گزارش| مرگ شیخ صلاح الدین و انشقاق پیروان جماعت امام بخاری در آسیای مرکزی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، کشورهای آسیای مرکزی تهدید اصلی از سوی گروه های تروریستی را از سمت گروه های افراطی و اتباع این کشورها که به سوریه و عراق و نیز افغانستان رفته اند، احساس می کنند. اعضای این گروه ها هنوز هم البته در مقیاس بسیار کم تر به نسبت سال های گذشته به دنبال سفر به مناطق درگیری هستند.

در گزارشی که برای شورای امنیت سازمان ملل تهیه شده، آمده است که کارگران مهاجر ازبکستانی و تاجیکستانی که در کره جنوبی، فدراسیون روسیه، ترکیه و سایر کشورهایی که میزبان جوامع بزرگ دیاسپورایی هستند، هدف تبلیغات آنلاین و جذب شدن به گروه های افراطی قرار دارند.

برخی از مردمان کشورهای آسیای مرکزی به دنبال پیوستن به گروه های افراطی متشکل از هم تبارانشان از قبیل کتائب التوحید و الجهاد و جماعت امام بخاری که هم اکنون در منطقه ادلب سوریه تحت فرمان هیئت تحریر شام حضور دارند، هستند.

هیئت تحریر شام در 28 ژانویه 2017 از ادغام چند گروه سلفی و از جمله جبهه فتح شام (جبهه نصرت سابق) به‌وجود آمد. هیئت تحریر شام شاخه القاعده در سوریه به‌شمار می‌آید.

جماعت امام بخاری یک گروه سلفی عمدتاً از اتباع کشور ازبکستان است که در سوریه و افغانستان در همراهی با گروه طالبان می جنگد. این گروه در ابتدا فقط در سوریه حضور داشت. این جماعت در سال 2015 در سوریه همراه با سازمان های جهادی چون جبهه النصره و احرار الشام در قالب جیش الفتح فعالیت می کرد.

از اواخر سال 2016، جماعت امام بخاری در افغانستان شروع به فعالیت کرده و علیه نیروهای امنیتی دولتی افغانستان حملاتی را ترتیب دادند و سپس در شمال این کشور اردوگاه های آموزشی برپا کردند.

این گروه خود را به احترام امام بخاری از علمای قرن نهم که متولد بخارا در ازبکستان امروزی بود، جماعت امام بخاری نامید. شیخ صلاح الدین رهبر جماعت امام بخاری که پیش از این در افغانستان جنگیده بود، پس از آغاز درگیری ها در سوریه از سوی سراج الدین حقانی و طالبان به سوریه اعزام شد. در نهایت رهبر جماعت امام بخاری در تاریخ 30 آوریل 2017 در ادلب سوریه کشته شد و سپس اعضای این گروه با ملا آخوندزاده امیر طالبان بیعت کردند.

اما جماعت امام بخاری پس از مرگ رهبرش یعنی اکمل دژورابائف معروف به شیخ صلاح الدین و چالش های سازمانی متعاقب آن به سه گروه تقسیم شد. بزرگترین گروه از سوی عبیدالله مرادولواوغلی معروف به ابو یوسف از اتباع تاجیکستان رهبری می شود. دو گروه کوچک تر نیز تحت فرمان آلیشر تاژیبائف تبعه قرقیزستان و سلیمانوف از اتباع ازبکستان هستند.

هم اکنون کتائب التوحید و الجهاد دارای 500 عضو است. این گروه در استان های حما، ادلب و لاذقیه در سوریه فعالیت می کند. این گروه مجهزترین، آماده ترین، پر امکانات ترین و ثروتمندترین گروه جهادی ازبک است.

گروه جهاد اسلامی نیز هم اکنون به طور کامل تحت کنترل هیئت تحریر شام قرار دارد. این گروه متشکل از 30 تا 40 نیروی ازبکستانی و تعداد کمی از اتباع ترکیه است. اتباع ازبکستانی که به سوریه وارد می شوند پیش از این در افغانستان حضور داشتند.

در سوریه و عراق در مجموع حدود 1500 جنگجوی تاجیکستانی به گروه های مستقر پیوسته اند که 600 نفر از آن ها هنوز زنده هستند. رهبری تاجیک ها بر عهده گلمراد خلیلوف است. گفته می شود که وی از وزارت جنگ داعش خلع شده و هم اکنون در ادلب ساکن است.

