مصاحبه| فعال اسلام‌گرای تاجیک: وضعیت روحانیون تاجیک امروز به مراتب بدتر از دوره شوروی است
کارشناس و فعال اسلام‌گرای تاجیک در مصاحبه با تسنیم گفت: در دوران شوروی، با وجود آن همه فشارها، ولی روحانیت و علما این اندازه وضعیت دشوار و اسفبار که امروز دارند را نداشتند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در جوامع سنتی و اسلامی آسیای مرکزی، روحانیون و علمای دینی از جایگاه ویژه‌ای در جوامع اسلامی و سنتی آسیای مرکزی برخوردارند. در طول تاریخ این منطقه نیز از آنجایی که این روحانیون منشا تحول و جریان‌سازی در جوامع منطقه بوده‌اند، چالش‌های زیادی با مهاجمین و حکام مستبد تاریخ داشته‌اند. از دوره هجوم مغول گرفته تا سلطه روسیه تزاری و به ویژه حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی و ایدئولوژی کمونیستی. با این وجود، می‌توان ادعا کرد که پس از استقلال جمهوری‌ها، آزادی‌های نسبتا بیشتری به این روحانیون اعطا شده است. با این حال اما در بعضی جمهوری‌ها همچنان مسائل بسیاری در قبال برخی روحانیون وجود دارد. این مسائل بعضا در قالب خانه‌نشینی، محدودیت‌های سیاسی و حتی زندانی شدن بروز و ظهور یافته است. یکی از این جمهوری‌ها تاجیکستان است که با مسائل و مشکلات بسیار زیادی در زمینه جریان‌های اسلامی از سال 2015 به بعد مواجه بوده است. در همین راستا مصاحبه‌ای را با آقای محمدسعید رضایی ترتیب داده‌ایم. ایشان از روحانیون و عالمان دینی تاجیک هستند که از اعضای ارشد حزب نهضت اسلامی تاجیکستان (مسئول بخش فرهنگی) نیز می‌باشند. آقای محمدسعید رضایی همچنین نویسنده ده‌ها مقاله در زمینه امور دینی و مذهبی و کارشناس برنامه‌های تلویزیونی نظیر «اسلام و دنیاگرایی»، «سیرت سیاسی پیامبر (ص)» و «خانواده در پرتو دین» نیز هستند.
تسنیم:روحانیون و علمای تاجیک امروز در چه وضعیتی به سر می‌برند؟ آیا اجازه فعالیت آزادانه علمی و اسلامی را دارند؟
رضایی: بنده به عنوان یک روحانی، خادم دین خدا و فرد آگاه به معارف اسلامی خدمتتان عرض می‌کنم که روحانیون و علمای دین در تاجیکستان در وضعیت بسیار سختی به سر می‌برند. اینجانب شاهد دو دوران هستم؛ از دهه هشتاد میلادی قرن 20 که اوج حاکمیت کمونیست‌ها و به اصطلاح بی‌خدایان بود، تا به امروز که حدود دو دهه از قرن 21 می‌گذرد و کمونیسم هم شکست خورده و کشورهای اسلامی از زیر سلطه شوروی استقلال یافته و به آیین و فرهنگ اصلی خود برگشته‌اند. اما باید یادآور شد که در دوران شوروی، با وجود آن همه فشارها، ولی روحانیت و علما این اندازه وضعیت دشوار و اسفبار که امروز دارند را نداشتند. امروز مساجد و مقدسات اسلامی به حدی تحقیر و مورد اهانت قرار می‌گیرند که در دوران شوروی هرگز چنان نبود.
فعلا چیزی از ابتدای زمان شوروی نمی‌گویم، اما همین قدر می‌دانم که بعد از تحکیم پایه‌های قدرت شوروی، به یک حدی، قانون محوری وجود داشت. لازم است یادآور شوم که در شوروی، اصلی بود به نام «جدایی دین از دولت». فعلا می‌گذریم از درستی و یا نادرستی آن، ولی در آن زمان، بنا به همین اصل، واقعا دولت در شئون دینی مردم کاری نداشت، یعنی دولتمردان به مساجد و اماکن مقدس مسلمانان و روحانیت کاری نداشتند. اما امروز و بعد از به اصطلاح اسقلال، با اینکه چنین اصلی یعنی «جدای دین از دولت» در قانون وجود دارد، اما دولت به حدی در شئون دینی مردم دخالت می‌کند که حد و مرزی ندارد و علما و امام جماعت‌ها در داخل مساجد مورد انواع توهین‌ها و اهانت‌های مقامات به‌نام انتظامی و امنیتی قرار می‌گرند و تحقیر می‌شوند. و دردآور اینجاست که روحانیت جایی برای شکایت ندارند، و اگر شکایتی هم بکنند، به اهانت کننده ارتقای مقام داده می‌شود.
