گزارش| نگرانی ترکیه از قدرت گرفتن بشار اسد و تحولات جدید سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، مدتی است که مقامات ترکیه، دست‌کم در مواضع رسمی و حکومتی، تحقق سناریوی سوریه منهای اسد را کنار گذاشته و در مورد ضرورت تغییر نظام سیاسی در سوریه، سخنی بر زبان نمی‌آورند.

به موازات این موضوع، برخی رسانه‌های ترکیه نیز از این موضوع خبر داده‌اند که بین آنکارا و دمشق در سطح مدیران عالی امنیتی چندین بار مذاکره و گفت‌وگو صورت گرفته است. بسیاری از تحلیل گران و روزنامه‌نگاران مخالف حکومت، بارها در مقالات خود به این مسئله اشاره کرده‌اند که ضرورت دارد هر چه زودتر، ترکیه به سمت عادی‌سازی روابط خود با سوریه گام بردارد و با شخص بشار اسد وارد مذاکره شود.

اما دولت ترکیه تاکنون از این موضوع استقبال نکرده است. حالا تحولات سوریه در مسیری پیش می‌رود که ظاهراً ترکیه ناچار می‌شود در برخی از مسائل مربوط به سوریه، دست به تصمیم‌گیری‌های جدید بزند.
تحولات ادلب و حمایت‌های جدی روسیه از تحرکات نظامی سوریه در این منطقه، ترکیه را نسبت به ادامه حضور نظامیانش در نقاط دیده‌بانی در ادلب نگران کرده است.

فتح خان شیخون و نگرانی‌های جدید ترکیه
در ماه‌های اخیر، دولت سوریه بارها بر این مسئله تاکید کرده که دولت ترکیه علیرغم تعهدات خود در چارچوب مذاکرات آستانه، نتوانسته یا نخواسته در ادلب، طبق برنامه عمل کند و تهدیدات تروریستی و ناامنی‌های ادلب، ادامه داشته است.

در مقابل، ترکیه در مورد ادلب نکته خاصی بر زبان نیاورده و ترجیح داده صرفاً در مورد شرق فرات و تهدیدات کردهای تحت حمایت آمریکا، موضع‌گیری کند. اما حالا که ارتش سوریه توانسته شهر استراتژیک خان شیخون را تحت کنترل خود در آورد، برخی از موازنات نظامی مرتبط با منطقه ادلب تغییر کرده است و حالا سوریه در موضع قدرتمندانه‌تری با ترکیه برخورد می‌کند.

به ویژه با حمایت‌های قاطعانه روسیه و ابراز خوشنودی وزارت امور خارجه این کشور از فتح خان شیخون توسط نیروهای نظامی تحت امر بشار اسد، ترکیه با کشوری روبه‌رو شده که اندک اندک، توان و استیلای حاکمیتی خود را در مناطق مختلف، باز می‌یابد.
در هفته‌های اخیر، رسانه‌های وابسته به حزب عدالت و توسعه بارها در اخبار و گزارش‌های ویژه، دولت اسد را به بمباران غیرنظامیان متهم کرده‌اند و تحولات ادلب را به شکلی برجسته کرده‌اند که گویی قرار است دست کم یک میلیون آواره سوری روانه ترکیه شوند و صدها هزار نفر نیز در معرض خطر کشته شدن قرار گرفته‌اند.

مسئله وقتی پیچیده‌تر شد که چندین نقطه دیده‌بانی نظامی ترکیه در ادلب نیز در جریان بمباران هوایی، در معرض تهدید قرار گرفت و این مسئله موجب آن شد که رسانه‌های تحت امر اردوغان، روسیه را نیز به حمایت از تحرکات نظامی سوریه علیه ترکیه متهم کنند.

حالا کار به جایی رسیده که نه تنها رسانه‌های وابسته به حزب حاکم ترکیه که رسانه‌های ملی گرا نیز سوریه را تهدید می‌کنند و برای بشار اسد شاخ و شانه کشیده و می‌گویند اگر اقدامی علیه نیروهای ترکیه در خاک سوریه صورت بگیرد، چنین چیزی، هزینه‌ها و تاوان سنگینی برای دمشق، به دنبال خواهد آورد.

