آندوسونوگرافی دستگاه گوارش برای تشخیص و درمان بیماری‌های گوارشی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، دکتر رضادوست فوق تخصص گوارش می گوید: اولتراسونوگرافی اندوسکوپیک یا اندوسونوگرافی (Endoscopic UltraSonography) به پزشک این امکان را می‌دهد که پوشش مری و معده و همچنین دیواره قسمت‌های فوقانی و تحتانی دستگاه گوارش شما را معاینه کند. قسمت فوقانی دستگاه گوارش شامل مری، معده و اثنی عشر می‌شود و قسمت پایین دستگاه گوارش را کولون و رکتوم تشکیل می‌دهند. اندوسونوگرافی (EUS) همچنین برای مطالعه ارگان‌های دیگر که نزدیک دستگاه گوار قرار دارند مانند ریه‌ها، کبد، کیسه صفرا و پانکراس نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

متخصص آندوسونوگرافی یک متخصص آموزش‌دیده است که مجوزها، گواهی‌نامه‌ها، آموزش‌ها و تجربیات لازم برای انجام این کار را دارد. متخصص اندوسونوگرافی از یک لوله نازک و قابل‌انعطاف به نام اندوسکوپ که یک پرآب اولتراسوند کوچک دارد استفاده می‌کند. پزشک اندوسکوپ را از دهان یا مقعد شما عبور داده تا به ناحیه مورد معاینه برسد سپس از اولتراسوند برای تولید امواج صوتی و گرفتن عکس از دستگاه گوارش استفاده می‌کند.

اندوسونوگرافی چرا انجام می‌شود؟

پزشک با کمک اندوسونوگرافی، اطلاعات بیشتری نسبت به آزمایش‌های تصویری از دستگاه گوارش به دست می‌آورد. پزشک از اندوسونوگرافی برای تشخیص برخی بیماری‌هایی که باعث ایجاد دل درد یا کاهش وزن غیرعادی می‌شوند استفاده می‌کند.

اندوسونوگرافی همچنین برای ارزیابی و بررسی ناهنجاری‌های شناخته شده مانند توده‌ها یا ضایعات که در فرایندهای آندوسکوپی قبلی شناسایی شده‌اند یا در عکس‌های گرفته شده با اشعه ایکس مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) مشخص شده‌اند به کار برده می‌شود. با کمک آندوسونوگرافی می‌توان عکس‌هایی دقیق از توده‌ها یا ضایعات گرفت که به پزشک در تعیین منشأ درد و تصمیم‌گیری در انتخاب روش‌های درمانی کمک می‌کند. در صورتی که نتایج آزمایش‌های دیگر غیر قاطع و متناقض باشد می‌توان از اندوسونوگرافی برای تشخیص بیماری‌های پانکراس، مجرای صفراوی و کیسه صفرا نیز استفاده کرد.

 چرا از اندوسونوگرافی برای بیماران مبتلا به سرطان استفاده می‌شود؟

دکتر منشادی فوق تخصص غدد هم می گوید: اندوسونوگرافی به پزشک در تعیین میزان گسترش برخی سرطان‌های دستگاه گوارش و سیستم تنفسی نیز استفاده می‌شود. آندوسونوگرافی به پزشک این امکان را می‌دهد که به دقت عمق سرطان و میزان گسترش آن به غدد لنفاوی مجاری یا ساختارهای حیاتی نزدیک مانند عروق خونی اصلی را مورد ارزیابی قرار دهد. در برخی بیماران، اندوسونوگرافی برای گرفتن بایوپسی سوزنی از توده یا ضایعات مورد استفاده قرار می‌گیرد که به پزشک در تعیین اقدامات درمانی مناسب کمک می‌کند.

چگونه باید برای انجام اندوسونوگرافی آماده شد؟

برای اندوسونوگرافی قسمت بالای دستگاه گوارش، شما باید از حدود 6 ساعت قبل از معاینه چیزی نخورید و نیاشامید. پزشک به شما خواهد گفت که از چه مدت قبل باید ناشتا باشد و همچنین در مورد مصرف داروهای روزانه‌ای که مصرف می‌کنید به شما توصیه‌هایی خواهد داشت.

برای انجام آندوسونوگرافی از کولون یا مقعد، پزشک به شما خواهد گفت که از یک محلول تمیزکننده کولون استفاده کنید یا از یک رژیم مایعات همراه با داروهای مسهل پیروی کرده یا قبل از انجام معاینه، تنقیه انجام دهید. اگر دستورالعمل‌های پزشک را به دقت رعایت نکرده و انجام ندهید ممکن است انجام معاینه شما به تعویق بیفتد.

 در مورد داروهایی که مصرف می‌کنم یا آلرژی‌هایی که دارم چه کاری باید انجام دهم؟

شما می‌توانید بیشتر داروهای خود را تا روز انجام معاینه اندوسونوگرافی طبق برنامه مصرف کنید. داروهایی که مصرف می‌کنید و همچنین آلرژی‌های احتمالی خود را به اطلاع پزشک برسانید. مصرف داروهای ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده‌های خون مانند وارفارین یا هپارین) و کلوپیدوگرل را باید از قبل از انجام فرایند تعدیل کنید. در روز انجام فرایند اندوسونوگرافی باید مصرف انسولین را نیز تعدیل کنید. به طور عمومی، شما می‌توانید قبل از انجام فرانید اندوسونوگرافی، داروهایی نظیر آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (ایبوپروفن، ناپروکسن و...) را مصرف کنید. بهتر است از قبل در مورد این توصیه‌ها با پزشک خود مشورد کنید.