محدودیت در تمام ابعاد فعالیت‌های اسلامی جاری است. اشخاصی که بعد از استقلال در دانشگاه‌های اسلامی و کشورهای مسلمانی تحصیل کرده‌اند، در تعقیب نهاد‌های امنیتی قرار دارند. عده‌ی زیادی از آنها در زندان‌ها به سر می‌برند و شماری دیگرشان بیرون از وطن آواره هستند. روحانیت و علمای اسلامی با اتهامات گوناگون از اتهام به عضویت در «جماعت تبلیغ»، «سلفی‌گری» و اخیرا به علت عضویت در حزب نهضت اسلامی، به بیست تا بیست و هشت سال زندان محکوم شده‌اند که نمونه بارز آنها «مولوی محمدعلی فیض محمد» روحانی برجسته و رئیس شعبه نظارتی حزب نهضت، و«داملا زبیدالله رازق»، عالم و رئیس مجمع علما، «داملا سعد الدین رستم»، «داملا نعیم‌جان سمیع‌اف»، عضو شورای عالی حزب نهضت و ده‌ها نفر دیگر از علمای اسلامی و نوجوانان تحصیل کرده، به اتهام های ساخته و بافته، زندانی هستند. به علاوه، مقامات این علما را در زندان‌ها همراه با افراد متهم به عضویت در داعش - که به شدت با علمای معتدل و میانه‌رو دشمنی می‌ورزند – در یکجا نگاه می‌دارند که در مواردی به دست آن جنایتکارها، علمای ما کشته می‌شوند. ایشان سیدقیام‌الدین غازی، شیخ تیمور و چندین روحانی دیگر به دست همین اوباش به شهادت رسیدند.
تسنیم: آیا آمار و لیستی از علمای تاجیک که طی سال‌های اخیر (2015 به بعد) به طرز مشکوکی از دنیا رفته‌اند، یا در زندان‌اند، یا محدودیت فعالیت دارند و یا اینکه تبعید شده‌اند به خارج از کشور در دست دارید؟
رضایی: متاسفانه آمار دقیقی از روحانیون و علما که اخیرا به صورت مشکوک از دنیا رفته‌اند یا در زندان‌ها به شهادت رسیده‌اند، و همچنین دانشجویان علوم اسلامی که به علت محدودیت فعالیت‌های دینی و اسلامی در هجرت به سر می‌برند در دست ندارم، ولی می‌دانم خیلی زیادند، مخصوصا آنهایی که مورد پیگرد قرار دادند و به این علت در هجرت بسر می‌برند. حالا مسئولان ذی‌ربط در حزب نهضت اسلامی در صدد گردآوری آن هستند، وقتی تکمیل شد، در اختیار رسانه‌ها می‌گذاریم.
تسنیم:شورای علما یکی از نهادهایی است که در تاجیکستان می‌تواند نقش مهمی در زمینه حمایت از روحانیون ایفا کند. اما به نظر می‌رسد چنین نیست. علت این موضوع از نظر شما چیست؟
رضایی: شورای علما در تاجیکستان یک نهادی است که از هیج صلاحیتی در رابطه با حمایت از روحانیون برخوردار نیست. این نهاد، یک کپی است از دوران سابق شوروی و بلکه به عکس، از صلاحیت‌هایی که در دوران شوروی داشت هم کاسته شده و اختیاراتش در نظارت بر مساجد و آداب طهارت و نماز منحصر گردانیده شده است. عجیب آنکه این نهاد به جای ترغیب‌گران اسلام و حامیان مذهب و دین، یکی از مانع‌گذارن و بی‌توجه به برنامه‌های دینی و اسلامی شده است. علت به این جایگاه پایین رفتن این نهاد، عدم وجود افراد دانشمند در آن نیست، خیلی دانشمندان در سطح عالی آنجا کار و فعالیت می‌کنند، بلکه علت اصلی، وجود محدودیت‌ها از سوی حکومت بر این نهاد است که احدی جرات مخالفت با آن دستورات را ندارد.
