گزارش | منابع هیدروکربنی شرق مدیترانه در کشاکش ترکیه و قبرس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، وزیر دفاع ترکیه در سفری بی سابقه به قبرس شمالی همراه با یاشار گولر رئیس ستاد کل ارتش، امید دوندار فرمانده نیروی زمینی، عدنان اوزبال فرمانده نیروی دریایی، حسن کوچوک آکیوز فرمانده نیروی هوایی با حضور در  ناوچه TCG در سواحل شمالی قبرس، درباره فعالیت های ترکیه در شرق دریای مدیترانه و دریای اژه اظهار نظر کرد. خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه گفت که این کشور جلوی اقدامات فریب کارانه در قبرس، شرق مدیترانه و دریای اژه را خواهد گرفت. آکار در بازدید از ناوچه‌ای که کشتی حفاری یاووز را در دریای مدیترانه همراهی می‌کند، گفت: "ما از حقوق خود و مردم جمهوری ترک قبرس شمالی دفاع کرده ایم و تا انتها این کار را ادامه خواهیم داد. هیچ کس نباید قدرت ما را امتحان کند." وزیر دفاع ترکیه مجددا تاکید کرد: "چشم خود را بر اقدامات فریب کارانه در قبرس، شرق مدیترانه و دریای اژه نخواهیم بست. اجازه نخواهیم داد تصمیمی بر خلاف حقوقمان درباره این مساله به هر نحوی گرفته شود. عده ای انتظار این را دارند: آنها [دولت یونانی قبرس] اکتشاف، حفاری، استخراج گاز و نفت را انجام داده و از این کار بهره مند شوند در حالی که مردم قبرس و دولت جمهوری ترکیه و 82 میلیون انسان دست به اقدامی نزنند؛ این مسخره است". وزیر دفاع ترکیه پرسنل این ناوچه را به عنوان نگهبانان مؤثر، بازدارنده و محترم این پهنه آبی دانسته و گفت: "شما کار بسیار مهمی را انجام می دهید. به تحولات موجود در قبرس ، مدیترانه شرقی و اژه بی تفاوت نخواهیم بود. اجازه نخواهیم داد که به هیچ وجه تصمیماتی علیه این حقوق مان اتخاذ شود. از ابتدا هم گفتیم که هیچ بقایی برای تصمیم گیری هایی که ما در آن نباشیم وجود ندارد. حسن همجواری و رعایت قوانین بین المللی چیزی است که باید به آن اهمیت دهیم". وی تصریح کرد که نیروهای مسلح ترکیه که اکنون از وجود عناصر جماعت گولن پاکسازی شده، قدرتمندتر شده و این امر را با برگزاری عملیات و رزمایشات خود در زمین، دریا و هوا به همه نشان داده است.

خلوصی آکار روز شنبه وارد جمهوری ترک قبرس شمالی شد تا از نیروهای ترکیه ای مستقر در این جزیره بازدید کند و هم چنین گفتگوهایی با مقامات این جمهوری داشته باشد.

روز یکشنبه نیز آکار و سایر فرماندهان ارشد نظامی ترکیه نماز عید قربان را مسجد خاله سلطان در نزدیکی نیکوزیا خواندند و این عید را به مقامات ترک قبرس تبریک گفتند. آکار پس از اقامه نماز عید قربان برای مدتی با شهروندان گفتگو کرده و با آنها عکس یادگاری نیز گرفت. آکار و همراهنش سپس با مصطفی آکینجی رئیس جمهور قبرس شمالی، ارسین تاتار نخست وزیر و تبروکن اولوچای رئیس پارلمان در مراسم عید قربان در کاخ ریاست جمهوری دیدار کرد.

فواد اوکتای معاون رئیس جمهور ترکیه نیز روز یکشنبه اعلام کرد که این کشور قطعا فعالیت های حفاری خود در دریای مدیترانه را ادامه خواهد داد.

