یادداشت|واکاوی ریشه‌های اعتراضات عراق و سه چالش اصلی دولت عبدالمهدی

گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم-علی طاهایی: بغداد در آرامش به سر می برد و مردم به کسب و کار روزمره خود مشغولند ولی می توان نگرانی را در نبض جامعه احساس کرد. فضای مجازی پر شده از صحنه های ناگوار و خبرهای بد برای مردمی که به دنبال آرامش هستند و حالا که با حمایت مرجعیت و همه بزرگان قوم و به پشتوانه حضور مردم در خیابان امیدوار به اعمال اصلاحات و رسیدن به حقوق مشروع خود شده بودند ناگهان با موجی از جوانانی مواجه شده اند که گویی برایشان ناآشنا بودند.

با دعوت به تظاهرات آرام و مسالمت آمیز و تحت شعار "سلمیه" می رفت تا تظاهرات در عراق تبدیل به حضوری سراسری در حمایت از حقوق و مطالبات مردمی شود. خطبه مرجعیت در روز جمعه 25 اکتبر، که تاکید زیادی روی حفظ آرامش تظاهرات داشت گویی به نوعی پیش بینی حوادث غروب آن روز بود.

تظاهرات روز جمعه گذشته به نسبت تظاهرات قبل از آن که از اول اکتبر آغاز شده و در آستانه اربعین به پایان رسیده بود از نظر تعداد افراد حاضر به دلائل مختلفی شاهد کاهش حضور مردم بود. حضور گروه های خودسر، مشخص نبودن لیدر اصلی تظاهرات، قطع سراسری اینترنت، برقراری مقررات منع رفت و آمد، تعطیلی کسب و کار مردم، افزایش قیمت مواد غذایی در کنار تلاش دولت برای ارائه بسته های اصلاحی از دلائلی بود که مردم را در خانه های خود نگه داشت.

وعده های سه مرحله ای دولت و تصمیمات فراوانی که برای اصلاح امور معیشتی مردم گرفته شد تا حدودی مردم را به ماندن در خانه ها و انتظار برای تحقق این وعده ها تشویق کرد. برخی از وعده های نخست وزیر عراق که مورد استقبال مردمی قرار گرفت عبارتند از: پرداخت مستمری به خانواده های واجد شرایط و مستمند، اعطای زمین دولتی برای ساخت خانه به نیازمندان، فراهم نمودن فرصت های شغلی دولتی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی، افشای اسامی مفسدان اقتصادی، قانونی کردن ساخت وساز خانه ها در زمین های عمومی توسط نیازمندان و ... ؛

برای کسانی که از طریق فضای مجازی رخدادهای عراق را رصد می نمایند شاید شنیدن اخبار بالا غریب به نظر برسد چراکه این اخبار در مقابل فضا سازی رسانه های معارض، این اخبار که خط اصلی مطالبات مردمی است به حاشیه رانده شده است. درباره آنچه امروز از تظاهرات در عراق به خارج از این کشور مخابره می شود باید به این نکته اشاره نمود که رخدادهای عراق، دو رو داشت و روی دوم آن با مطالبات بر حق مردم عراق ارتباط چندانی نداشت مگر اینکه از این موج برای دستیابی به اهداف خود سوء استفاده کرد.

کشورهای غربی خصوصا آمریکا و انگلیس با همراهی سعودی ها چند سالی است که در پوشش سازمان های غیر دولتی و با پوشش آموزش جوانان اقدام به سازماندهی جوانان در عراق کرده و این جوانان را برای به کارگیری در چنین روزهایی آماده کردند. بررسی ها نشان می دهد که کلیدواژه های عمده در این دوره ها که عمدتا روی جوانان در جنوب عراق متمرکز است عبارتند از: مطالبه از حکومت، سازماندهی جوانان و ساخت رهبران جوان. مجموع این سه کلیدواژه در حال حاضر در کف میدان التحریر در حال نقش آفرینی به صورت آشوب است.

خروج مردم از خانه ها و مطالبه حقوقشان از دولت را نمی توان به آمریکایی ها نسبت داد ولی به صورت کاملا روشن می توان خارج شدن تظاهرات از شرایط آرام و تند شدن مطالبات به سمت ساقط کردن حکومت و اعمال خشونت ضد گروههای مقاومت و احزاب شیعی را به گروههای تحت حمایت آمریکا ربط داد. بر  اساس شواهد غیر قابل انکار، بعثی ها با تمام توان خود در صحنه حضور یافته و با تمام دشمنان دیروز خود اتحادی نانوشته امضا کرده اند تا دولت و حکومت شیعی را سرنگون کنند. این شبکه بعثی تمام توان خود را در حکومت عراق نیز به کار گرفته است به نحوی که در روز یکشنبه، اولین روز باز شدن مدارس پس از آغاز دور دوم اعتراضات، مدیران مدارس در برخی مدارس سنی نشین، اقدام به تحریک دانش آموزان حتی دبستان کرده و با باز کردن درب مدارس آنها را برای جبران کمبود نیروی انسانی به سوی میدان التحریر و خیابان ها راهی کردند. امری که شاید خیلی غیر عادی به نظر برسد ولی باید به این نکته توجه داشت که وزارت آموزش عراق از جمله وزارت خانه های بسیار مهم و حیاتی برای بعثی ها بود و پس از سقوط صدام نیز به جز یک دوره، در تمام دولت ها در اختیار وزرای سنی قرار داشت.

