از شمشیر سامورایی تا دنیای شاعرانگی؛ نگاهی به زندگی «باشو» پادشاه هایکو

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ نشر کارگاه اتفاق کتابی جدید درباره یکی از تأثیرگذارترین شاعران ژاپنی منتشر کرده است. «برگ موز در تندباد» که به کوشش ع. پاشایی گردآوری و ترجمه شده است، نگاهی دارد به زندگی و شعر شاعر ژاپنی ماتسوئو باشو.

برای تمام کسانی که با هایکو آشنایی و انس دارند، نام باشو آشناست. نه از آن جهت که او پدیدآورنده این قالب شعری است، هایکو پیش از باشو نیز وجود داشت، اما پس از او تحولی اساسی یافت. پیش از او کار هایکو سرایان بازی با کلمات بود و همین امر باشو را بر آن داشت که در اعتلای هایکو بکوشد. تحولی که او در هایکو پدید آورد و پس از آن تربیت شاگردان متعدد، باشو را به معروف‌ترین هایکوسرای جهان تبدیل کرد.

پاشایی در مقدمه «برگ موز در تندباد» در معرفی این شاعر می‌نویسد: ماتسوئو کین ساکو که بعدها تخلص «باشو» را انتخاب کرد، در 1644 در خانواده‌ای سامورایی متولد شد که در خدمت امیر اونه‌نو بود در شهر ایگا، نزدیک کیوتو، در بخش اول دوره توکوگاوا(1603-1868). تولد او کمابیش مصادف بود با بسته شدن درهای ژاپن به روی بیگانگان. این انزوای خودخواسته باعث شد که ژاپن به خودش رو بیاورد، منابع خودش را جست‌وجو کند؛ و یک نتیجه این کار شکوفایی فرهنگی قابل توجهی بود که در نیمه دوم قرن هفدهم شروع شد. باشو و شاعر انسان‌گرا، سای‌کاکو، تقریباً معاصر بودند و چیکاماتسو، نمایش‌نامه‌نویس بزرگ نمایش عروسکی اوساکا، کمی بعد شکوفا شد. اوکی یونه(تصاویر جهان گذران- نقاشی‌ها و چاپ‌های مُهر چوبی) در همین زمان تکامل پیدا کرد؛ و همین‌طور اخلاق، تاریخ و قالب‌های دیگر فرهنگی.

باشو بچه که بود پیک قلعه اوئه‌نو بود و رفیق امیر جوان آن قلعه، یوشی‌تادا، که هم‌سن و سال او بود. هر دو شیفته شعر بودند و سخت در یکدیگر تأثیرگذار. در این دوره تخلص باشو «سوبو» بود و تخلص یوشی‌تادا هم «سن گین».

در اوایل دهه 20 عمر باشو بود که این دوست جانجانی‌اش ناگهان درگذشت. همه زندگی باشو به هم ریخت: از خدمت در قلعه کناره گرفت، شاید در غمش تعهد عمیق‌تری به طریقت شعر می‌دید. گویا مدتی بعد از آن بود که به کیوتو، که آن موقع پایتخت ژاپن بود، رفت که پیش استادان مشهور آن‌جا به تحصیل فلسفه، شعر و آموختن خوشنویسی بپردازد.

باشو در 28 سالگی بود که به اِدو(توکیو کنونی) رفت. در این شهر بود که در شعر به استادی رسید؛ و هم این‌جا بود که بازرگان ثروتمندی کلبه‌ای به او داد که دورتادورش را نخل‌های موز گرفته بود و به «باشو آن»(عزلت‌کده نخل موز) معروف بود. به خاطر این خانه بود که او به «باشو» مشهور شد.

شعر باشو در دهه 30 عمرش تکامل پیدا کرد و در 42 سالگی بود که هایکوی معروف «برکه قدیمی» یا «برکه کهن» را نوشت و به بلوغ و کمال رسید و از این زمان است که هایکوی او رنگ و بوی ذِن دارد.

زندگی باشو، گاهشمار زندگی او، تحویل و فرم هایکو، هایکوی «فوروایکه‌یا» در 24 برگردان و گزیده‌ای از سروده‌های این شاعر از جمله فصل‌های این کتاب را تشکیل می‌دهد.

کارگاه اتفاق کتاب حاضر را در هزار نسخه و در 110 صفحه منتشر و روانه کتابفروشی‌ها کرده است.

انتهای پیام/