اما برخی تحلیل‌های دیگر نیز در محافل سیاسی و رسانه‌های ترکیه شکل گرفته که سیاست‌های دولت اردوغان را به چالش کشیده و اقدامات ارتش ترکیه را مورد انتقاد قرار داده‌اند. در این تحلیل‌ها، حضور نظامی ترکیه در سوریه به عنوان یک اقدام غلط مورد انتقاد قرار گرفته و بر این موضوع تاکید می‌شود که حضور ناخواسته، مداخله و تجاوز، قطعاً هزینه و پیامد به دنبال می‌آورد.

تحولات شتابان و سیاست‌های متناقض
پیداست که بین اهداف آمریکا در بحران سوریه از یک سو و اهداف شرکای آستانه یعنی ایران، روسیه و ترکیه در دیگر سو، تفاوت مهم و بنیادین وجود دارد. اما ترکیه تلاش می‌کند در هر دو جبهه، حضور فعال داشته باشد.

از سویی در کنار ایران و روسیه به عنوان یک کشور ضمانت دهنده و گارانتور در مورد مسئله ادلب  حضور پیدا می‌کند و از دیگر سو، در شرق فرات و در کنار آمریکا، به دنبال تشکیل یک منطقه امن است که دولت مرکزی سوریه در مورد آن هیچگونه رضایت آشکار یا ضمنی ندارد و روسیه نیز تاکنون چندین بار بر این مسئله تاکید کرده که ترکیه حق ندارد به شکل یک جانبه و بدون کسب رضایت دمشق در خاک سوریه حضور پیدا کند.
ترکیه بارها بر این موضوع تاکید کرده که حمایت آمریکا از شبه نظامیان کُرد وابسته به پ.ک.ک و موسوم به ی.پ.گ و قسد، به مثابه تهدید امنیت ملی و حاکمیت سیاسی آنکارا است و این نیروها باید در هم کوبیده شوند.

اما حالا، در چارچوب توافق مبهم و نامعلوم منطقه امن شرق فرات، با کشوری همراه و هم پیمان شده که نیروهای تحت امر پ.ک.ک را، متفقین محلی خود می‌نامد و از آن‌ها به شکل آشکار، حمایت می‌کند.

اتخاذ تصمیمات سخت یا ادامه وضع موجود؟

با در نظر گرفتن وضعیت موجود و موقعیت متناقض ترکیه در پرونده سوریه، می‌توان آشکارا این کشور را در شرایطی دید که در هر دو حوزه سیاسی و نظامی، تا حد زیادی بلاتکلیف مانده است.

در شرایط فعلی اگر نیروهای ترکیه در ادلب و دیگر مناطق سوریه دچار مشکلات جدی شوند، راهکاری حقوقی و سیاسی برای مقابله با خطرات احتمالی وجود ندارد و در صورتی که ترکیه بخواهد به شکل مستقیم با سوریه وارد تنش و درگیری شود، چنین چیزی ناقض توافق‌های مذاکرات آستانه خواهد بود. 

شواهد نشان می‌دهد که ترکیه دست کم در شرایط فعلی، تمایلی برای مذاکره مستقیم با دولت سوریه ندارد و هنوز هم امیدوار است سیر تحولات سیاسی و نظامی در این کشور به گونه‌ای باشد که سناریوی سوریه منهای بشار اسد تحقق پیدا کند.

این در حالی است که مخالفین اسد در همه جبهه‌ها به شکل جدی ضعیف شده‌اند و علاوه بر این ، حتی از جانب آمریکا هم اراده جدی برای تغییر نظام در سوریه وجود ندارد و دولت دمشق، اندک اندک حاکمیت سیاسی و استیلای نظامی خود را بازیابی می‌کند.

در چنین شرایطی، ترکیه ناچار است یا با مخاطرات وضع موجود کنار بیاید و یا در میان‌مدت، راهی برای گذر از تناقضات موجود پیدا کند و در دو کرانه غربی و شرقی فرات، در همراهی یا عدم همراهی با سیاست‌های روسیه، ایران و آمریکا گذرگاهی پیدا کند که بتواند هزینه خطاهای خود را پایین بیاورد.

انتهای پیام/