برای مردی که تاریخ جدیدی به ما هدیه داد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، زنده‌یاد یحیی آرین‌پور در سال 1286 در تبریز دیده به جهان گشود؛ هرچند به گفته خودش روز، ماه و حتی سال تولدش به درستی مشخص نیست. آرین‌پور به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی و روسی تسلط داشت؛ به همین دلیل مدتی به عنوان مترجم در شرکت راه‌آهن مشغول به کار شد. هرچند در کارنامه کاری او آثار متعددی دیده می‌شود، اما آنچه نام آرین‌پور را در کنار پژوهشگران تأثیرگذار قرار می‌دهد، تألیف تاریخ ادبیات 150 سال گذشته ایران با روشی علمی و نوست.

«از صبا تا نیما» نام درخشان‌ترین اثر آرین‌پور است که مؤلف برای نگارش آن سال‌ها زمان صرف کرده و با رجوع به منابع مختلف و با استفاده از روزنامه‌ها توانست اثری در حوزه تاریخ ادبیات خلق کند که با سایر آثار مشابه تا آن زمان متفاوت بود. «از صبا تا نیما» با روشی انتقادی و علمی به بررسی تاریخ ادبیات 150 سال گذشته ایران می‌پردازد و تلاش دارد تا تأثیر وقایع سیاسی و اجتماعی دوره‌های مختلف بر جریان‌های ادبی را بررسی کند. امروز سی و چهارمین سالروز درگذشت ‌زنده‌یاد آرین‌پور است. محمد طاهری خسروشاهی، پژوهشگر، در یادداشتی به همین مناسبت به خدمات او به جامعه علمی ایران پرداخته و می‌نویسد:

ضرورت معرفی یحیی آرین‌پور و بررسی جایگاه او در پژوهش‌های نوین ادبی

با وجود نقش بسیار مهم مرحوم یحیی آرین‌پور در ادبیات معاصر ایران و جایگاه برجسته او در پژوهش‌های نوین ادبی، متأسفانه نسل جدید ما، و حتی بسیاری از دانش‌آموختگان و محققان حوزه ادبیات و تاریخ، با این پژوهشگر فرهیخته آشنا نیستند. این در صورتی است که آرین‌پور، تاریخ ادبیات معاصر را به ما هدیه کرد و رویکردهای جدیدی در تاریخ‌نگاری داشت. ما لزوم روشمندی در تحقیقات ادبی معاصر را مدیون آرین‌پور هستیم.

اینک به مناسبت چهارم آبان، سالروز درگذشت یحیی در تهران، یادداشتی کوتاه می‌نویسیم و به لزوم برگزاری همایشی در خصوص بررسی کارنامه ادبی و تکریم جایگاه این محقّق و پژوهشگر گمنام ایران و آذربایجان تأکید می‌کنیم.

یحیی آرین‌پور؛ ادیب، شاعر، مترجم، مورّخ و نویسنده کتاب نامدار «از صبا تا نیما»، در سال 1286 شمسی در تبریز به دنیا آمد. سال‌های کودکی او مقارن با انقلاب خونین آذربایجان در دوران مشروطیت بود.

یحیی دورۀ ابتدایی و متوسطه را در تبریز گذراند. در سال ششم دبیرستان، شش شماره از مجلّۀ ادب را انتشار داد و پس از پایان تحصیل، به خدمت وزارت دارایی درآمد. مدتی را نیز در شرکت راه آهن به کار مترجمی پرداخت.

آرین‌پور به جز ترکی و فارسی به زبان‌های روسی، فرانسوی و انگلیسی نیز تسلط داشت. یحیی گاه به تفنّن شعر نیز می‌سرود و دانش تخلّص می‌کرد. بعضی قطعات و ترجمه‌های شعری او، به‌طور پراکنده، در مجلّات سخن و یغما به‌چاپ رسیده است.

زنده‌یاد آرین‌پور سال‌های زیادی از عمرش را (1324-1344) صرف تألیف کتاب «از صبا تا نیما» کرد که جلدهای اوّل و دوم آن با ویرایش و بازنویسی احمد سمیعی در 1350 منتشر شد و جلد سوم آن، پس از درگذشت مؤلف با نام از نیما تا روزگار ما در سال 1374 انتشار یافت.

اهمیت این کتاب ارجمند، نه‌تنها در این است که نخستین‌بار به تاریخ ادبیات دوره‌ای پرداخته که جامعه ادبی ایران بدان نیازمند بود، بلکه در شیوۀ نوین بررسی اوست که برای نخستین‌بار، با روشی علمی‌ به ادبیات معاصر روی نهاده است.

از آثارش می‌توان به کتاب‌های ناصرخسرو و اسماعیلیان (1346 ش)؛ خاطرات سیمونیچ، وزیرمختار روس، در دربار فتحعلی شاه (1353ش)؛ زندگی و آثار هدایت (1380ش)؛ ادبیات فارسی بر مبنای تألیف استوری با همکاری سیروس ایزدی، کریم کشاورز، و احمد منزوی (1362) و ترجمه‌هایی از آثار چند نویسنده روس درباره ادبیات ایران اشاره کرد.

یحیی آرین‌پور در چهارم آبان 1364 در تهران درگذشت.

انتهای پیام/