اتباع کشورهای آسیای مرکزی که هم اکنون در سوریه هستند از طریق فعالیت های آنلاین اتباع تاجیک و ازبک را جذب خود می کنند. این فعالیت های تبلیغی باعث جذب نیرو به سوریه، جمع آوری کمک های مالی و هم چنین ایجاد گروه های طرفدار در داخل کشورهای آسیای مرکزی شده است. در سال 2019 و در نتیجه عملیات مشترکی که از سوی سرویس های ویژه کشورهای این منطقه انجام شد، 26 عضو داعش که برخی از آن ها از عراق و سوریه بازگشته بودند، دستگیر شدند.

تا کنون حدود 2 هزار تبعه کشورهای مستقل مشترک المنافع (جمهوری های سابق شوروی) در سوریه بازداشت شده اند. از ابتدای سال 2019 تعداد 524 تبعه قزاقستانی که تقریبا همه آن ها زنان و کودکان هستند به این کشور بازگشته اند. هم چنین در همین بازه زمانی، 156 نفر به ازبکستان و 84 نفر نیز به تاجیکستان برگشته اند.

کشورهای آسیای مرکزی هنوز نگران تهدیدات تروریستی از سوی گروه های مستقر در افغانستان هستند. در شمال افغانستان در استان بدخشان، تعدادی از گروه های وابسته به القاعده شامل اتباع کشورهای آسیای مرکزی فعالیت می کنند.

در این مناطق جماعت امام بخاری 50 عضو، جنبش اسلامی ازبکستان 100 عضو و گروه جهاد اسلامی 50 عضو دارد. جتبش اسلامی ترکستان شرقی حدود 350 جنگجو دارد. جماعت انصارالله به رهبری اصل الدین دولت اف نیز 30 عضو تاجیکستانی دارد.

در مجموع ارزیابی می شود که حدود 100 تبعه تاجیکستان هم اکنون در شمال افغانستان حضور دارند. همه این گروه های مستقر در شمال افغانستان، تحت نظارت طالبان و عمدتا به عنوان مربیان و کارشناسان مواد منفجره فعالیت می کنند. کشورهای آسیای مرکزی مدعی هستند که این گروه ها با همراهی شبکه های مجرمانه سازمان یافته مشغول قاچاق مواد مخدر در مرز افغانستان و تاجیکستان هستند. هم چنین از این مسیرها برای نفوذ جنگجویان به آسیای مرکزی استفاده می کنند.

علاوه بر القاعده داعش نیز در این مناطق حضور دارد. داعش خراسان، گروهی است متشکل از پیکارجویان افغانستانی و پاکستانی که در 26 ژانویه 2015 رسماً توسط داعش ایجاد شد. تمرکز این گروه بر مناطق سنی‌نشین کشور پاکستان، افغانستان و هند است.

داعش خراسان در ابتدای فعالیت خود هیج رهبری را انتخاب نکرده بود و به صورت موقت توسط شورای رهبری به کار خود ادامه می‌داد. با شدت گرفتن وظایف آن توسط حکومت مرکزی مستقر در عراق و شام، انتخاب یک فرد به عنوان رهبر در دستور کار بزرگانش قرار گرفت.

نخستین رهبر داعش خراسان، حافظ سعید خان بود که در تاریخ 26 ژوئیه 2016 کشته شد. پس از وی عبدالحسین لوگوری و عبدالرحمان غالب به رهبری این گروه رسیدند. پس از کشته شدن همه رهبران این گروه سلفی، شورای رهبری تصمیم گرفتند که نام تمامی تصمیم گیران ارشد را مخفی نگاه دارند.

بر اساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل، رهبری مرکزی داعش در جلسه ای که در اوایل سال جاری برگزار شده، رهبری این گروه در افغانستان را تغییر داده است. مولوی ضیاء الحق که  به ابو عمر الخراسانی نیز مشهور است، تا ماه آوریل رهبری ولایت خراسان را بر عهده داشت.

سپس مولوی عبدالله معروف به مولوی اسلم فاروقی که پیش از این مسئولیت عملیات در منطقه خیبر پاکستان را عهده دار بود جایگزین مولوی ضیاء الحق شد. تخمین زده می شود که بین 2500 تا 4000 جنگجو عضو ولایت خراسان داعش هستند.

داعش خراسان هم چنین دارای حدود 200 جنگجو از کشورهای آسیای مرکزی است. رهبری این جنگجویان بر عهده سایوالی شافی اف معروف به معاویه و از اتباع تاجیکستان است. وی هم اکنون در استان ننگرهار‎ به عنوان  عضو هیئت رهبری یا شورای داعش خراسان مشغول به فعالیت است. او به دنبال جذب جنگجویان تاجیک و جمع آوری بودجه با استفاده از تبلیغات آنلاین به زبان فارسی تاجیکی است.

انتهای پیام /