«بوکه بارانه»؛ آئینی فراموش‌شده در کردستان
جشن‌های مرسوم در میان کُردها در برگیرنده آئین‌های مذهبی، قومی و باستانی‌‌ست که ریشه در باورهای کهن مردم دارد اما رفته رفته در معرض فراموشی هستند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، مراسم زیبا و سنتی «بوکه بارانه» (عروس باران) که قرن‌هاست در روستاهای استان کردستان برای سال‌های بی‌بارانی با عروسک‌های زیبا و ساده دخترانه روستایی در بیرون از روستاها و شهرهای کم‌جمعیت برگزار می‌شد، در معرض فراموشی است.
استان کردستان با توجه به شرایط ویژه جغرافیایی و ویژگی‌های فرهنگی، جاذبه‌های بسیار زیادی دارد که در کنار این جاذبه‌های طبیعی و تاریخی نباید از مراسم‌ها و آئین‌های سنتی این استان که بر گرفته از مسائل دینی است به سادگی گذشت.
«بوکه بارانه»، یکی از مراسم‌های آئینی مناطق کُردنشین (استان‌های کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی) که برای آمدن باران در خشکسالی برگزار می‌شد. به این صورت که یک عروسک به‌وسیله چوب با لباس محلی توسط یکی از مادران یا مادربزرگ‌های آن منطقه ساخته و دختران با خواندن ترانه‌های محلی «هه ناران و مناران»، آن را خانه به خانه می‌گردانند، صاحب خانه یک کاسه آب بر روی عروسک می‌ریخته و به سینه او سنجاقی وصل می‌کرد و همچنین به عروسک‌گردان‌ها نیز پیشکش‌هایی از قبیل تخم‌مرغ، نقل، کشمش، گردو یا سکه می‌دادند.
دایه آمنه، یکی از مادربزرگ‌های شیرین سخن در خصوص این مراسم به خبرنگار تسنیم در سنندج گفت: در مراسم بوکه بارانه کوچکترهای روستا عروسکی با لباس محلی را همراه با آهنگ ترانه تمنای باران خانه به خانه می‌گرداندند، که در این مراسم اهالی روستا پیشکش‌هایی که بیشتر تخم‌مرغ بود را به عروسک‌گردان‌ها می‌دادند و یک کاسه آب روی عروسک ریخته و یک سنجاق نیز به لباس او وصل می‌کردند و در نهایت با خواندن دعا و نیایش پس از مدتی باران می‌آمد و خشکسالی از بین می‌رفت.
وی می‌گوید: از دیرباز اعتقاد به دشت اول صبح یا همان اولین کاسبی روز وجود داشته و هنوز هم در میان مردم این اصطلاح بکار می‌رود و چون سکه رساناست انرژی مثبت به فروشنده انتقال پیدا می‌کرد و بدین وسیله کسب و کار وی رونق می‌یافت. همچنین منظور از "ده رزی گه وره کچانی ده وی" در شعر تمنای باران این است سنجاق نیز همانند سکه به دلیل فلزی بودن، توسط دختران جوان به لباس عروس باران نصب و انرژی دختران جوان از این طریق به عروسک منتقل می‌شد و حتی باز شدن این سنجاق در آینده‌ای نزدیک نیز به معنای باز شدن بخت دختران جوان بود.
یک باستان‌شناس کردستانی که علاقه‌ای به بیان نام خود نداشت، نیز در این‌باره به خبرنگار تسنیم گفت: قدمت این مراسم به زمان باستان برمی‌گردد. دختر جوان در زمان باستان نماد پاکی و سادگی بوده که دارای قدرت جسمانی و انرژی فوق‌العاده‌ای است در شعر، "هیلکه باروکانی ده وی" به این اشاره دارد با توجه به اینکه در اساطیر ایرانی تخم‌مرغ نماد زایندگی و باروری، هسته تخم‌مرغ نماد زمین و خود زمین نیز زاینده است و باز اعتقاد به این که این نوع تخم‌مرغ قریب به 90 درصد تبدیل به جوجه می‌شود، همان بحث زایندگی است.
وی دلیل بخشیدن کشمش و گردو به عروسک‌گردان‌ها را این‌گونه توضیح داد که در واقع پیشکش‌هایی هستند که به عروس باران تقدیم می‌شوند. نهایتاً در پایان مراسم عروس باران، مردم منطقه به درگاه ایزد یکتا به نیایش و راز و نیاز می‌پرداختند، این آیین و رسم باستانی بیشتر در استان‌های حاشیه‌ای کشورمان، باقی مانده و در هر منطقه لباس محلی خود را به عروس باران می‌پوشانند.
این کارشناس تصریح کرد: در روستاهای مناطق کردنشین، در ایام خشکسالی این مراسم برگزار می‌شود و به‌عنوان یکی از میراث معنوی کردستان نیز در فهرست ثبت آثار ملی کشور قرار گرفته است.
وی خاطر نشان کرد: این آیین به عنوان یک آیین قدیمی و کهن جایگاه خاصی در بین مردم داشته و آن را یکی از راه‌های مقابله با بلاهای طبیعی از جمله خشکسالی می‌دانستند.
این باستان‌شناس کردستانی کردستانی افزود: این آیین در مناطق مختلف از تنوع‌های زیادی در تزیین بووکه بارانه، اشعار محاوره‌ای آن و حتی نوع هدیه‌هایی که به شرکت‌کنندگان می‌دادند، برخوردار بود و حتی برگزاری آن در مناطق کوهستانی و دشت تفاوت دارد.
وی یادآور شد: مردم ساکن در مناطق کوهستانی هدیه‌های خاصی از جمله گردو و تخم‌مرغ را به کاروان بووکه بارانه می‌دهند، در حالی که در مناطق دشت هدیه‌ای دیگری از جمله سکه، نقل و شیرینی را به کودکان هدیه می‌کردند.
انتهای پیام/485/ش