اوکتای پس از قامه نماز عید قربان در مسجد چاملیجا استانبولبا تاکید بر ادامه فعالیت های حفاری در دریای مدیترانه به خبرنگاران گفت: "هم اکنون کشتی های حفاری فاتح، یاووز و بارباروس در منطقه هستند. کشتی اکتشافی اروچ رئیس نیز در حال حرکت به منطقه است. عزم ما در این مورد بسیار قطعی است. هم اکنون دولت جدیدی در یونان آغاز به کار کرده است. رئیس جمهور اردوغان نخستین کسی بود که به نخست‌وزیر جدید تبریک گفت. ترکیه در راستای حفاظت از حقوق خود و مردم ترک قبرس شمالی بدون تردید و وقفه پیش خواهد رفت". وی گفت: "بی هیچ تردیدی، ترکیه به دفاع از خود و ترک های قبرس ادامه خواهد داد". وی افزود که ترکیه تعهد خود به ادامه فعالیت های حفاری و تقسیم مساوری و عادلانه منابع از سوی جمهوری ترک قبرس شمالی را حفظ خواهد کرد. اوکتای هم چنین تصریح کرد که فعالیت های حفاری ترکیه در اراضی متعلق به این کشور و در چارچوب توافق با جمهوری ترکی قبرس شمالی در حال انجام است.

ریاست جمهوری قبرس شمالی نیز روز شنبه اعلام کرد که آنتونیو گوترس دبیرکل سازمان ملل متحد از پیشنهاد رئیس جمهور قبرس شمالی برای مدیریت منابع هیدروکربن استقبال کرده است. در این بیانیه آمده است که گوترس در نامه ای به آکینجی گفته که از هر اقدامی به منظور کاهش تنش ها استقبال می کند.

در تاریخ 13 ژوئیه، آکینجی از طریق نمایندگی ویژه سازمان ملل متحد در جزیره قبرس به نیکوس آناستاسیادس رئیس جمهور قبرس پیشنهاد داد که هر دو جمهوری قبرس درباره منابع هیدروکربنی اطراف این جزیره همکاری کنند و درآمد این منابع را به اشتراک بگذارند.

دبیر کل سازمان ملل تاکید کرد که معتقد است پیدا کردن راه حل برای برطرف کردن مشکل منابع هیدروکربنی در دریاهای آزاد، انگیزه ای برای دست یافتن به راه حلی پایدار برای حل مساله قبرس است. گوترس هم چنین از تعهد  آکینجی درباره راه حل پایدار در این جزیره و تلاش برای اتخاذ بیش تر تدابیر اعتماد ساز قدردانی کرد.

البته پیشنهاد آکینجی از سوی احزاب یونانی جمهوری قبرس رد شد.

