گزارش تاریخ|مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق؛ مجلس در تبعید برای مبارزه

گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم - حدود دو سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در میانه جنگ ایران و عراق، جمعی از علمای مبارز عراقی اقدام به تاسیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق کردند؛ مجلسی که مخالف صدام و حزب بعث عراق و مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران بود.

پس از شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر رهبریِ سیاسی در عراق دچار خلا شده بود و این مجلس شکل گرفت تا گروه‌های عراقی مبارزِ با صدام، وحدت داشته باشند.

مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به دنبال گفتگوهای معارضان در صحنه سیاسی عراق شکل گرفت. این افراد و گروه‌ها، هرکدام نظر سیاسی خود را داشتند، اما در مبارزه با رژیم بعث و صدام اتفاق نظر داشتند.

ابتدا این تشکل «ارتش آزادی‌بخش اسلامی در عراق» نام گرفت. این نام‌گذاری متاثر از نهضت‌های آزادی‌بخش در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود؛ اما سپس نظر موسسان تغییر پیدا کرد و این تشکل «جماعت علمای مجاهد» نام گرفت. این نام در واقع همان ایده آیت‌الله صدر بود. ایده صدر برای آینده احزاب و گروه‌های اسلامی عراقی و متحد کردن آن‌ها احیای گروه «جماعه العلما» بود. این گروه در سال 1959 تشکیل شد، اما بارها اعضای آن مورد هجوم بعثی‌ها قرار گرفتند و کشته شدند. در نتیجه آن گروه از هم پاشیده شد.

پس از مدتی «دفتر انقلاب اسلامی در عراق» تحت نظارت محمدباقر حکیم ایجاد شد و سرانجام تاسیس «مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق» مورد توافق افراد و گروه‌ها قرار گرفت و فعالیت‌های خود را در حوزه‌های مختلف سیاسی، تبلیغی، فرهنگی، نظامی و خدماتی آغاز کرد.

ماهیت مجلس اعلای انقلاب اسلامی مانند یک حزب نبود که اقدام به نام‌نویسی و عضوگیری کند، بلکه مانند پارلمانی بود که اعضای آن را نمایندگان طبقات مختلف اجتماعی تشکیل می‌دادند. مجلس اعلا در میان گروه‌های مخالف رژیم بعث عراق از ریشه‌دارترین گروه‌ها بود که بیش از همه مورد استقبال مردم و گروه‌ها قرار گرفت.

** مجلس در تبعید

مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، مجلس در تبعیدی بود که در دوران صدام در کشورهای ایران، سوریه و لبنان اقدام به برگزاری نشست‌ها و جلسات خود کرد.

17 نوامبر 1982 ‌(آبان 61) آیت الله محمدباقر حکیم تشکیل مجلس اعلاء را از تهران اعلام کرد. این تشکل خود را نماینده تمام مردم مسلمان عراق، سنّی و شیعه اعلام کرد. در این مجلس اعضای کُرد، ترکمن، و نیز اعضای شیعه و سنی حضور داشتند، اما اکثریت اعضای آن شیعیان عرب بودند.

احزاب و گروه‎های مهم تشکیل دهنده این مجلس نیز حزب الدعوه الاسلامیه، منظمة العمل الاسلامی، حرکه المجاهدین العراقیین و حزب‌الله کردستان عراق (به رهبری شیخ محمدخالد بارزانی) بودند که پس از بحران کویت، اخوان المسلمین عراق (از گروه‌های سیاسی اهل تسنن عراق) نیز به مجلس پیوست.

در اواسط سال 1983 مجلس اعلا خود را به عنوان تنها نماینده رسمی نهضت اسلامی عراق معرفی کرد و از تمامی نیروهای غیراسلامی مخالف رژیم بعث عراق خواست تا برای ساقط کردن صدام، به این مجلس بپیوندند.

اولین کنفرانس در سال 1985 در تهران و با عنوان «کنفرانس برای مردم عراق» برگزار شد. در آن کنفرانس گروه‌های معارض غیراسلامی هم مشارکت داشتند.

پس از آن نشست‌های دیگری در سوریه برگزار شد که در پی آن بیانیه‌های صادر شد. در سال‌های 1991 و 1992 نیز در بیروت و صلاح‌الدین همایش‌هایی برگزار شد.

هدف از برگزاری نشست‌های در تبعید مجلس اعلا، اتخاذ شیوه عمل مشخص از سوی معارضین عراقی بود. آنان در مورد نظام جایگزین حاکمیت صدام و حزب بعث، قائل به تکثر سیاسی بودند. اعضای مجلس اعلا در مورد نوع حکومت نیز معتقد به استقرار حکومت ملی در عراق بودند.

