معرفی سینمای مستند ایران در پرس‌تی‌وی/ سری دوم با تغییرات در راه است
تهیه‌کننده و کارگردان برنامه "مستند و گفتوگو"ی پرس‌تی‌وی با اشاره به ساخت سری دوم این برنامه تأکید کرد که هدف ما معرفی سینمای مستند ایران است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه "مستند و گفتوگو" به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمد تراب‌زاده در شبکه پرس‌تی‌وی با اقبال و واکنش‌های مثبتی همراه بود و اکنون تولید سری دوم آن با تغییرات تازه‌ای از جمله افزایش زمان برنامه در دستور کار است. این تهیه‌کننده و کارگردان درباره ساختار و کارکردهای این برنامه تلویزیونی با خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفتوگو کرد؛ برنامه‌ای که می‌تواند چشمان جهان را از دریچه مستند به سوی ایران بگشاید و همگان را با واقعیت‌ها، دیدنی‌ها و نادیدنی‌ها و بسیاری از اتفاقات ایران آشنا کند.
مخاطبان غی رایرانی را با واقعیت‌های ایران آشنا می‌کنیم
مشروح این گپ و گفت را در ادامه بخوانید:
* برنامه «مستند و گفت وگو» از آن جنس برنامه‌هایی است که با توجه به نگاه و رویکردی که دارد از ظرفیت بالایی هم برای معرفی سینمای مستند ایران و هم خود ایران و توانمندی‌هایش برای مخاطبان برون مرزی برخوردار است. شما برای تلویزیون مستندسازی کرده بودید چه شد که به ساخت برنامه‌ای درباره مستند رسیدید و ساختار موجود را برای آن انتخاب کردید؟
البته برنامه‌هایی که به نمایش و نقد فیلم‌های مستند می‌پردازند، در تلویزیون سابقه داشت به ویژه در شبکه‌های 4 و شبکه مستند، اما ما تلاش کردیم در یک ساختار تقریباً مینی‌مال و محوریت ایران و مسائل آن به تولید برنامه‌ای بپردازیم که به قول شما منطبق و همسو با اهداف و مأموریت‌های شبکه پرس‌تی‌وی هم باشد و در واقع مخاطبان غیر ایرانی را با تصویری مستند از واقعیت‌های ایران و ظرفیت‌ها و توانایی‌های آن در حوزه‌های گوناگون آشنا کند.
سری اول این برنامه که مجموعه‌ای 13 قسمتی و هر قسمت 15 دقیقه بود روی آنتن رفت که خوشبختانه مورد توجه قرار گرفت و مستندهای موفق چند سال اخیر که جوایز متعددی از جشنواره‌های معتبر داخلی و بین‌المللی دریافت کرده بودند، معرفی می‌کرد.
آنچه که در این برنامه دنبال می‌کردیم معرفی فیلم و آشنایی مخاطب با کلیات اثر و کارگردان آن بود، مثل موضوع مستند و آشنایی با کارگردان اثر؛ برنامه‌ای که چند امتیاز و نکته مثبت و چند خلاء داشت که تلاش کردیم در سری دوم آن را برطرف کنیم. مثلاً یکی از برنامه‌های ما درباره "زنانی با گوشواره‌های باروتی" به کارگردانی رضا فرهمند بود که هم اکنون در گروه سینمایی هنر و تجربه هم در حال اکران است. مستندی ستایش شده در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی اما نمی‌توانستیم آن را نمایش بدهیم چون هم باید امتیاز پخش تلویزیونی آن خریداری می‌شد و هم اینکه تهیه‌کننده مستند قصد داشت آن را در چند جشنواره دیگر هم شرکت بدهد.
نمونه دیگر مستند خوب «بانو قدس ایران» درباره همسر امام‌خمینی (ره) بود که آقای رزاق کریمی کارگردان اثر لطف کردند و در برنامه ما حضور یافتند. اینها نمونه مستندهای برگزیده و موفقی بودند که هرکدام به دلایلی امکان نمایش از شبکه را نداشتند و برای مخاطب خارج از کشور که دوست داشت مستندها را تماشا کند، امکان نمایششان وجود نداشت. اما این ظرفیت وجود داشت که مستندهای خوب معرفی شوند. برنامه ریتم سریعی داشت و گفت‌و‌گوی با کارگردان‌های این آثار از جمله امتیازات این برنامه بود. ما در سری دوم برنامه تلاش کردیم تا امکان نمایش مستندها فراهم شود و مدت زمان تحلیل و گفتوگو هم از 15 دقیقه به 25 دقیقه افزایش یابد.
سینمای مستند ایران معرفی می‌شود
* قبل از اینکه به سری جدید بپردازیم درباره معیار انتخاب فیلم‌ها بیشتر توضیح بدهید. فارغ از کیفیت ساختاری و سینمایی این مستندها چه مؤلفه‌هایی در انتخاب، با توجه به نوع مخاطبان شبکه پرس‌تی‌وی وجود داشت؟
قطعاً یکی از مؤلفه‌های انتخاب، اولویت‌های شبکه با توجه به مأموریت و ماهیت شبکه و نوع مخاطبان آن بود. برخی از مستندهای انتخاب شده با استانداردهای شبکه منطبق نبود و البته منطق درستی هم پشت آن وجود داشت که ما هم پذیرفتیم. بدیهی است که برخی مستندها ممکن است برای شبکه‌ها و مخاطبان داخلی حساسیت برانگیز نباشد اما برای مخاطب خارجی بهانه‌ای بر سوء‌تفاهم‌ها شود که منطق حرفه‌ای در حوزه رسانه ایجاب می‌کند که از انتخاب آنها صرف‌نظر شود. ضمن اینکه همیشه عنصر سلیقه هم در هر گزینش و هیأت انتخابی وجود دارد و به هر حال اختلاف سلیقه‌ها هم در انتخاب و چینش این مستندها مؤثر بود. در واقع کاستی‌های سری قبل در سری جدید جبران می‌شود و ما حتی مجری هم برای برنامه انتخاب کردیم که با کارگردان‌ها گفتوگو کند.
