گزارش | آیا ترکیه جت‌های نسل پنج روسیه را می‌خرد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، بدون تردید تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1990 روابط خوب و دوستانه‌ای میان مسکو و آنکارا وجود نداشت. از دید مسکو و حتی تا مدتها پس از فروپاشی شوروی، ترکیه کشوری بود که اولاً در دریای سیاه رقیبی برای روسیه به شمار می‌رفت و در ثانی به علت عضویتش در پیمان ناتو و به خودی خود در این عرصه مقابل روسیه قرار می‌گرفت. با شروع بحران در سوریه در سال 2011 و حضور رسمی روسیه از سال 2015 در کنار نیروهای سوری و سایر نیروهای دوست دمشق، آنکارا و دمشق به طور آشکار در دو جبهه مخالف، رو در روی هم قرار گرفتند. اما دو کشور دارای منافع راهبردی و مهمی هستند که ارزش آن را دارد که حتی در کوتاه مدت ترکیه بخواهد از بخشی از منافع خود که در غرب دارد، چشم پوشی کند.

علیرغم اختلافات احتمالی موجود بین ترکیه و روسیه در مورد ادلب - اختلافاتی که ناشی از برخی راه کارها برای تسخیر آخرین سنگر مهم داعش در سوریه است - این واقعیت که هر دو کشور به تعامل دیپلماتیک خود ادامه می دهند و دامنه همکاری های دیپلماتیک و نظامی را تقویت می کنند، نشان می دهد که آنکارا و مسکو روابط دو جانبه خود را عمیق ارزیابی می کنند و مشتاق هستند که هر چه بیش تر روابط خود را گسترش داده و تعمیق دهند. برای غرب، به ویژه ناتو، این روابطِ در حال رشد و توسعه، نشانه ای نگران کننده است. اردوغان به تدریج در حال تبدیل شدن به آدمِ پوتین در داخل ناتو است که وی را در یک موقعیت بالقوه ای قرار داده است که ممکن است این سازمان به دلیل محدودیت های ساختاری به عضویت ترکیه در ناتو پایان دهد. کشورهای غربی و ناتو می توانند اقداماتی انجام دهند که ترکیه بیش از این از آن ها دور نشود. با این حال، بر عکس این امر اتفاق می افتد و فضای بیشتر و بیشتری ایجاد شده است تا پوتین بتواند هم اردوغان را به بستنی مهمان کند و هم جت های نسل پنجم خود را به ترکیه عرضه کند تا اطمینان حاصل کند که ترکیه در صفحه شطرنج ژئوپولتیک در خاورمیانه در سمت روسیه باقی می ماند.

در این شرایط، دیدار اخیر اردوغان از روسیه یک رویداد مهم محسوب می شود که در جریان حمله مداوم سوریه و روسیه در ادلب اتفاق افتاد. سیاست نرم پوتین مبنی بر ارائه بستنی به اردوغان و سیاست سخت وی با نشان دادن و عرضه جت های روسی نسل 5 یعنی Su-35 و Su-57 که پاسخ روسیه به کنار گذاشته شدن ترکیه از برنامه هواپیماهای جنگنده F-35 امریکا است، توانست توجه غرب را به خود جلب کند. این دیدار که بلافاصله پس از تحویل سیستم دفاع موشکی اس -400 به ترکیه انجام شد، همچنین نشان داد که همکاری نظامی بین دومین قدرت بزرگ نظامی ناتو و روسیه تازه در آغاز گسترش و توسعه است و با وجود اختلافات تاکتیکی موجود بین دو کشور بر سر ادلب، هم چنان روند رو به رشد خواهد داشت.

