هنرمند تعزیه‌خوان قزوین: صدای آخرین نفس‌های تعزیه در کشور به گوش می‌رسد
هنرمند تعزیه خوان قزوینی گفت: بی‌توجهی مسئولان به هنر تعزیه موجب شده تا صدای آخرین نفس‌های تعزیه از دارالمومنین به گوش برسد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، پژوهشگران تعزیه را نخستین نمایش آئینی در کشور می‌دانند نمایشی که بیش از سه هزار سال پیشینه دارد و نخستین سرمنشا پیدایش آن به ایران باستان باز می‌گردد، نمایشی که در دوره صفویه، دیلمیان و قاجاریه در ایران به اوج خود رسید.
اگر تعزیه را به معنی عزاداری و سوگواری و نه به معنی شبیه‌خوانی امروز گمان کنیم، نخستین سوگواری بعد از پیشامد عاشورا از سوی گواهان عینی واقعه کربلا بوده که در سنین کودکی و نوجوانی پس از عاشورا به اسارت رفتند در واقع از هنگامی که قافله اسرا به طرف شام حرکت کردند. برخی شبیه‌خوانی و برپایی تعزیه را جهت تماشای عینی واقعه کربلا به یزید نسبت داده‌اند که گویا از عاملان واقعه کربلا خواسته بود تا اعمالی را که مرتکب شده‌اند نمایش دهند.
قزوین نیز از گذشته با حضور هنرمندان و نسخه‌نویسان برجسته توانست جایگاه خوبی در هنر تعزیه در کشور کسب کند اما در دو دهه گذشته با مشکلاتی که برای فعالان این عرصه در کشور ایجاد شده شاهد کمرنگ شدن این هنر در بین مردم کشور هستیم.
بر همین اساس تسنیم پای گفت‌وگوی رضا زمانی هنرمند برجسته تعزیه‌خوان و نسخه‌نویس استان قزوین نشسته است که اکنون با گروهی که با نام برادران زمانی نامگذاری شده است در این حوزه در کشور فعالیت می‌کند.
وی خود را این گونه معرفی کرد: بنده رضا زمانی فرزند آخر استاد میرزا کرم زمانی که از اساتید و تعزیه‌نویس‌ها و اجراکنندگان پرقدرت کشوری بود هستم.
این هنرمند تعزیه‌خوان گفت: این هنر حدود 200 سال در خانواده ما قدمت دارد و بنده از 4 سالگی در این هنر در کنار پدر و پدربزرگ خود فعالیت کرده‌ام و اکنون که در آستانه 50 سالگی قرار دارم با سال‌ها تجربه در این حوزه در حال فعالیت هستم.
زمانی خاطرنشان کرد: هنر تعزیه از دیرباز در بین خانواده ما وجود داشته است که میرزاحسین قلی خان پدر برزگ ما از تعزیه‌خوانان برجسته بود و پس از ایشان رحیم بک که با تاسیس مسجد و سالن تعزیه در شهرک بکندی موجب تقویت هنر تعزیه شد و پس از ایشان پدرمان میرزا کرم زمانی که سبب شد تا از دوران کودکی با فضای تعزیه آشنا باشیم.
وی گفت: نخستین خاطراتی که از تعزیه دارم مرتبط با سال‌های کودکی بنده است که به همراه پدر در اجراها حضور داشتیم و با حفظ نسخه‌ها در تعزیه‌ها حضور داشتیم.
ارتباط معنوی تعزیه‌خوان با ائمه(ع) موجب باور پذیری نقش می‌شود
زمانی خاطرنشان کرد: از مهم‌ترین توصیه‌هایی که در سالیان گذشته از بزرگان ما برای باورپذیرتر شدن نقش در تعزیه‌ها شده است مسئله ارتباط معنوی تعزیه‌خوان با ائمه اطهار(ع) است.
وی گفت: تا زمانی که تعزیه‌خوان نتواند ارتباط معنوی مناسبی با ائمه اطهار(ع) و معصومین بزرگوار داشته باشد نمی‌تواند نقش خود را به خوبی اجرایی کند.
این تعزیه‌خوان قزوینی تصریح کرد: اگر در گذشته می‌دیدیم که مردم ارتباط بهتری با تعزیه داشتند شاید به همین دلیل بود و اعتقادی که تعزیه‌خوانان بر ایجاد ارتباط با ائمه(ع) و طهارت روح و جسم در زمان اجرای نقش خود داشتند.
وی افزود: به‌همین منظور مدت‌ها قبل از اجرای نقش بازیگران با توسل به ائمه(ع) از ایشان کسب اجازه می‌کردند در حالی که شاید در دوره‌ای حتی از سوی برخی از علما مخالفت‌هایی برای بازی نقش ائمه(ع) وجود داشت اما بعد از مدتی این تاثیرگذاری تعزیه و نمایش واقعه کربلا در بیان واقعیات آن بر همه آشکار شد.
تعزیه هنر کلام و نمایش در قاب شعر است
زمانی گفت: شاید استفاده از چندین عنصر هنری در کنار یکدیگر، استفاده از زبان شعر، نمایش، موسیقی و مداحی در کنار یکدیگر منجر به ماندگاری این کار ارزشمند شده است و امروز شاهدیم برخی از تعزیه‌ها بعد از گذشته سالیان سال از نخستین اجرای آن هنوز برای مردم تازگی و جذابیت دارد.
