گزارش| ترکیه به‌دنبال ساخت سوریه‌ای کوچک در شمال سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ ترکیه در چارچوب مذاکرات آستانه و در ابتکار عمل همکاری منطقه‌ای کنار روسیه و ایران٬ بارها بیانیه‌هایی را امضا کرده که بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی سوریه و حاکمیت سیاسی دمشق اشاره کرده است، با این حال٬ سیاست آنکارا در مورد آینده سوریه و به‌ویژه موضوع منطقه امن٬ ابهامات قابل تأملی دارد.

نقشه‌های اردوغان و سخنان ناتمام

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ امسال در سخنرانی خود در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد٬ به‌تفصیل در مورد فلسطین صحبت کرد و با نشان دادن عکسی که دربرگیرنده روند تدریجی تغییرات مرتبط با نقشه سرزمین‌های اشغالی بود٬ اسراییل را سیری‌ناپذیر و تجاوزگر خواند.

اردوغان پس از پایان بحث در مورد فلسطین٬ عکس بزرگ دیگری به حاضران نشست مجمع عمومی نشان داد که مربوط به همکاری آمریکا و ترکیه در چارچوب ایجاد منطقه امن در شمال سوریه بود.

اردوغان در آن سخنرانی اعلام کرد که طرح آمریکا و ترکیه می‌تواند منجر به آن شود که 2 میلیون آواره سوری به کشورشان بازگردند و در مناطق تحت کنترل آمریکا و ترکیه زندگی کنند. او همچنین به این موضوع اشاره کرد که اگر دنباله نقشه منطقه امن به‌سمت رقه و دیرالزور دراز شود٬ می‌تواند ترتیبات اسکان 3 میلیون آواره را فراهم کند.

اما بخش ناتمام سخنان اردوغان٬ دیروز در رسانه‌های ترکیه منتشر شد و حالا مشخص شده که آنکارا به‌تفصیل در این مورد کار کرده و طرح‌ها و برنامه‌هایی دارد. یکی از ابعاد طرح اردوغان برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه٬ تأسیس 10 شهر و 140 روستا در این کشور است.

ساخت یک سوریه کوچک در دل سوریه بزرگ

جمهوری عربی سوریه٬ کشور پرجمعیتی نیست و اغلب تحلیلگران با اشاره به آخرین سرشماری و در نظر گرفتن تغییرات افزایش جمعیت٬ شمار مردمان این کشور را بین 22 تا 23 میلیون نفر ذکر می‌کنند که البته حالا نزدیک به یک‌سوم این جمعیت از کشورشان خارج شده و در ترکیه٬ لبنان٬ اردن٬ عراق و اروپا زندگی می‌کنند.

اما طرح ترکیه برای ساخت 10 شهر و 140 روستا و فراهم آوردن امکان اسکان 2 میلیون نفر در این مناطق٬ عملاً رقمی نزدیک به 10 درصد از جمعیت سوریه را دربرمی‌گیرد و با توجه به شرایط کنونی سوریه٬ چنین رقمی٬ مهم و قابل توجه است.

نقشه‌ها حاضر٬ زیرساخت در هاله‌ای از ابهام

مقامات ترکیه دیروز نقشه‌هایی در اختیار رسانه‌ها گذاشتند که نشان می‌دهد چند تیم مهندسی٬ معماری و شهرسازی٬ برای ایجاد منطقه امن و ساخت شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ برنامه‌ریزی کرده‌اند و در این شهرها٬ ساخت اماکنی همچون ورزشگاه٬ مسجد٬ مدرسه٬ فرمانداری٬ پاسگاه٬ مراکز برگزاری مجلس ختم و منازل مسکونی در نظر گرفته شده است.

یکی از ابعاد مهم نقشه‌هایی که ترکیه برای منطقه امن سوریه کشیده٬ برجسته شدن سبک معماری سلجوقی و عثمانی در این نقشه‌ها است.

دولت ترکیه اعلام کرده که در مجموع٬ قصد دارد در مناطق شمالی سوریه٬ 10 شهر و 140 روستا بسازد. در هر کدام از روستاها 5 هزار نفر و در هر کدام از شهرهای مزبور هم٬ 30 هزار نفر اسکان خواهند یافت و به این ترتیب٬ 700 هزار نفر در روستاها و 300 هزار نفر نیز در شهرها اسکان داده شده و شمار این جمعیت به 1 میلیون نفر می‌رسد و در صورت موفقیت این طرح٬ در فازهای بعدی نیز چنین برنامه‌ای ادامه پیدا می‌کند.