در وحله اول، گسترش روابط آنکارا و مسکو به اندازه قابل توجهی روابط ترکیه با امریکا و ناتو در بحران قرار داده است. پیش از این، ترکیه در روند ساخت جنگنده های F-35 مشارکت داشت و بخشی از قطعات این هواپیما از جمله بخش هایی از بدنه آن در ترکیه ساخته می شد. ترکیه از طریق مشارکت در این پروژه، می توانست میلیاردها دلار درآمد داشته باشد و هم چنین دانش فنی مهمی را در صنعت نظامی کسب کند که پیشرفت بزرگی برای صنایع دفاعی این کشور به حساب می آمد اما مسیر متفاوتی را انتخاب کرد که عمدتا به دلیل اصرار بر خرید سامانه های دفاع موشکی اس 400 از روسیه بود.

اصرار ترکیه بر خرید سامانه های ضدهوایی اس 400 از روسیه با واکنش تند امریکا روبرو شد. مارک اسپر وزیر دفاع امریکا در نشستی مطبوعاتی در تاریخ 29 آگوست اعلام کرد که ترکیه تا زمانی که از خرید سامانه اس 400 انصراف ندهد، اجازه بازگشت به پروژه اف 35 را نخواهد داشت. وی گفت: من درمورد این موضوع به طور واضح و روشن و عمومی و همچنین به طور خصوصی با همکاران ترکیه ای صحبت کردم: ما در مورد یا اف-35 صحبت می کنیم یا اس-400. شما نمی توانید یکی را در گاراژ قرار دهید و دیگری را [به منظور استفاده] بیرون بکشید. یا این یا آن. در صورتی که آنکارا به ‌طور کامل از سیستم‌ های دفاعی اس 400 منصرف شود، واشنگتن موضوع بازگشت ترکیه به برنامه تولید جنگنده ‌های اف – 35 را بررسی می‌کند. تکرار می‌کنم: آنها (مقامات ترکیه) باید از برنامه اس – 400 صرف‌نظر کنند، و سپس ما (مقامات امریکایی) می‌توانیم این موضوع را بررسی کنیم.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز تاکید کرد که ترکیه اگر چه هنوز بخشی از برنامه ساخت اف 35 است، اما روشن ساخت که اگر امریکا و ناتو این کشور را از برنامه کنار گذاشته و مانع فروش جنگنده های اف 35 شوند، به دنبال گزینه های دیگر از جمله خرید جنگنده از روسیه خواهند رفت.

یشنهاد روسیه برای همکاری دفاعی با ترکیه به پیشنهاد خرید جنگنده های Su-35 و Su-57 ختم نمی شود. روسیه با هدف افزایش اشتیاق ترکیه برای دور شدن از غرب همچنین پیشنهاد داده تا در ساخت اولین هواپیمای جنگی ملی ترکیه با نام TF-X کمک کند. به میزان قابل ملاحظه ای، این پیشنهاد ویژه دارای یک بعد ژئوپولتیک است، چرا که ترکیه قصد دارد از جنگنده TF-X به عنوان جایگزین بالقوه جنگنده های F-16 ساخت آمریکا استفاده کند. باز هم، پیشنهاد همکاری روسیه در ساخت TF-X در حالی صورت می گیرد که شرکت انگلیسی رولز رویس در ماه مارس اعلام کرد که از پروژه ساخت موتور TF-X به دلیل تصمیم ترکیه برای کنار آمدن با روسیه کنار کشیده است.

در این زمینه، آنچه روشن می باشد این است که تعمیق، تقویت و گسترش روابط دوجانبه روسیه و ترکیه عمدتا به دلیل عدم توانایی ایالات متحده و ناتو در اجازه دادن به ترکیه برای دنبال کردن یک سیاست خارجی مستقل و پذیرش این امر است. عزم و تصمیم امریکا و ناتو برای فشار وارد کردن به ترکیه برای پایان دادن به روابطش با روسیه با هدف دستیابی به فناوری های غربی، نوعی باج خواهی است که باعث شده تا آنکارا روز به روز از غرب دورتر شده و به شرق نزدیک تر شود. در این وضعیت، اردوغان در حال توسعه مزه کردن ساخته های روسیه از جمله بستنی روسی و فناوری های نظامی روسی است.

مجید اسماعیل زاده، کارشناس مسائل اوراسیا

انتهای پیام /