سرعت لاک‌پشتی اجرای پروژه قطار سریع‌السیر تهران ـ اصفهان؟!

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، قطار سریع‌السیر اصفهان - قم - تهران نخستین و بزرگترین قطار سریع‌السیر کشور است که با بهره‌برداری از این خط‌ آهن با سرعت 300 کیلومتر برساعت، زمان سفر تهران به اصفهان با پیش‌بینی جابجایی 16میلیون مسافر در سال به کمتر از دو ساعت می‌رسد.

نزدیک به 40 سال پیش ایده راه‌اندازی قطار سریع‌السیر اصفهان- تهران شکل گرفت و توسط یک شرکت ژاپنی دنبال شد، اما بعد از مدتی این طرح مسکوت ماند.

تا اینکه در سال 82 بار دیگر مسئولان استانی و کشوری به فکر راه‌اندازی قطار پرسرعت اصفهان ـ قم ـ تهران افتادند تا این پروژه را زنده کنند و کار احداث آن را از سرگرفتند، بنابراین طی سال 86 با تعیین مسیر حرکت قطار، اقدامات لازم پیگیری شد.

تأمین اعتبار خارجی برای اجرای این پروژه در سال 89 میان ایران و چین بررسی و در نهایت شورای اقتصاد مصوبه اجرای طرح را توسط فاینانس چین به تصویب رساند و قرار بود طبق پیش‌بینی‌ها پروژه قطار سریع‌السیر اصفهان- تهران در دولت دهم مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

اما با گذشت 5 سال و روی کار آمدن دولت یازدهم پروژه مورد بازنگری قرار گرفت و در اسفند 93 توسط رئیس جمهور یکبار دیگر گلنگ‌زنی شد و روحانی طی سفر استانی به اصفهان در خصوص احداث خط آهن تهران- قم- اصفهان، گفت: "یکی از طرح‌های بسیار مهم مورد نظر دولت برای این استان، قطار سریع‌السیر اصفهان – قم – تهران است این خط باید سریع‌تر راه‌اندازی شود و برای این منظور 2.6 میلیارد دلار منابع برای آن تامین کرده‌ایم که با تکنولوژی جدید و سرعت 300 کیلومتر عملیاتی خواهد شد."

به این ترتیب احداث خط ریلی اصفهان- قم- تهران و اجرای طرح قطار پرسرعت از مرکز کشور تا پایتخت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت.

پروژه قطار سریع‌السیر اصفهان- تهران در دولت یازدهم از جهات فنی و حجم سرمایه‌گذاری و مسایل سیاسی که همواره با طرح‌های مهم و اساسی اصفهان پیوند خورده مواجه شد.

پیشرفت کاغذی اعتبار قطار سریع‌ السیر اصفهان-قم-تهران

بنابراین سید مسعود نصر آزادانی، معاون ساخت و توسعه راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور اعلام کرد: «مذاکرات و توافقات در دولت قبل قریب 3 تا 4 سال زمان به خود اختصاص داد. در نهایت این مذاکرات برای احداث بخشی از مسیر قم تا اصفهان به طول 240 کیلومتر مبلغ 1.7 میلیارد یورو تعیین شد، مبلغ احداث کل این پروژه نیز 5.4 میلیارد یورو بود و مقرر شد حد فاصل 1.7 میلیارد یورو تا 5.4 میلیارد یورو در فاز دوم قرارداد مبادله شود».

نصر آزادانی در پاسخ به این سوال که قرارداد احداث خطوط نخستین قطار سریع‌السیر کشور در دولت قبل منعقد شد و در دولت یازدهم تغییر کرد، تفاوت این قراردادها در چه موضوعاتی بود؟ گفت: «در برآورد هزینه اجرایی این پروژه علی‌رغم اینکه شرح خدمات گسترش یافت، هزینه‌ها کمتر شد. برآورد ما با هزینه‌های جانبی حدود 2.5 میلیارد یورو است در حالی که در دولت قبل 5.4 میلیارد یورو بود.

در 15 اردیبهشت ماه 94، علی اشرف افخمی، مدیرعامل بانک صنعت و معدن گفت: «1.8 میلیارد دلار از محل خط اعتباری چین برای پروژه راه آهن تهران ـ قم ـ اصفهان گشایش ال سی صورت گرفته است و امیدواریم طی دو سال و نیم آینده وارد مدار شود».