بر اساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته در مجموع٬ 200 هزار ساختمان مسکونی٬ مدرسه٬ درمانگاه٬ مسجد٬ ورزشگاه و واحد اداری و نظامی در این طرح ساخته خواهد شد، اما در این میان دو ابهام بزرگ وجود دارد:

1. بر اساس پیش‌بینی‌های آنکارا٬ برای ساخت شهرها و روستاهای مزبور٬ 25 میلیارد یورو بودجه لازم است و مشخص نیست که کدام کشور یا نهاد بین‌المللی می‌تواند چنین بودجه‌ای را تأمین کند.

2. حتی اگر ترکیه تمام مصالح ساختمانی و منابع انسانی و نیروی مهندسی و کارگری ساخت این شهرها و روستاها را تأمین کند٬ باز هم برای تأمین زیرساخت آب٬ برق٬ تلفن٬ گاز و بسیاری از امکانات دیگر٬ نیازمند به هماهنگی با دولت سوریه خواهد بود و در شرایطی که سوریه اساساً با ماهیت این طرح مخالف باشد٬ چگونه می‌توان زیرساخت لازم را تأمین کرد؟

بوی مهندسی جمعیتی و تجزیه

با آن که طرح ایجاد شهرها و روستاهای جدید در شمال سوریه٬ دیروز در رسانه‌های ترکیه مطرح شده، اما منتقدین٬ خیلی زود نظرات خود را بیان کردند و تحلیل‌گران مخالف اردوغان بر این باورند که از این طرح٬ بوی مهندسی اجتماعی و تغییرات دموگرافی به مشام می‌رسد.

اونال چویکوز معاون رهبر حزب جمهوری خلق٬ سازمان‌دهنده و متولی کنفرانسی برای بررسی راهکارهای پایان دادن به بحران سوریه است.

حزب جمهوری خلق اعلام کرده که بسیاری از سیاست‌مداران نزدیک به حکومت سوریه را نیز برای حضور در این کنفرانس به ترکیه دعوت کرده، اما وزارت امور خارجه ترکیه به آنها ویزا نداده است.

اونال چویکوز به‌عنوان معاون این حزب و سیاست‌مدار مخالف اردوغان در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت: «چیزی که ترکیه انجام می‌دهد٬ مهندسی جمعیتی است و چنین اقدامی قابل قبول نیست. تا زمانی که آوارگان سوری راضی به بازگشت نباشند٬ نمی‌توانیم آنها را بازگردانیم. اگر بخواهیم در آن منطقه شهرسازی کنیم و آوارگان را به‌زور به آنجا بفرستیم٬ تمام قواعد حقوق بین‌الملل را زیر پا نهاده‌ایم. تا زمانی که دولت اسد راضی نباشد٬ امنیت آن مناطق چگونه تأمین خواهد شد؟ چنین چیزی اصلاً درست نیست و می‌تواند موجب تجزیه سوریه شود».

آیا صاحبخانه اجازه داده است؟

ترکیه در شرایطی در شمال سوریه به‌دنبال شهرسازی و تأسیس روستاهای جدید و مدرن است که هنوز هم با دولت این کشور و تیم بشار اسد ارتباطی ندارد و فقط در مورد برخی مسائل امنیتی خاص٬ بین سرویس‌های اطلاعاتی دمشق  و آنکارا٬ گفت‌وگوهای محدودی در جریان است.

دولت سوریه بارها اعلام کرده که آمریکا و ترکیه حق ندارند در مورد آینده این کشور تصمیم بگیرند و هر گونه تلاشی در این زمینه٬ غیرقانونی و غیرقابل قبول است.

ترکیه در شرایطی در مورد ساخت شهرها و روستاهای جدید در منطقه امن برنامه‌ریزی کرده که هنوز هم در مورد همکاری نهایی آنکارا و واشنگتن در شمال سوریه٬ ابهامات فراوانی وجود دارد٬ تکلیف نیروهای شبه‌نظامی وابسته به پ.ک.ک. در این مناطق روشن نشده و همچنان که در سطور بالا نیز ذکر شد٬ خود دولت سوریه نیز در جریان این طرح قرار نگرفته است و چنین به‌نظر می‌رسد که این برنامه برای تحقق به‌روی ارض واقع٬ شانس چندانی ندارد.

انتهای پیام/+