التحریر قاهره دوباره جان گرفت؛ آیا اعتراضات به برکناری السیسی می‌انجامد؟!
جمعه این هفته میدان التحریر قاهره دوباره نیمه‌جانی یافت و در صدر اخبار منطقه و جهان قرار گرفت و شاهد نخستین تظاهرات اعتراضی خودجوش و غیرتشکیلاتی علیه نظام عبدالفتاح السیسی بود.
تظاهرات معترضین مصری به میدان التحریر و چند میدان و خیابان معروف قاهره و برخی شهرها محدود بود و هزاران نفر به صورت پراکنده شرکت کردند؛ اما خروج همین تعداد هم در سایه سرکوب بی‌سابقه مخالفان در مصر در نوع خود حائز اهمیت است.
داستان از یک انتقام شروع می‌شود. محمد علی بازیگر و پیمانکار ساختمانی 45 ساله مصری، سالها برای ارتش و نهادهای امنیتی مصر کار می‌کرد و پروژه‌های بزرگی را به انجام می‌رساند؛ اما به علت خودداری طرف‌های نظامی و امنیتی قرارداد از پرداخت هزینه‌ها، شرکتش ورشکسته می‌شود و به هر دری می‌زند تهدید می‌شود و راه به جایی نمی‌برد. به دنبال آن، از بیم جانش به خارج و اسپانیا می‌رود و تصمیم به انتقام می‌گیرد.
محمد علی از حدود یک ماه قبل با انتشار فیلم‌هایی در حساب فیسبوکی خود حجم بزرگ فساد در ارتش مصر و سیسی و همسرش را با آماری مستند بر ملا می‌سازد. به مرور ایام، این فیلم‌ها چندان مورد توجه مصری‌ها و جوانان مصری قرار می‌گیرد که نقل هر محفلی می‌شود. در طول سالیان گذشته، بارها مخالفان از وجود فساد سیستماتیک درون نظام حاکم مصر سخن گفته و اتهاماتی را مطرح می‌کردند، اما به دلایل مختلف هرگز چون فیلم‌های محمد علی مورد توجه قرار نگرفت.
به نظرم، یکی از دلایل مهم می‌تواند این باشد که خود این پیمانکار سالها درون سیستم کار کرده و به همین خاطر اطلاعاتش و در واقع "کودتای" او علیه این سیستم مورد اهتمام گسترده قرار گرفته است. مصر دهه‌هاست حکم یک بنگاه اقتصادی را برای نظامیان دارد و همه به آن واقفند و اشاره به آن تازگی ندارد، اما این بار محمد علی به تفصیل به نام پروژه‌ها، هزینه‌ها و اشخاص از خود سیسی و همسرش گرفته تا دوست صمیمی‌اش شریف صلاح می‌پردازد و این اطلاعات درباره فساد سیستماتیک در مصر در نوع خود دست اول محسوب می‌شود.
به دنبال غوغای ویدیوهای فیسبوکی محمد علی، رئیس جمهور مصر شخصا در بیست و سوم شهریور به سخنان وی واکنش نشان داد و در هشتمین اجلاس جوانان مصری از خود و ارتش مصر دفاع کرد؛ دفاعی که اگر نمی‌کرد بهتر بود. در واقع سخنان سیسی مهر تاییدی بر ادعاهای محمد علی بود. وی ادعای کاخ‌سازی‌ها را این گونه توجیه کرد که برای توسعه مصر است!! همین خود کافی بود تا کل سخنانش به محملی برای جوک و طنز تبدیل شود.
وقتی محمد علی تصمیم به انتقام و انتشار فیلم‌های جنجالی خود گرفت، فکر نمی‌کرد این اندازه مورد توجه قرار گیرد و خود سیسی مجبور به واکنش شود؛ اما زمانی که چنین استقبالی شد، تصمیم به انتقامی بزرگ‌تر گرفت و به دنبال سخنان سیسی در اجلاس جوانان خطاب به وی گفت:"أنت فاکرنی هاسیبک، أنا هأقوم علیک ثورة" (فکر می‌کنی من تو رو رها میکنم انقلابی بر ضدت راه خواهم انداخت).
به همین منظور هم، فراخوان تظاهرات در جمعه گذشته داد و با وجود سرکوب شدید و وجود 70 هزار زندانی سیاسی در مصر در سخت‌ترین شرایط غیر انسانی و آماده باش کامل نهادهای امنیتی و ارتش، تجمعاتی خودجوش شکل گرفت و دوباره شعارهای "ملت خواهان سرنگونی نظام است" و "برو سیسی" به میادین مصر بازگشت و ترند هم شد و دیروز باز صدها نفر بار دیگر در میدان التحریر و دیگر میادین بازداشت شدند.
واقعیت این است که مصر از همه نظر چه اقتصادی چه سیاسی و آزادی‌های مدنی و عمومی در بدترین وضعیت تاریخ خود قرار دارد؛ تا جایی که خیلی‌ها به دوران دیکتاتور پیشین مصر حسنی مبارک درود می‌فرستد و آن دوران به آرزو تبدیل شده است! مشکل داخلی مصر دیگر نه میان اخوان المسلمین به عنوان قوی‌ترین تشکیلات سیاسی و بخشی از مردم با نظام حاکم، بلکه میان یک ملت و کلیت این نظام است. البته ناگفته نماند که همین اوضاع مصر جلوه‌ای از یک بحران فراگیر دولت ملتی در شمال آفریقا و خاورمیانه است؛ بحرانی که به نوعی ریشه دیگر بحران‌های منطقه‌ای نیز هست.
اما موجی که محمد علی به راه انداخت، نشان داد که مصر آتشی زیر خاکستر در خود نهفته دارد و هر آن احتمال دارد زبانه کشیده و سر بیرون بزند. به احتمال زیاد ماشین سرکوب این موج را بخواباند، ولی همچنان چون تهدیدی در کمین سیسی و ارتش مصر خواهد بود. فعلا سیسی بر ارکان قدرت مسلط است و جز با یک کودتا حذفش دور از ذهن است، اما همین کودتا هم فعلا بعید به نظر می‌رسد؛ نه تحرکات خیابانی مردم در سطحی است که بر ارتش فشار آورد و نه معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی به ضرر سیسی؛ و وی همچنان که یک دیکتاتور خوب برای ترامپ( "دیکتاتور محبوب" به گفته دونالد ترامپ )، یک "گنج طلایی" برای اسرائیل است.
نویسنده: صابر گل‌عنبری کارشناس مسائل غرب آسیا
انتهای پیام/