** روسای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق

شاگردان آیت‌الله سید محمدباقر صدر و هواداران عراقی انقلاب اسلامی 16 عضو موسس و بنیان‌گذار مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بودند که برخی از آنان نمایندگان جریان‌های سیاسی معارض و برخی از آنان نیز سیاستمداران و روحانیون شناخته‌شده‌ای بودند.

در 30 ماه نخست تشکیل این مجلس، اعضای موسس حاضر به افشای نام خود نبودند. در این دوره زمانی، آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی ریاست و آیت‌الله سید محمدباقر حکیم سخنگویی مجلس اعلا را برعهده داشت.

پس از هاشمی شاهرودی با نظر اعضای مجلس، آیت‌الله سید محمدباقر حکیم رئیس مجلس اعلا شد. او حدود 19 سال و تا دوره پس از سقوط صدام که اعضا و تشکیلات مجلس به عراق منتقل شدند، رئیس مجلس بود. پس از ترور و شهادت محمدباقر حکیم در عراق، ریاست مجلس به سید عبدالعزیز حکیم (برادر سید محمدباقر حکیم) واگذار شد. پس از درگذشت عبدالعزیز نیز فرزندش سیدعمار حکیم رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق شد.

سیدعمار حکیم تا سال 1396 رئیس مجلس اعلا بود که استعفا داد. با استعفای او، همام حمودی پنجمین رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق شد.

** شاخه نظامی مجلس اعلا

مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق علاوه بر اینکه علیه صدام و رژیم بعث حاکم بر عراق فعالیت‌های سیاسی داشت، به امور مهاجران عراقی در ایران و دیگر کشورها هم رسیدگی می‌کرد.

از مهمترین اقدامات مجلس اعلا در دوره صدام، همراهی با رزمندگان و نیروهای مسلح ایران در دفاع مقدس و شکل‌‌دهی انتفاضه شعبانیه در جریان جنگ اول خلیج فارس است.

لشکر بدر عراق واحد نظامی مجلس اعلا شناخته می‌شد. هسته اولیه یگان بدر در سال 1362 و در شرق بصره شکل گرفت. در آنجا تعدادی از مجاهدان عراقی که برخی از آنان از اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بودند، گردانی به نام شهید صدر تشکیل دادند.

در سال 63 و پیش از اجرای عملیات بدر، رزمندگان عراقی با عنوان گردان‌های شهید صدر در کنار رزمندگان لشکر 25 کربلا، قرارگاه نجف 2 را تشکیل دادند. پس از عملیات نیز مسئولیت پدافندی بخشی از هور به آنان سپرده شد. سال 64 اسماعیل دقایقی مسئول سازماندهی نیروهای عراقی و تشکیل تیپ 9 بدر شد. تیپ بدر در اواخر سال 1365 به لشکر ارتقا یافت و به لحاظ تشکیلاتی زیر نظر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق قرار گرفت.

پس از پایان جنگ تحمیلی، عراق به کویت حمله کرد و این حمله مورد واکنش آمریکا قرار گرفت. جنگ اول خلیج فارس فرصتی شد تا شیعیان عراق اعتراضات و مخالفت‌های خود را علیه صدام شدت ببخشند.

قیام شیعیان عراق (انتفاضه شعبانیه) از مساجد، حسینیه‌ها، شهرهای مذهبی و با شعار الله اکبر و با رهبری روحانیت و مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و با هدایت لشکر بدر آغاز شد و تداوم یافت. از این رو در زمان کوتاهی قیام به شهرهای زیادی گسترش یافت، به گونه‌ای که بصره به تصرف و کنترل انقلابیون شیعی درآمد. مبارزان شیعی برای سرنگونی صدام تا بغداد هم پیشروی کردند و حتی کاخ ریاست‌جمهوری صدام را هم مورد هدف قرار دادند؛ اما با پایان یافتن پیش از موعد جنگ اول خلیج فارس از سوی آمریکا، صدام فرصتی یافت تا با همکاری سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به سرکوب گسترده شیعیان بپردازد.

پس از سقوط صدام در جریان جنگ دوم خلیج فارس، نیروهای لشکر بدر که از طرفداران سید محمدباقر صدر و سید محمدباقر حکیم بودند به عراق بازگشتند و به فعالیت در عرصه‌های نظامی و سیاسی پرداختند و سازمانی را با عنوان «سازمان بدر» تشکیل دادند که شاخه نظامی آن سپاه بدر نام گرفت. سال 2012 و پیش از ورود داعش به عراق، سازمان بدر از مجلس اعلا جدا شد و به عنوان یک سازمان مستقل به فعالیت خود ادامه داد.

انتهای پیام/