در مورد این که چه داروهایی باید صبح روز انجام فرایند آندوسونوگرافی مصرف کنید با پزشک خود صحبت کرده و فقط داروهای ضروری را با یک جرعه آب مصرف کنید.

اگر شما نسبت به لاتکس آلرژی دارید باید قبل از شروع اندوسونوگرافی به پزشک اطلاع دهید. بیمارانی که نسبت به لاتکس آلرژی دارند غالباً به تجهیزات مخصوصی نیاز دارند و ممکن است نتوانند فرایند اندوسونوگرافی را تا پایان انجام دهند.

 آیا باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنم؟

عموماً قبل از انجام اندوسونوگرافی نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیست ولی اگر شما نوع خاصی از اندوسونوگرافی مانند تخلیه مایع انباشته شده یا برداشتن کیست با هدایت اندوسونوگرافی را باید انجام دهید ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک برای شما تجویز شود.

 آیا پس از انجام فرایند من نیاز به کمک خواهم داشت؟

اگر به شما آرام‌بخش داده شده باشد حتی اگر احساس خستگی نکنید، نمی‌توانید پس از انجام فرایند، رانندگی کنید. شما باید از قبل برای مراجعت به منزل تمهیدات لازم را اندیشیده باشید. شما باید برنامه‌ریزی کنید که پس از انجام آندوسونوگرافی یک نفر در منزل از شما مراقبت کند زیرا داروهای آرام‌بخش بر قدرت قضاوت و رفلکس‌های شما در ادامه روز تأثیر خواهد گذاشت.

حین انجام اندوسونوگرافی چه انتظاری باید داشته باشم؟

روش‌های درمانی پزشکان با هم متفاوت است اما برخی از متخصصین برای اندوسونوگرافی از قسمت بالای دستگاه گوارش، قبل از انجام فرایند یک بیحس کننده در گلوی شما اسپری می‌کنند. غالباً به شما داروهای آرام‌بخش تزریقی داده می‌شود تا به آرامش یافتن شما کمک کند. شما باید روی پهلوی چپ خود دراز بکشید. پس از دریافت مواد آرام‌بخش، متخصص اندوسونوگرافی اندوسکوپ اولتراسوند را از طریق گلو، مری و معده وارد اثنی عشر شما می‌کند، این کار در تنفس شما اختلالی ایجاد نمی‌کند. انجام این فرایند معمولاً کمتر از 60 دقیقه طول می‌کشد. بسیاری از افراد، این فرایند را به خاطر نمی‌آورند. بیشتر بیماران کمی احساس ناراحتی می‌کنند و بسیاری افراد نیز حین انجام اندوسونوگرافی می‌خوابند.

آندوسونوگرافی از قسمت پایین دستگاه گوارش نیز غالباً به راحتی و بدون نیاز به دارو انجام می‌شود اما در صورتی که فرایند طولانی باشد یا اگر پزشک بخواهد قسمتی از روده بزرگ را معاینه کنید که فاصله آن نسبت به رکتوم زیاد باشد به شما داروهای آرام‌بخش تزریق می‌شود. شما برای انجام این فرایند باید به پهلوی چپ دراز بکشید و پشتتان به سمت پزشک باشد. بیشتر اندوسونوگرافی­های رکتوم در کمتر از 45 دقیقه انجام می‌شوند. البته اگر شما نیاز به بایوپسی یا تخلیه کیست داشته باشید، این فرایند طولانی‌تر خواهد شده و ممکن است انجام آن تا دو ساعت هم طول بکشد.

 پس از انجام اندوسونوگرافی چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر به شما آرام‌بخش تزریق شده باشد باید در قسمت ریکاوری تحت نظارت قرار گیرید تا اثرات این داروها از بین برود. اگر شما اندوسونوگرافی را برای قسمت فوقانی دستگاه گوارش خود انجام داده باشید، گلوی شما ممکن است کمی درد داشته باشد و کمی احساس نفخ داشته باشید که به دلیل وارد شدن آب و هوایی است که حین انجام فرایند وارد معده شما شده است.

شما می‌توانید پس از ترخیص، غذا بخورید مگر این که پزشک دستور دیگری داده باشد.

پزشک معمولاً در همان روز نتایج مقدماتی را به اطلاع شما می‌رساند اما برای دریافت نتایج آزمایش شامل نتایج بایوپسی باید چند روز صبر کنید.

عوارض احتمالی ناشی از آندوسونوگرافی چیست؟

دکتر عسگرپور متخصص قلب و عروق معتقد است: اگر چه انجام اندوسونوگرافی ممکن است با برخی عوارض همراه باشد اما در صورتی که این فرایند توسط یک متخصص متبحر و باتجربه انجام شود احتمال بروز این عوارض بسیار کم است. در ناحیه بایوپسی ممکن است خونریزی اتفاق بیفتد اما معمولاً جزئی است و به ندرت نیاز به درمان‌های مضاعف دارد. ممکن است شما به مدتی یک تا دور روز در گلوی خود کمی احساس درد داشته باشید.

مصرف قرص مکیدنی بیحس کننده گلو که می‌توان آنها را بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کرد به کاهش درد گلو کمک می‌کنند.

برخی از خطرات احتمالی و نادر ناشی از انجام فرایند آندوسونوگرافی عبارتند از واکنش به داروهای آرام‌بخش مورد استفاده، آسپیراسیون محتویات معده به ریه‌ها، عفونت و عوارض ناشی از ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی. یکی عوارض مهم و بسیار نادر ناشی از انجام اندوسونوگرافی، سوراخ شدگی است که یک پارگی در پوشش روده بوده و برای ترمیم آن، بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.

انتهای پیام/