قبرس جزیره‌ای است که در طول تاریخ در تصرف ایرانیان، رومی‌ها، یونانی‌ها، امپراتوری عثمانی و سرانجام انگلیسی‌ها بوده‌ است؛ اما پس از جنگ جهانی دوم انگلیس به علت ضعف اقتصادی و کاهش نفوذ جهانی از این جزیره خارج شد. سپس رهبران سه کشور انگلیس، یونان و ترکیه به همراه رهبران دو بخش قبرس در 11 فوریه 1959 پیمانی را امضا کردند که به موجب آن مسائل جزیره به نسبت 7 به 3 میان یونانی‌تبارها و ترک‌تبارها تقسیم شد. قبرس در سال 1960 استقلال خود را از انگلیس کسب کرد و حکومت مستقل قبرس بر پایه مشارکت جوامع ترک و یونانی در اداره امور این جزیره اعلام موجودیت کرد و بریتانیا، یونان و ترکیه حق حاکمیت دولت قبرس را تضمین کردند. در دسامبر 1963، نمایندگان ترک در پی اختلاف بر سر نحوه اجرای این توافق از دولت قبرس بر اثر حادثه کریسمس خونین از قبرس اخراج شدند. کریسمس خونین، به مجموعه حملات نظامی و مسلحانه یونانی‌ها به ترک‌های قبرس که در سال 1963 در جزیره قبرس برای بیرون‌راندن ترک‌ها رخ داد، گفته می‌شود. با آغاز عملیات نظامی یونانی‌های این جزیره، ترک‌های قبرس کشور را ترک کردند و این سرآغاز درگیری‌های قومی میان ترک‌ها و یونانی‌ها در این جزیره بود که برای 11 سال ادامه پیدا کرد. در پی بروز درگیری بین دو طرف، سازمان ملل متحد در سال 1964 یک نیروی پاسدار صلح را به این جزیره اعزام داشت که مأموریت آن تا کنون تمدید شده‌است. در این درگیری‌ها طرف ترک تلفات سنگین‌تری را متحمل شد و حدود 25 هزار نفر که یک پنجم جمعیت ترک‌ها را شامل می‌شد آواره شدند. این افراد در حدود 10 سال تا پیش از حمله سال 1974 ترکیه به جزیره قبرس به صورت پناهنده زندگی می‌کردند. تا اواخر دهه1960 تنش ادامه پیدا کرد و در طی این مدت حدود 60 هزار نفر از ترک‌های قبرسی مجبور به ترک خانه‌های خود و مهاجرت به کشورهای دیگر شدند. در سال 1974 دولت سراسقف ماکاریوس سوم، رئیس‌جمهور وقت قبرس، در کودتایی به تحریک حکومت نظامیان یونان که با هدف ادغام قبرس در یونان صورت گرفت سرنگون شد و ترکیه با استناد به موقعیت خود به عنوان یکی از تضمین‌کنندگان حق حاکمیت قبرس، یگان‌های ارتش خود را در شمال این سرزمین مستقر کرد که عملاً باعث تقسیم این جزیره از سال 1974 شد. بخش ترک‌نشین قبرس در سال 1983 در یک سوم شمالی این جزیره اعلام استقلال کرد و نام خود را جمهوری ترک قبرس شمالی گذاشت. بخش ترک‌نشین قبرس را غیر از ترکیه، کشور دیگری به رسمیت نشناخته‌است. قبرس شمالی با تحریم های طولانی مدت در زمینه تجارت، حمل و نقل و غیره روبرو است در حالی که بخش یونانی قبرس به عنوان یک جمهوری از سوی جامعه بین الملل به رسمیت شناخته و عضو اتحادیه اروپا است.

طی چند دهه اخیر تلاش های زیادی برای حل و فصل بحران قبرس صورت گرفته است که همه آن ها به شکست انجامیده است. آخرین نمونه از این تلاش ها در سال 2017 در سوئیس و با مشارکت ترکیه، یونان و ایالات متحده صورت گرفت که آن هم نتیجه ای در بر نداشت.

نخستین بار در سال 2014 بود که برخی اخبار جدی در مورد اکتشافات گازی رژیم صهیونیستی اسراییل در بخش روم‌ نشین قبرس یا قبرس جنوبی مطرح شد. گفته می‌شد که رژیم صهیونیستی قصد دارد با احاطه بر فن و دانش اکتشاف گازی و همچنین تسلط سیاسی و اقتصادی بر قبرس جنوبی٬ استراتژی خاصی برای منابع انرژی شرق مدیترانه طراحی کند. دیری نپایید که پای یونانی‌ها و برخی لابی‌گران شرکت‌های انگلیسی و آمریکایی نیز به این قضیه باز شد و کشف میادین گازی و منابع هیدروکربن این منطقه اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد. ترکیه نیز پیوسته در مورد حفاری یک طرفه دولت یونانی قبرس در مدیترانه شرقی اعتراض داشته است و می گوید ترک های قبرس نیز از نظر منابع در این منطقه حق دارند. آنکارا می گوید، منطقه اقتصادی منحصر به فرد اعلام شده از سوی جمهوری یونانی قبرس، بخشی از فلات قاره ای ترکیه به ویژه در بلوک های 1 ، 4 ، 5 ، 6 و 7 را نقض می کند.

