هویت کُردی ندارند و با آن که به زبان کُردی کورمانجی تکلم می‌کنند، اما ایزدی بودن را به عنوان یک هویت یگانه تعریف می‌کنند.

اما گروهی دیگر از آنان خود را کُرد می‌دانند. فارغ از این بحث پیچیده قومیتی٬ آنچه در حال حاضر از نظر سیاسی و امنیتی اهمیت ویژه‌ای دارد٬ نه هویت قومی ایزدیان بلکه موقعیت سیاسی و دفاعی مهم‌ترین ماوای آنها یعنی سنجار یا به قول خود ایزدی‌ها٬ شنگال است.

پس از هجوم وحشیانه داعش و کشتار مردم بیگناه سنجار و نیز به اسارت گرفتن صدها زن و دختر ایزدی٬ موضوع چند و چون تامین امنیت سنجار٬ اهمیت دوچندان پیدا کرده است.

موقعیت جغرافیایی ویژه

سنجار که به عنوان بخشی از مناطق متنازع علیها تعریف شده٬ به خاطر موقعیت کوهستانی خاص و نزدیکی به ربیعه و مرز سوریه٬ برای عراق٬ کردها و ترکیه٬ اهمیت زیادی دارد و بدون تعارف باید گفت موقعیت این منطقه و مشکلات آن برای دولت مرکزی عراق و همچنین برای ترکیه٬ تبدیل به یک چالش جدید شده است.

سخنان نیچیروان بارزانی در مورد سنجار

چند روز پیش٬ نیچیروان بارزانی که به تازگی پست ریاست اقلیم کردستان عراق را در اختیار گرفته٬ در مورد سنجار نکاتی بر زبان آورد که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ترکیه پیدا کرد.

رئیس اقلیم کردستان عراق در شرایطی در مورد ضرورت استان شدن سنجار و خروج نظامیان از این شهر صحبت کرده که اساساً این منطقه خارج از قلمرو اداری و سیاسی اقلیم است.

صحبت کردن در مورد این که سنجار به یک استان تبدیل شود یا نه٬ ارتباط مستقیمی با اراده دولت مرکزی عراق٬ استانداری نینوا و مردم منطقه دارد و بدون تردید در شرایط کنونی٬ بغداد نمی‌تواند به آسانی و در مدتی کوتاه٬ تکلیف این موضوع را روشن کند.

معمایی به نام پ.ک.ک

یکی از پیچیده‌ترین موضوعات مربوط به سنجار٬ تامین امنیت آن و شراکت یا عدم شراکت دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان عراق برای ایجاد یک نیروی یکپارچه برای دفاع از این منطقه است. اما موضوعی که حتی از این نیز پیچیده‌تر است٬ حضور نیروهای پ.ک.ک در سنجار است.

پ.ک.ک در دوران حمله داعش٬ چند اتوبوس از نیروهای خود را به شنگال فرستاد، اما بعدها مجبور شد بخشی از آنها را به کوهستان قندیل بازگرداند. ولی در این فاصله زمانی٬ بنا به سنت سازمانی چند سال اخیر٬ تلاش کرده تا یک گروه بومی را تسلیح کرده و آنها را در آنجا مستقر گرداند.

به همین خاطر گروه پرشماری از جوانان ایزدی را به نام یگان‌های مدافع شنگال (ی.پ.ش) آموزش داده و‌ آنها در شنگال مستقر شده‌اند. از آن سو٬ حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی هم یگان‌های پیشمرگ تحت امر خود را در شنگال مستقر کرده و نیروهای حشد شعبی نیز در همین چارچوب گنجانده شده‌اند.

حالا تعدد این نیروها و موضوع فرماندهی و هماهنگی و ممانعت از درگیری این نیروها٬ یک چالش جدی است. چرا که هم دولت مرکزی عراق و هم اقلیم کردستان عراق٬ از حضور نیروهای پ.ک.ک در این منطقه خشنود نیستند.

در همین حال٬ ترکیه نیز مدتی قبل توانست با یک هواپیمای بدون سرنشین و در یک عملیات اطلاعاتی پیچیده٬ یکی از سران ایزدی پ.ک.ک به نام عزیر شنگالی را هدف قرار دهد.

ترکیه نشان داده که به خاطر مرز ربیعه و امکان اعزام نیرو از مناطق کوهستانی شنگال به سوی مناطق کردنشین سوریه٬ از بابت سنجار نگران است و بارها در گفت‌وگو با مقامات دولت مرکزی عراق نیز بر این مساله تاکید کرده که باید به حضور پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن در شنگال٬ خاتمه داده شود.

ترکیه همچنین به دنبال آن است تا با دور کردن پ.ک.ک از این مناطق٬ در یک خط ممتد٬ توان استفاده از ظرفیت‌های ترکمان‌های تلعفر را نیز ارتقا دهد و در صورت نیاز از آنها نیز استفاده کند و تا جایی که امکان داشته باشد٬ نیروهای پ.ک.ک فقط و فقط در یک نقطه بن‌بست و بدون گذرگاه به نام کوهستان قندیل متمرکز شوند.

اما موقعیت کوهستانی خاص این منطقه٬ روستاها٬ وضعیت مردم منطقه و نیز در نظر گرفتن حساسیت‌های بغداد٬ نمی‌تواند به شکل جدی و گسترده علیه حضور نیروهای پ.ک.ک در شنگال٬ عملیات هوایی تاثیرگذار انجام دهد.

ترکیه٬ بارزانی و قندیل

ترور یکی از مقامات امنیتی ترکیه در رستورانی در اربیل٬ نشان داد که حضور پیدا و پنهان نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه در اقلیم کردستان٬ هزینه‌ها و پیامدهایی نیز به دنبال دارد.

اگر چه این ترور٬ بخشی از مشکلات امنیتی اربیل و نیروهای کنسولگری ترکیه در این شهر را به نمایش گذاشت٬ اما در عین حال٬ فرصتی فراهم آورد تا بارزانی‌ها به شکلی جدی‌تر و حق به جانب‌تر در برابر اقدامات پ.ک.ک دست به اعتراض بزنند.

آنان حالا می‌توانند به منظور تامین امنیت اقلیم کردستان و تضعیف پ.ک.ک٬ همکاری‌های گسترده‌تری با ترکیه انجام دهند، اما همچنان که خود اردوغان نیز اشاره کرده٬ تا زمانیکه مغز فرماندهی پ.ک.ک در کوهستان قندیل حضور داشته باشد٬ راهکاری جدی برای مقابله با تحریکات این گروه در اقلیم کردستان٬ مرزهای عراق و مرزهای ترکیه و سوریه وجود ندارد.

نیچیروان بارزانی رئیس کنونی اقلیم و نخست وزیر پیشین٬ در دوران مسئولیت قبلی خود تلاش کرد تا با ترکیه در همه حوزه‌ها به ویژه در حوزه‌های اقتصادی و امنیتی همکاری کند، اما این همکاری‌ها منجر به آن نشد که خیال ترکیه از بابت تهدیدات پ.ک.ک آسوده شود.

در شرایط کنونی هم٬ شواهد نشان می‌دهد که مسرور بارزانی هم در مقام نخست وزیر جدید اقلیم کردستان٬ نمی‌تواند چیزی بیش از آن کاری انجام دهد که پیش‌تر٬ نیچیروان انجام داده است. در نتیجه در این شرایط٬ سنجار می‌تواند برای مثلث اربیل٬ بغداد٬ آنکارا٬ یک نقطه مهم همکاری و هماهنگی باشد.

انتهای پیام/