ناگفته‌های کاوش معماری دستکند و غارهای زیرزمینی «گنزق» در سرعین
معماری دستکند روستای گنزق در سرعین یکی از یافته‌های جدید باستان شناسان است که گواه حیات و استقرار تمدن‌هایی کهن در این منطقه بوده و تنها در فاز نخست خود ابعاد جدیدی از تاریخ اردبیل را نشان می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، محوطه باستانی «کوهنه گنزق» در سه کیلومتری شرق سرعین و یک کیلومتری شرق روستای جدید گنزق در محیطی با اقلیمی کوهستانی و میان کوهی واقع شده است.
معماری این روستا متشکل از سه بافت ساختارهای سطح الارضی، قبرستان و فضاهای دستکند با معماری منحصر به فرد است که در قسمت جنوبی پای کوه موسوم به قالا (قلعه) قرار گرفته است. این محوطه در تاریخ 8/10/1390 با شماره 30691 در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردید و در تاریخ 9/3/1388 با شماره 51571/ت 38706 ه با عنوان منطقه نمونه گردشگری با درجه استانی مورد تصویب هیات دولت قرار گرفت.
سال گذشته کاوش‌های این منطقه به صورت گسترده آغاز شد و در فاز اول کاوش‌ها باستان شناسان به لایه‌های مختلف تاریخ سکونت انسان در این منطقه دست یافتند.
احتمال وجود حیات از دوره اشکانی
سرپرست گروه کاوش فضاهای معماری دستکند با اشاره به اینکه فاز نخست کاوش‌ها به اتمام رسیده است، گفت: این محوطه در سه فاز شکل‌گیری، توسعه و فروپاشی مورد بررسی قرار گرفت و در فاز شکل‌گیری آثاری از دوره اشکانی دیده می‌شود.
حمید خانعلی با بیان اینکه در دوره توسعه آثار قرون میانی اسلامی، سلجوقی و ایلخانی کشف شده است، اظهار کرد: تائید دقیق وجود آثار و تمدن در دوره‌های تاریخی ذکر شده نیازمند تداوم کاوش‌ها است.
وی با بیان اینکه روستای کنزق در زلزله سال 75 از بین رفته است، تصریح کرد: در فاز نخست موفق به کاوش دو غار زیرزمینی شدیم و یک غار دیگر نیز به صورت نیمه تمام کشف شد.
سرپرست گروه کاوش فضاهای معماری دستکند گفت: اینکه تعداد غارهای زیرزمینی چند مورد است نمی‌توان به صورت قطعی نظری دارد و فاز نخست کاوش‌ها نشان می‌دهد باید عملیات کاوش ادامه یابد.
خانعلی با اذعان به اینکه مجوز کاوش در فاز دوم اخذ شده است، تصریح کرد: این منطقه یکی از آثار شاخص تاریخی استان اردبیل محسوب می‌شود بطوری که معماری‌های زیرزمینی حیرت انگیز است و گاهی یک غار در چند دوره تاریخی توسعه یافته است.
وی با تاکید به اینکه غارهای زیرزمینی به واسطه نوع معماری و نشانه‌ها و آثار،محل سکونت انسان است، ادامه داد: در کنار تعبیه محل‌هایی جهت نگه‌داری حیوانات، غارهای زیرزمینی با بخش‌های مجزا و مشخص محل زندگی و سکونت انسان بوده است.
سرپرست گروه کاوش فضاهای معماری دستکند افزود: مطالعه غارهای کاوش شده نشان می‌دهد گاهی یک غار وسعت محدودی داشته اما با گذشت زمان بخش‌های مختلفی به آن اضافه شده و وسعت آن را افزایش دادند.
مطالعه مشاور به منظور توسعه گردشگری
به موازات کاوش غارهای باستانی، این منطقه توسط مشاوران ذیصلاح در حال مطالعه است. معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل گفت: تمامی محوطه‌های تاریخی و آثار باستانی در سطح استان خود یک جاذبه گردشگری است که به منظور ساماندهی جامع و جذب گردشگر، مشاوران نسبت به مطالعه اقدام می‌کنند.
کریم لطفی افزود: به عنوان مثال در روستای تاریخی گنزق همزمان با کاوش‌های صورت گرفته، مشاور ذیصلاح نسبت به مطالعه و تعریف کاربری‌ها و تاسیسات گردشگری امکان‌پذیر که بتواند موجب توسعه گردشگری این منطقه شود، اقدام کرده است.
وی تصریح کرد: طرح اولیه مشاور در شورای فنی اداره کل مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نیازمندی‌های منطقه و با نظر کارشناسان برخی اصلاحات نیز درخواست شد.
لطفی معتقد است به زودی می‌توان گنزق را به عنوان یکی از جاذبه‌های فاخر تاریخی استان و کشور معرفی کرد و با تعریف کاربری و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی مقصد جدیدی برای گردشگران فرهنگی و تاریخی تدارک دید.
سرعین از گردشگری تک قطبی خارج می‌شود
شکل گیری حیاتی اسرارآمیز در روستای گنزق که گویای اهمیت این منطقه برای تمدن‌های کهن است، امروز مورد توجه باستان‌شناسان قرار گرفته است.
فرماندار سرعین در خصوص اهمیت این اثر تاریخی گفت: در گذشته آثار تاریخی سرعین چندان شناخته نشده بود اما دو کاوش باستان شناسی در تپه آناهیتا و روستای گنزق موجب شده تا تاریخ کهن سرعین مورد توجه قرار گیرد.
حسن حسن پور با بیان اینکه این دو اثر تاریخی می‌تواند فهرست جاذبه‌های سرعین را افزایش دهد، اظهار کرد: لازم است تمامی دستگاه‌های اجرایی نیز یاریگر تحقق این مهم باشند تا بتوان ماندگاری مسافران را افزایش داد.
همچنین مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل تصریح کرد: با مطالعه و کاوش روستای تاریخی گنزق می‌توان جاذبه جدیدی برای گردشگران تعریف و سرعین را از وضعیت تک قطبی خارج کرد.
نادر فلاحی با بیان اینکه تاکنون سرعین صرفا به عنوان شهر آب‌های گرم شناخته شده بود، افزود: با کاوش در روستای گنزق جاذبه‌های سرعین از صرفا طبیعی خارج شده و جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی نیز به آن اضافه شده است
وی با اشاره به آغاز فاز دوم کاوش‌ها در این محوطه تاریخی در آینده نزدیک، تصریح کرد: 120 متر از مسیر ورودی به این روستا سنگفرش شده و مطابق مذاکرات صورت گرفته با بنیاد مسکن مابقی مسیر به طول 800 متر نیز سنگفرش و آسفالت می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان افزود: همچنین مشاور طرح جامع ساماندهی بیشتر بر روی اقامت گردشگران تاکید کرده بود که ما خواستار بازنگری در طرح با هدف افزایش ماندگاری مسافران و بازدید از این روستا شدیم.
به اعتقاد باستان شناسان معماری صخره‌ای دستکند یکی از ابعاد مهم حیات بشری است که در چند نقطه از ایران نیز نمونه‌هایی از آن کشف شده است. با این وجود تعدد غارها و نوع معماری در روستای گنزق موجب تمایز آن شده و بی‌شک تداوم مطالعات می‌تواند ابعاد جدیدی از تاریخ این منطقه را عیان سازد.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/ ع