سرشبکه های اجتماعی بعث نیز از فرصت تظاهرات استفاده کرده و به صورت علنی اقدام به حضور در تظاهرات کرده و با وجود اینکه اقرار به بعثی بودن و تمجید از حزب بعث در عراق جرم محسوب می‌شود، اقدام به انتشار کلیپ هایی از خود کردند که در جریان تظاهرات و در میان مردم در حال افتخار به سابقه بعثی خود و خواندن سرودهای حماسی هستند.

گروه های انحرافی شیعی مانند صرخی ها نیز با هدایت پدیدآورندگان خود در این تظاهرات نقش اساسی بازی می‌کنند. استان های جنوبی عراق که مریدان صرخی در آن دارای سازماندهی قوی تری به نسبت بغداد هستند، شاهد حضور و نقش آفرینی کاملا مخرب این گروه ها بودند. این گروه ها پس از اینکه در عرصه فرهنگی و اجتماعی ماموریت خود را برای ایجاد انحراف در میان شیعیان انجام دادند، این بار با ماموریت اقدامات خرابکارانه و براندازانه در مقابل دولت عراق صف آرایی کردند.

نکته جالب اینکه بخشی احزاب سیاسی شیعی که خود در قدرت عراق سهیم هستند رویکرد معارضه را در پیش گرفته اند و تلاش می کنند تا با تاختن بر دولت کنونی عراق، اولا خود را در جبهه معارضه نشان داده و از شدت انتقادات مردمی بر خود بکاهند و ثانیا برای برخی از آنها، مانند نخست وزیر سابق عراق و رئیس ائتلاف نصر، حیدر العبادی، که از روی کار آمدن عادل عبدالمهدی دل خوشی ندارند تلاش می کنند تا با استفاده از این فرصت، دولت را به زیر کشیده و سهم خود را در دولت آینده افزایش دهند و از این طریق عقده گشایی کنند.

از سویی مقتدی صدر که بیشترین تعداد نمایندگان را در پارلمان داراست و نخست وزیر عراق با موافقت و هماهنگی وی تعیین شده است علاوه بر اینکه به صورت رسانه ای همواره خود را در جایگاه معارضه قرار داده است در روز یکشنبه، اقدام به تغییر موضع نمایندگان خود در پارلمان به معارضه کرد و از حمایت از دولت دست کشید در حالیکه دولت در اوج اقدامات خود برای ایجاد اصلاحات است و نیاز به حمایت نمایندگان پارلمان دارد. البته حضور مسئولانی از جریان‌های معارض در بدنه دولت به دلیل نظام سهمیه بندی، باعث شده است بخشی از تلاش های دولت برای ایجاد اصلاحات به دلیل کارشکنی این مسئولان با کندی مواجه می شود.

در حال حاضر شرایط در بغداد آرام است و دولت در حال تلاش برای اعمال اصلاحاتی به نفع مردم است، ولی چند چالش اساسی برای دولت در این راه وجود دارد:

1. برخی دولت های خارجی که مخالف قدرت گرفتن دولتی در عراق با رویکرد اسلامی هستند
2. گروه های سیاسی که موفقیت این دولت را در مقابل ناکامی های خود موجب محبوبیت دولت و زیر سوال رفتن عملکرد خود می دانند
3. جریان‌های انحرافی و معاند که موفقیت دولت را باعث جدا شدن و فاصله گرفتن مردم از خود می بینند

در مقابل تلاش های حکومت عادل عبدالمهدی، در حال حاضر جریانهای ذکر شده در حال تلاش برای به شکست کشاندن ابتکارات دولت هستند و سعی می کنند تا با آغاز اعتصابات سراسری و دعوت از مردم برای حضور در خیابان ها، شعار ساقط کردن حکومت را پیگیری کنند که تاکنون در میدان، موفقیت قابل ملاحظه ای به دست نیاورده اند در حالیکه در فضای مجازی داستان تفاوت عمده ای با آنچه در شهر می گذرد دارد.

بغداد نظاره گر روزهای آینده است تا ببیند جریان مطالبات برحق مردمی می تواند فتنه گران را از صحنه بیرون براند یا دست های خبیث بار دیگر سرنوشت مردم مظلوم عراق را به سمت آشوب پیش خواهند برد هرچند مردم عراق در هر آشوبی بیش از گذشته به ماهیت فتنه گران پی برده و صف خود را از آنها جدا می‌کنند.

امنیت عراق و امنیت جمهوری اسلامی ایران به هم گره خورده و امید است تا خداوند کشور اهل بیت علیهم السلام را از شر فتنه های دشمنان دور نگه دارد و اصلاحات آغاز شده در دولت عراق نوید دهنده روزهای خوبی برای این میزبانان کریم اربعینی مردم ایران باشد.

نویسنده علی طاهایی کارشناس مسائل عراق

انتهای پیام/