نقش انگلیس درکودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
یکی از وقایع مهم که درتاریخ سیاسی ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، حادثه کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می باشد. دولت انگلیس که با ملی شدن صنعت نفت ، ضربه مهلکی به سیاست هایش درایران واردشده بود، تصمیم گرفت ازراههای مختلف به تضعیف دولت مصدق بپردازد.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، با ملی شدن صنعت نفت در ایران،انگلیسی ها سلطه انحصاری خود را بر نفت ایران از دست دادند. دولت انگلیس به منظور بازگرداندن وضعیت قبل از ملی شدن نفت، تصمیم گرفت از راههای مختلف مصدق را زیر فشار قرار دهد. انگلیس به منظور وادار کردن دولت ایران به قبول شرایط خود در مساله نفت، می کوشید از لحاظ اقتصادی وسیاسی بردولت ایران فشار وارد کند.
دولت انگلیس ، ازهمان ابتدای ملی شدن نفت، اقدامهای مختلفی را به منظورتضعیف دولت مصدق انجام داد. ابتدا کوشید با فرستادن هیاتهایی ازراه گفتگو مساله را حل کند،اماپس ازشکست گفتگوها، سعی کرد با توسل به مراجع بین المللی مساله را به نفع شرکت نفت انگلیس و ایران، حل نماید.دولت انگلیس ،همواره می کوشید، اقدام دولت ایران را یک اقدام غیرقانونی قلمداد کند وملی کردن را درحکم تصرف اموال شرکت سابق بداند. دراین زمان ، به رغم اینکه آمریکایی ها معتقد بودند که باید اختلافهای بین دولت ایران وشرکت سابق را از طریق گفتگو حل کرد، انگلیسی ها عقیده داشتند که رسیدن به توافق با مصدق امکان پذیرنیست وکنارآمدن با مصدق سیاست ناشی از ناامیدی است، دولت انگلیس ، گفتگو با مصدق را بی فایده وتنها راه حل مساله نفت را ، کاربرد نیروی نظامی می دانست.
بدین ترتیب ، دولت انگلیس تنها راه حل مساله نفت را سرنگون ساختن مصدق وجایگزین کردن دولتی دیگرکه موافق با سیاست های بریتانیا باشد، می دانست. کوشش مداوم برای براندازی دولت مصدق ، تحریم نفت وایجاد پاره ای مشکلات اقتصادی علیه ایران، ازجمله تلاشهایی بود که بریتانیا درمقابله با مصدق به کاربرد.
یکی ازاقدامهای موثر بریتانیا در فراهم کردن زمینه کودتا، ایجاد پاره ای مشکلات اقتصادی علیه ایران بود، دولت بریتانیا بعدازملی شدن نفت در ایران ، بلافاصله اعلام کرد که هرکس نفت ایران را خریداری کند تحت تعقیب قضایی قرارخواهد گرفت. درنتیجه کشورها تمایلی به خرید نفت ایران ازخود نشان نمی دادند. تحریم نفت ایران موجب شد تا دولت نتواند برنامه های اقتصادی خودرا پیاده کند، زیرا دولت مصدق بعدازملی شدن نفت شدیداً به عواید نفت به منظوربهبود اوضاع اقتصادی، نیازداشت . اما تحریم نفت ایران توسط بریتانیا باعث شده بود تا دولت با مشکلات مالی واقتصادی بزرگی درداخل روبرو شود. گرانی وتورم باعث نارضایتی درمیان مردم بخصوص قوای نظامی شده بود.