در تاریخ 8 ژوئن نیز وزارت خارجه ترکیه امضای توافقات گاز طبیعی از سوی بخش روم‌نشین قبرس با شرکت‌های انرژی را غیرسازنده خواند. در بیانیه سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه در این باره آمده بود که توافق مورد بحث، یک نمونه روشن از اقداماتی است که نشان می‌دهد بخش روم‌نشین قبرس در پی غصب حقوق تُرک‌های قبرس است. چرا که در این توافق هیچ اشاره‌ای به تُرک‌های قبرس نشده و هیچ سهمی درباره درآمدها برای آنها در نظر گرفته نشده است. این موضوع از نظر ما و جمهوری تُرک قبرس شمالی غیرقابل پذیرش است.

در فوریه سال جاری مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که این کشور قصد دارد حفاری در اطراف قبرس را آغاز کند. ترکیه اولین کشتی حفاری خود را با نام «فاتح» در ماه اکتبر روانه کرده بود تا آب های ساحلی استان جنوبی ترکیه، آنتالیا را حفاری کند و اعلام کرد که کشتی دومی در دریای سیاه فعالیت خواهد کرد. پس از پایان فعالیت های کشتی فاتح در اوایل بهار سال جاری، آنکارا کشتی فاتح را به شرق دریای مدیترانه اعزام کرده و مدعی حق ترکیه و جمهوری ترک قبرس شمالی در مورد منابع هیدروکربنی این منطقه شد. استفاده از  منابع استراتژیک هیدروکربنی شرق مدیترانه برای ترکیه اهمیت حیاتی دارد و می‌تواند نه تنها بخش مهمی از نیازهای ترکیه به منابع حیاتی و حامل‌های انرژی را تامین کند، بلکه  می‌تواند در تبدیل کردن ترکیه به هاب و بستر بزرگ ترانزیت منابع به سوی اروپا نقش موثری ایفا کند.

آتن و قبرس با این اقدام ترکیه مخالفت کرده و تهدید کرده اند که کارکنان این کشتی ها را دستگیر خواهند کرد و رهبران اتحادیه اروپا را برای حمایت از خواسته هایشان تحت فشار قرار داده اند. در واکنش به فعالیت های اکتشافی ترکیه، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت تا مذاکرات مربوط به توافق جامع حمل و نقل هوایی با آنکارا را متوقف کند. همچنین تصمیم گرفته شد دیدارهای آتی در سطح سران تا مدت نامحدود برگزار نشود. علاوه بر این، شورای اتحادیه اروپا کاهش حمایت مالی ترکیه را برای سال آینده پیشنهاد داده و از بانک سرمایه گذاری اروپا خواست تا در مورد فعالیت‌های خود در رابطه با این کشور تجدید نظر کند. وزارت امور خارجه ترکیه نیز در واکنش به تصمیم شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که تصمیمات این شورا هیچ تاثیری بر عزم ترکیه برای ادامه عملیات استخراج منابع هیدروکربن در شرق مدیترانه نخواهد گذاشت. چاووش اوغلو نیز خطاب به اتحادیه اروپا گفت که وقتی چنین تصمیمی علیه ترکیه اتخاذ می‌کنید، ما نیز عملیات اکتشاف انرژی را افزایش خواهیم داد؛ 3 فروند کشتی در دریای مدیترانه داریم و چهارمی را هم می‌فرستیم.

کشف ذخایر عظیم گاز در خاورمیانه در سایه تحولات مختلف و در میان درگیری‌های موجود در منطقه، موجب شده تا سه قدرت اصلی مصر و ترکیه و رژیم صهیونیستی به دنبال تسلط بر منابع انرژی باشند. منابع انرژی کشف شده در منطقه به 122 تریلیون فوت مکعب می‌رسد.

انتهای پیام /