سه ماه بعد در 14 دی ماه 94، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور درباره وضعیت این طرح گفت: «پیش‌نویس فاینانس پروژه هم اکنون در کشور چین است و به طرف چینی یک ماه فرصت دادیم تا بررسی‌های مربوط به خواسته‌های قراردادی و مشخصات فنی برقراری فاینانس پروژه قطار پرسرعت تهران- قم-اصفهان را انجام دهد. سپس طرف چینی 8 ماه برای طراحی روسازی پروژه فرصت دارد.

در 21 مرداد 95؛ آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی به روند پیشرفت این پروژه اشاره کرد و گفت: پس از توافق برجام، پروژه راه آهن سریع السیر تهران -قم -اصفهان عملیاتی و چینی‌ها نیز وارد آن شدند و پس از گشایش اسناد اعتباری با توجه به افزایش طول مسیر و تعداد ایستگاه‌ها، در بخش اول قرارداد 22 میلیارد دلار برای این پروژه درنظر گرفته شده است.

حدود نیمه تیر سال 96؛ اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در دیدار اعضای مجمع نمایندگان استان اصفهان، با اشاره به آگاهی خود از مسایل استان اصفهان گفت: برای ساخت و راه‌اندازی قطار سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان جزو طرح‌های اولویت‌دار کشور، 2 میلیارد و 600 میلیون دلار منابع لازم از طریق فاینانس تهیه شده است و در دولت دوازدهم تکمیل خواهد شد.

رسول زرگرپور استاندار سابق اصفهان هم در آن نشست، یکی از مهمترین درخواست مسئولان و مردم استان را تسریع در احداث قطار سریع السیر اصفهان- قم- تهران اعلام کرده بود و همچنین در آیین افتتاح پروژه بهسازی ایستگاه راه‌آهن اصفهان که اسفند سال 94 برگزار شد، تکمیل طرح قطار سریع السیر اصفهان - تهران را یکی از دو برنامه مهم ریلی استان معرفی کرد و از اختصاص 2 میلیارد و 600 میلیون دلار اعتبار برای آن خبر داد.

با وجود امضا و قرادادهای تأمین اعتبار برای راه‌اندازی این پروژه ملی، کارشناسان اقتصادی معتقد بودند از جمله مهمترین مسائلی که سبب تأخیر در اجرا و تکمیل پروژه ملی قطار‌ سریع‌السیر اصفهان- تهران- قم شده مباحث مالی است. هر چند دولتمردان همواره از این پروژه به عنوان اولویت فعالیت‌های خود نام می‌برند اما نتیجه آن گونه که مورد انتظار مردم است نبوده.

مشکل تامین اعتبار قطار سریع‌السیر اصفهان-تهران

بنابراین طی سال 96 سید ناصر موسوی لارگانی رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان در مجلس شورای اسلامی طی گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم در اصفهان مهمترین دلیل توقف پروژه قطار سریع‌السیر اصفهان-تهران را در عدم تخصیص بودجه اعلام کرد که سال‌ها است مسئولان دولتی وعده‌های سرخرمن به مردم اصفهان داده‌اند که برای تامین اعتبار احداث این پروژه با شرکت‌های چینی قرارداد بسته‌ایم.

وی از اینکه تاکنون برای احداث این طرح ملی به طور جدی اقدام خاصی نشده است و در این باره که مسئولان استان خبر از تامین اعتبار 2.5 میلیارد یورویی برای قطارسریع‌السیراصفهان- تهران داده‌اند، ابراز تاسف کرد و گفت: تمام اینها تاکنون وعده بوده، مقرر شده که این اعتبار تامین گردد، اما فعالیت و اقدام خاصی تا امروز (سال 96 )در این زمینه نشده است.

همچنین استاندار وقت اصفهان، محسن مهرعلیزاده در جلسه بررسی موانع و راهکارهای تسریع در اجرای پروژه بزرگ و حیاتی راه‌آهن سریع السیر تهران- قم- اصفهان در 7 اسفند سال 96، از اینکه این پروژه پس از گذشت 20 سال همچنان در مرحله اجرا متوقف شده اظهار تأسف و تأثر کرد و گفت؛ اگر این پروژه پیش‌بینی مالی و تأمین اعتبار نشده بود نباید آغاز می‌شد و اگر هم تأمین اعتبار شده باید دلایل عدم اجرای آن مشخص شود.

باز شدن ایتالیایی‌ها به قطار سریع السیر اصفهان- تهران

اما قصه ابر پروژه ملی به همین جا ختم نشد و پای ایتالیایی‌ها هم به قطار سریع السیر اصفهان- تهران باز شد و مسعود نصرآزادانی مجری طرح راه‌آهن سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان از امضای قرارداد مشاور کارفرمای پروژه راه‌آهن با یک کنسرسیوم ایرانی- ایتالیایی طی سال 95 با هزینه فاز اول این پروژه 1.7 میلیارد یورو خبر داد که قرارداد مشاور کارفرمای این پروژه با شرکت «ایران استن» و جوینت خارجی آن که یک شرکت ایتالیایی با عنوان «ایتارسر» است، به امضا رسید.