تلاش دیگر بریتانیا که از اهمیت بالایی برخورداراست، کوششهای مداوم بریتانیا درسرنگون ساختن دولت مصدق بود. اقدامهای بریتانیا ازهمان ابتدای زمامداری مصدق، به منظورسرنگون ساختن مصدق شروع شد. دولت انگلیس یک سلسله عملیات پنهانی را توسط عوامل خود، علیه مصدق ،آغازکرد. پس از اینکه گفتگوهای استوکس با دولت ایران با شکست مواجه شد، دولت انگلیس همه امکانات موجود را برای برکناری مصدق به کارگرفت. استوکس اندکی پس از پایان مذاکرات با شاه ملاقات کرد و مصرانه خواستارعزل مصدق شد.دوعامل عمده درسرنگونی مصدق نقش مهمی را ایفا ء کردند: یکی جمع آوری مردم کوچه و بازار و کشاندن آنها به خیابانها و میادین به منظور برپایی تظاهرات و راهپیمایی علیه مصدق بود. عامل دیگری که خیلی موثرواقع شد. اختلافهای وسیعی بود که بین سران نهضت ملی به خصوص آیت اله کاشانی ومصدق ازچند ماه پیش به وجودآمده بود . شاید بتوان گفت که همین اختلافهای موجود بین اعضای جبهه ملی بزرگترین ضربه را به نهضت ملی وارد ساخت. اقدام دیگردولت انگلیس که درسرنگونی مصدق بسیار موثرواقع شد، جلب حمایت دولت آمریکا ازطرح سرنگونی مصدق بود. شاید اگرهمکاری وکمک ایالات متحده نبود،انگلیس موفق نمی شد، طرح خودرا به اجرا درآورد
تمام اقدامهایی که در طول حکومت مصدق بخصوص در اواخر زمامداری وی ،صورت می گرفت توسط برادران رشیدیان انجام می شد. برادران رشیدیان که ازعوامل انگلیس درداخل ایران به شمارمی آمدند در مجلس و بازار از نفوذ بالایی برخوردار بودند و می توانستند به راحتی مردم کوچه و بازار را، برای اجرای سیاستهای بریتانیا ، وارد میدان کنند. وود هاوس معتقد است که برادران رشیدیان کلید اصلی طرح دولت بریتانیا بودند . نقش دیگر برادران رشیدیان ،تحریک مخالفان مصدق درداخل مجلس بود که همواره سعی می کردند با تشنج کردن جلسه های مجلس، ازاجرای برنامه های اقتصادی واجتماعی مصدق، جلوگیری کنند.
اقدام دیگردولت انگلیس که درسرنگونی مصدق بسیار موثرواقع شد، جلب حمایت دولت آمریکا ازطرح سرنگونی مصدق بود. شاید اگرهمکاری وکمک ایالات متحده نبود،انگلیس موفق نمی شد، طرح خودرا به اجرا درآورد. دولت آمریکا در زمان دموکراتها وحتی در زمان جمهوریخواهان، خواهان گفتگو با مصدق بود. آمریکا هنوز معتقد بود که برکناری مصدق ممکن است به روی کارآمدن کمونیست ها منجرشود.نمی توان گفت که واقعاً کمونیست ها در زمان مصدق، قادر بودند قدرت را به دست بگیرند،اما دولت انگلیس به منظورکشاندن دولت آمریکا به سوی اجرای طرح کودتا، ازاین دسیسه استفاده کرد وبالاخره آمریکا متقاعد شد که باید با انگلیس همکاری کند. بنابراین می توان گفت ، تهدید روی کارآمدن احتمالی کمونیست ها ازسوی انگلیس ها، به عنوان تاکتیک اصلی آنها درجلب نظرآمریکایی ها به کاربرده شد.
نتیجه : ازبررسی های فوق چنین استنباط می شود که انگلیسی ها،لحظه ای ازتوطئه علیه مصدق فارغ نشدندودرتمام مدتی که مصدق مشغول کاربود، تلاشهای زیادی ازسوی انگلیسی ها علیه او،صورت گرفت ، کوشش مداوم برای براندازی دولت او، تحریم نفت وایجاد پاره ای مشکلات اقتصادی علیه ایران درکاهش تدریجی پایگاه مردمی مصدق موثرافتاد ودرنهایت سقوط وی را تسهیل کرد. بنابراین می توان گفت: اقدامهای انگلیس، عامل اصلی سقوط مصدق بود.
منبع : تبیان
انتهای پیام/