وی افزود: از آنجایی که هر سخنی در قالب شعر به دل می‌نشیند و هنر می‌تواند بهترین قاب برای عرضه شعر باشد تعزیه توانسته است با ترکیب این عناصر مورد پذیرش مردم واقع شود و در دوره‌ای طرفداران خاص خود را داشت.
این تعزیه‌خوان قزوینی گفت: تعزیه از این جهت حائز اهمیت است و تاثیرگذار است که فقط به بیان مظلومیت امام حسین(ع) نمی‌پردازد بلکه مهربانی، شجاعت، قدرت و خطبه‌های امام حسین(ع) را بیان می‌کند و واقعیات عاشورا را در قاب تصویر و زنده به مردم معرفی می‌کند.
تعزیه ضعیف مردم را از این هنر دور کرده است
این هنرمند استان قزوین با اشاره به دوری مردم از این هنر در سالیان گذشته بیان کرد: تعزیه هنری مخاطب‌محور است و تا آنجایی که مخاطب پای کار تعزیه باشد می‌توان به رشد و توسعه این هنر امیدوار بود.
زمانی خاطرنشان کرد: در دوره‌ای تعزیه در استان قزوین به‌عنوان برترین هنر مورد پذیرش بود و با انتخاب قزوین به‌عنوان پایتخت در دوره‌ای این مسئله شدت گرفت.
وی افزود: در دو دهه گذشته تعزیه در بسیاری از استان‌های کشور به مرور به فراموشی سپرده شد و به عبارتی شاید گمان شد که پیشرفت تکنولوژی می‌تواند جایگزین تعزیه باشد و همین مسئله سبب شد تا هنرمندان برجسته تعزیه یا از این هنر فاصله بگیرند تا این هنر به جوانترها آموخته نشود.
تعزیه‌خوان قزوینی گفت: اما امروز می‌بینیم مردم هنوز به تعزیه گرایش دارند. فقط شکسته شدن گروه‌های برجسته این هنر از یک سو و بی‌انگیزگی جوانترها برای آموختن این هنر سبب شده تا کارهایی که عمدتا ارائه می‌شود کارهای ضعیفی باشد و مردم با مشاهده این کارها از اصل ماجرا فاصله بگیرند.
تعزیه‌خوانان استان انسجام ندارند
زمانی تاکید کرد: مهم‌ترین مسئله‌ای که امروز به تعزیه استان قزوین صدمه زده است مسئله عدم انسجام تعزیه خوانان استان است که موجب شده تیم های تخصصی در این حوزه نداشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: در استان قزوین اتحادیه یا انجمن مشخصی برای برنامه‌ریزی، جهت‌دهی، آموزش و هدایت گروه‌های تعزیه وجود ندارد و همین مسئله سبب شده است تا نتوانیم اطلاع جامعی از گروه‌های فعال تعزیه‌ای استان، پیشکسوتان و فعالان این حوزه داشته باشیم، در نتیجه حتی بسیاری از فعالان هنر تعزیه با مشکلات مختلفی نظیر نبود امکانات اجرای نمایش روبه‌رو هستند.
این تعزیه‌خوان قزوینی گفت: امروز در استان قزوین فضای مناسبی برای اجرای تعزیه نداریم و گروه‌هایی که به‌صورت پراکنده و متفرقه در حال فعالیت هستند نیز توان تهیه تجهیزات جدید، لباس نو و امکانات لازم برای تعزیه را ندارند و در نهایت شاهد اجرای کارهای ضعیفی هستیم که البته در نوع خود مدعی هستند.
زمانی عنوان کرد: از سال 79 چندین جلسه برای تشکیل انجمن تعزیه در استان قزوین برگزار شد اما هیچ کدام از این جلسات به نتیجه نرسید و در نهایت شاهد این هستیم که امروز این هنر ارزشمند در حال فراموشی و نابودی در استان قزوین است.
سوگواره تعزیه عاشورایی مورد حمایت مسئولان قرار نگرفت
زمانی همچنین از مسئولا به ویژه مسئولان حوزه فرهنگ و دین استان گله‌مندی کرد و گفت: بیش از 14 سال با حمایت مردم و هنرمندان تعزیه‌خوان استان قزوین سوگواره تعزیه عاشورایی را در سالن شهید بابایی قزوین برگزار کردیم و همیشه یکی از پرطرفدارترین برنامه‌ها بودیم اما بعد از 14 سال مسئولان فرهنگی و هنری شهر هیچ حمایتی از ما نکردند.
وی گفت: در زمان اجرای این برنامه‌ها نیز مشکلات جدی داشتیم و برای تامین حداقل‌های سالن نظیر هزینه خدمات، موسیقی و موارد این چنینی دشواری‌های زیادی را تحمل کردیم این در حالی است که هنرمندان ما به صورت کاملا رایگان کار می‌کردند اما نیاز بود تا مسئولان در این حوزه وارد شوند و بخشی از کار را عهده‌دار شوند.
این هنرمند استان قزوین خاطرنشان کرد: به گواه همین مسئولان بیش از 35 هزار نفر هر سال از تعزیه ما در این سوگواره دیدن می‌کردند که همین افتخاری برای ما بود که در راه نشر معارف دینی گام برمی‌داریم اما اکنون دو سالی است که دیگر نتوانستیم این سوگواره را برگزار کنیم و مسئولان نیز بانی اجرای این کار نشدند.
زمانی در پایان بیان کرد: اگر مسئولان حمایت کنند دوباره برای دل مردم روی صحنه خواهیم رفت چرا که معتقدیم بیان تعزیه در نشر تعالیم دین بسیار اثرگذار است.
انتهای پیام/ح