به گفته نصرآزادانی این نخستین قراردادی است که برای مدیریت طرح و پیشبرد پیمانکار سازنده ساخت راه آهن سریع السیر تهران- قم- اصفهان منعقد می‌شود، امیدواریم با عقد این قرارداد و حضور کارشناسان راه آهن ایتالیا و شرکت مشاور ایتارسر بتوانیم روند بررسی و تثبیت طرح‌های طرف چینی را سریع‌تر انجام دهیم و عملیات اجرایی این طرح را شتاب دهیم.

پاسکاری زمان بهره‌برداری ابر پروژه ملی توسط مسئولان دولتی

اسفندسال 1393، پروژه قطار سریع السیر اصفهان- تهران توسط رئیس جمهور کلنگ‌زنی شد تا در بهمن سال گذشته مورد بهره‌برداری قرار گیرد، اما با پایان سال 97 نه تنها زمان افتتاح این پروژه فرا نرسید بلکه بر اساس اعلام مسئولان مربوطه تا کنون فقط 12 درصد پیشرفت داشته است.

از سوی دیگر با توجه به سخنان رئیس جمهور که مقرر شده بود بهمن سال گذشته زمان افتتاح قطار سریع‌السیر اصفهان- قم- تهران باشد، سیدرضا سادات حسینی مدیرکل راه‌آهن استان اصفهان طی نشستی به مناسب هفته حمل و نقل و راهداری در 28 آذر سال 97 اعلام کرد؛ زیرساخت‌های فاز نخست قطار سریع السیر اصفهان-قم-تهران تاکنون 70 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و در صورت گشایش اعتبار به طور کامل تا چهار سال آینده در این فاز قطار بر روی ریل قرار خواهد گرفت.

جالب اینجاست که این پروژه تاکنون بیش از 2 بار آغاز عملیات اجرایی خود را جشن گرفته است و نه تنها در سال 93 توسط رئیس جمهور کلنگ آن به زمین زده شد بلکه در 25 شهریور 95 طی سفر یک روزه عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی به اصفهان پروژه قطار سریع‌السیر اصفهان ـ قم ـ تهران مجدد کلنگ‌زنی شد.

البته شهریور 95 با حضور عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی عملیات اجرایی این طرح در اصفهان برگزار شد و آخوندی گفت؛ زمان اجرای این طرح 44 ماه است که با تغییرات و جابه‌جایی‌های انجام شده در طول مسیر یک ایستگاه در شهر اصفهان، یک ایستگاه در تهران و ایستگاه دیگر در کنار حرم حضرت معصومه (س) در قم احداث می‌شود.

اکنون از وعده وزیر سابق راه و شهرسازی فقط 10 ماه دیگر باقی مانده است و باید دید آیا با تغییراتی که در نحوه اجرای پروژه از سوی وزیر فعلی راه و شهرسازی عنوان شده جشن تکمیل این طرح چند ماه دیگر گرفته می‌شود؟

همچنین محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی نیز بهمن ماه سال گذشته زمانی که برای بهره‌برداری این پروژه تعیین شده بود در حاشیه احداث پل راه‌آهن قم گفته بود که "تکمیل و راه‌اندازی قطار سریع‌السیر قم-تهران- اصفهان به عنوان اولویت‌های مهم دولت تا سه سال و نیم آینده به بهره‌برداری کامل می‌رسد.

به گفته وی از آنجایی‌که بخشی از این قطار از طریق فاینانس خارجی تأمین می‌شود، نوسانات اخیر نرخ ارز راه‌اندازی به‌موقع آن را با مشکل همراه کرده و مذاکراتی برای حل مشکلات ایجاد شده، انجام‌ گرفته است.

اسلامی به این نکته هم اشاره کرده بود که برای قطار پر سرعت تهران-قم- اصفهان سرمایه‌گذاری 5.2 میلیارد یورویی پیش‌بینی‌شده، البته دولت فقط 15 درصد از هزینه‌های آزادسازی مسیر این قطار را تأمین می‌کند و 85 درصد دیگر توسط آورده سرمایه‌گذار تأمین می شود."

در روزهایی که کمتر کسی درباره این پروژه اظهار نظر می‌کرد خبر رسید که اعتبار یک میلیارد تومانی راه‌آهن سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان در لایحه بودجه 98 قرار داده شده است.