موضوع دیگر، این فساد اداری است که اشخاص را به طبقه‌ها جدا کرده، خودی و بیگانه را به وجود آورده است که هر مساله از این زاویه حل و فصل می‌شود و نه قانون، اسلام و شریعت. وگرنه در جمهوری‌های همسایه مثل ازبکستان و قرقیزستان، همین شورای علما از روحانیون، اسلام و مقدسات مسلمانی سخت حمایت و پشتیبانی می‌کنند.
تسنیم:لطفا درباره وضعیت ایشان نورالدین توضیحاتی بفرمایید. چطور شد که ایشان با این محدودیت ها مواجه شدند؟ مگر ایشان جزو روحانیون برجسته تاجیکستان نیستند؟
رضایی: چرا نه؟ ایشان نور الدین جان، فرزند ارشد ایشان توره‌جان (رحمت الله علیه)، و تمام برادران و خانواده محترم‌شان جزو روحانیون برجسته و خدمتگذاران دین و ملت در تاجیکستان و بیرون از آن هستند. تنها خدمت‌های شایسته جناب قاضی داملا اکبرجان (معاون رئیس اپوزیسیون تاجیک، مرحوم استاد سید عبدالله نوری) در پایان دادن به جن‌گهای داخلی سال‌های 1992- 1997 و امضای سازشنامه صلح، کافی است تقدیر شوند و به فراموشی سپرده نشوند.
من این را به صراحت می‌گویم که این بزرگواران و بسیاری از روحانیون برجسته دیگر ما، همچنین اعضا و رزمندگان سابق مخالفین که سال‌ها است فعلا نه عضو نهضت هستند و نه در دولت خدمت می‌کنند، آنها در تاجیکستان در حال حاضر مثل گروگان نزد حکومت قرار دارند و در هر لحظه از آنها همچون سپر جنگی - که در قدیم از اسیران جنگی استفاده می‌شد - در مقابله با مخالفین استفاده می‌شوند. پایمال نمودن قرارهای سازشنامه صلح و رضایت ملی، حذف طرف دیگر، در اصل یک خیانت بزرگی تاریخی محسوب می‌شود، و البته عرض شود که هر قدر کوشش برای تحریف حقیقت آن شود، به همان انداره قانون‌شکنی‌ها افزایش می‌یابد و اشخاص بی‌گناه کشته یا زندانی و یا آواره می‌شوند.
مقامات تاجیکستان معتقد هستند با کنار زدن نهضت - طرف مؤثر صلح و وحدت و و در انزوا قرار دادن آن و روحانیون برجسته کشور، می‌تواند جنایات خود را سرپوش گذارده و حقیقت را از انظار مردم و جامعه جهانی پوشیده نگاه دارند. اما خوشبختانه امروز نهضت و دیگر مخالفین در خارج کشور گرد هم آمده و اپوزیسیون قدرتمندی را تشکیل داده‌اند. مخالفین، جایگاه سیاسی خود را مستحکم نموده، در برابر خلاف‌کاری های حکومت قد علم نموده، ملت شریف تاجیک و نیز جامعه جهانی را از عواقب بد اقدام‌های حکومت مطلع می‌سازند. از این‌رو، حکومت و دستگا‌های امنیتی و انتظامی کشور از مقابله با شکل‌گیری پرقدرت مخالفین و برای جلوگیری از تاثیر آن، خود را عاجز می‌بیند، و لذا از روحانیون برجسته و دیگر اشخاصی که در بالا اشاره کردم، اجبارا و با تهدید، طلب می‌کند، تا جلوی دوربین‌ها ایستاده و برای منحرف ساختن افکار عمومی، علیه مخالفین و هم‌رزمان سابقشان دروغ و تهمت و افترا زنند. اینجا مناسب است از یکایکی این بزرگواران همراه با به صبر دعوت کردنشان، معذرتخواهی کنم، زیرا کشور و ملت نیاز به دستگیری دارند و اپوزیسیون واجب می‌داند، تا کشور و ملت خود را کمک کند.
انتهای پیام/