«طرح کل این ابر پروژه 44 میلیارد یوان پول نیاز دارد که 14 میلیارد یوان آن تأمین و با تأمین باقی اعتبارات تا 4 سال آینده روی ریل قرار خواهد گرفت» این صحبتی بود که مجری قطار سریع‌السیر اصفهان- تهران بهمن 97 در جلسه کمیته پیگیری عملیات اجرای این پروژه مطرح کرد.

مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان نیز در همین جلسه بیان کرد: این پروژه سال گذشته از معاونت شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ و نقل کشور به شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی در مجموعه وزارت راه و شهرسازی منتقل شد که در صورت گشایش اعتبار به‌طور کامل تا 4 سال آینده در این فاز قطار بر روی ریل قرار خواهد گرفت.

همچنین عباس رضایی استاندار اصفهان در 19 دی سال گذشته با انتقاد از اینکه سالیان بسیار است که قطار سریع السیر اصفهان - تهران روی زمین مانده و چند روز پیش با حدود 13.6 میلیارد یوان چین این پروژه تامین اعتبار شد و کار از روز گذشته آغاز شده و بر اساس قول پیمانکار در پایان سال 99 با یک ساعت و 50 دقیقه به تهران می‌رسیم.

بلاتکلیفی قطار سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان

17 بهمن ماه سال گذشته با تلاش‌ها و پیگیری‌های محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی که از نیمه دوم آبان سال گذشته در این وزارتخانه مستقر شد، 4 پروژه مهم ریلی که در دوره آخوندی از شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور منتزع و به شرکت راه آهن واگذار شده بودند، در دوره وزارت اسلامی با تصویب هیئت وزیران از شرکت راه آهن بازپس گرفته و به شرکت ساخت عودت داده شد که پروژه قطار سریع السیر تهران ـ قم ـ اصفهان یکی از این پروژه‌ها بود.

با این حال مجدد دو پروژه قطار سریع السیر تهران-قم-اصفهان و تهران- قم- اراک در نشست هیئت دولت در 18 اردیبهشت امسال بار دیگر میان دو شرکت ساخت و راه آهن پاسکاری شده و از شرکت ساخت بازپس گرفته و این پروژه در اختیار شرکت راه آهن قرار داده شد.

این چهارمین باری است که مسئولیت اجرای این دو پروژه میان شرکت‌های بالادستی جابه جا می‌شود.

به گفته عباس خطیبی، معاون ساخت و توسعه راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور پیش از مصوبه اخیر هیأت دولت درباره انتقال مجدد پروژه راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان از شرکت ساخت به شرکت راه آهن؛ شرکت سرمایه‌گذار و مجری چینی (CRCC) هنوز ال سی را پس نگرفته است.

راه‌اندازی قطار سریع‌السیر تهران ـ اصفهان با 300 کیلومتر سرعت در ساعت

معاون وزیر راه و شهرسازی طی سفر به اصفهان با اشاره به بازدید از عملیات اجرایی نخستین قطار سریع‌السیر کشور گفت: استان اصفهان ظرفیت‌های بالایی در بخش حمل و نقل دارد در این راستا نخستین قطار سریع‌السیر کشور از تهران به قم و اصفهان در حال اجرا است.

خیرالله خادمی پیرامون اینکه با توجه به حجم بالای مسافر از تهران به اصفهان، احداث این مسیر ریلی یکی از مقاصد مهم گردشگری کشور یک اولویت ضروری است، اظهار داشت: سرعت قطار سریع‌السیر در این مسیر ریلی 300 کیلومتر بر ساعت طراحی شده است و زمان سفر از تهران تا اصفهان به یک ساعت و 45 دقیقه کاهش می‌یابد.

به گزارش تسنیم، قطار پرسرعت اصفهان- قم- تهران از جمله طرح‌های ملی و اولویت‌دار است که ضرورت اجرای آن از سال‌ها قبل احساس می‌شد. مسیر پرتردد اصفهان- قم- تهران، سفر هفتگی و حتی گاه روزانه شهروندان اصفهانی به قم و تهران و بالعلکس ضرورت هر چه کوتاه ساختن این مسیر برای مسافران را بیش از پیش نمایان می‌کند.

پس از سال‌ها صحبت درباره چگونگی اجرای این طرح و پاسکاری‌های مدیریتی، شهروندان اصفهانی انتظار دارند این طرح هر چه زودتر روی ریل اجرا قرار گیرد و وعده‌ها محقق شود.

انتهای پیام/171/ز