به لحاظ زمانی 5 دقیقه پلی‌بک داریم، 20 دقیقه استودیو و بقیه هم که به نمایش مستند اختصاص دارد که بین 75 تا 90 دقیقه متغیر است. امکان نمایش فیلم به غنای بهتر گفتوگو کمک و مخاطب هم به درک بهتری از مستند دست پیدا می‌کند. این برنامه می‌تواند کمک کند تا مخاطبان چه ایرانی و چه خارجی که تماشاگر این برنامه‌اند دستکم با تولیدات سینمای مستند ایران آشنا شوند. مخاطبان ما بسیاری از فیلم‌های داستانی را می‌شناسند یا دستکم نام آنها به گوششان خورده اما اطلاعات کمی درباره فیلم های مستند ایرانی دارند و این برنامه می‌تواند به معرفی سینمای مستند ایران کمک کند.
"مستند و گفتوگو" می‌تواند به مسئله اکران کمک کند
* در واقع یکی از کارکردهای مهم این برنامه امکانی است که برای اکران و نمایش فیلم‌های مستند در تلویزیون فراهم می‌کند و فضای تازه‌ای برای اکران فیلم‌های مستند ایرانی ایجاد شده است. با توجه به اینکه در اینجا با مخاطب خارجی مواجهیم این برنامه به نوعی امکان نمایش بین‌المللی را برای آثار مستند ایرانی فراهم کرده است.
دقیقاً. با توجه به اینکه یکی از چالش‌های مهم و همیشگی سینمای مستند ما مسئله اکران و نمایش است، این برنامه می‌تواند سهمی هر چند اندک در رفع این مشکل داشته باشد. پخش این برنامه از شبکه پرس‌تی‌وی به قول شما نوع و جنس مخاطبان مستند ایرانی را از سطح داخلی به سطحی جهانی‌تر گسترش می‌دهد. با این حال انتظار من این است که شبکه پرس‌تی‌وی و سایر شبکه‌های برون‌مرزی زمان و امکان بیشتری برای نمایش مستندهای ایرانی اختصاص بدهند و بخشی از اهداف و مأموریت‌های رسانه‌ای خود را با نمایش آثار مستند محقق کنند.
شناخت کمتری نسبت به مستند و مستندسازان ایرانی دارند
* به نظر من ظرفیت و ظرافت‌هایی که در فیلم مستند به عنوان آیتم یا مدیوم وجود دارد چه بسا بیش از بخش‌های خبری می‌تواند در خدمت اهداف و آرمان‌های شبکه پرس‌تی‌وی و اساساً شبکه‌های برون‌مرزی رسانه ملی قرار بگیرد. روایت تصویری از واقعیت‌ها بیش از روایت‌های تحلیلی و کلامی می‌تواند به جذب مخاطب و تنویر افکار عمومی جهان نسبت به واقعیت‌های ایران کمک کند.
موافقم. امروز در همه‌جای دنیا و در رسانه‌های مختلف از مستند به عنوان ابزاری تأثیرگذار استفاده می‌شود و اتفاقاً مخاطبان هم به تماشای آن علاقه نشان می‌دهند. نمایش این مستندها هم می‌تواند توانمندی ایران در بخش‌های مختلف صنعتی، اقتصادی، فرهنگی و... و هم توانایی و پیشرفت مستندسازی در ایران و مستندسازان ایرانی را به نمایش بگذارد.
امروزه خیلی‌ها در جهان برخی از فیلمسازان ایرانی را به واسطه نمایش فیلم‌هایشان در جشنواره‌ها و جوایزی که دریافت کرده‌اند می‌شناسند اما شناخت کمتری نسبت به مستند و مستندسازان ایرانی دارند. این برنامه می‌تواند گامی عملی در همین جهت باشد؛ از سوی دیگر شبکه‌های برون‌مرزی ما صرفاً امکانی برای نمایش مستند نیستند بلکه باید امکان بیشتر تولید مستند را هم با توجه به سیاست‌ها و اهداف خود فراهم کنند و حمایت و پشتیبانی لازم از مستندسازان صورت بگیرد تا شاهد تولید مستندهای ارزشمند و اثربخشی باشیم که مخاطبان را با خود همراه کند.
مصداق این موفقیت‌ها را قبلاً داشتیم اما به اندازه کافی نیست. افزایش تولید در حوزه مستند به سفارش و حمایت شبکه در نهایت به افزایش مخاطبان آن خواهد انجامید و این سرمایه ارزشمندی است که در ذات سینمای مستند وجود دارد.
بر مسئولان شبکه پوشیده نیست
* من فکر می‌کنم که اگر دوستان مستندساز متوجه این برنامه بشوند و بدانند که چنین برنامه‌ای در حال ساخت و پخش است، ممکن است مستندهای خودشان را در اختیار شبکه و این برنامه برای نمایش و بررسی قرار بدهند.
دقیقاً. چه بسا که این اتفاق هم افتاد و برخی از دوستان مستندساز خانه مستند بعد از اینکه با این برنامه آشنا شدند، ابراز تمایل کردند که مستندهای خود را برای نمایش در اختیار ما قرار بدهند. اگر اطلاع‌رسانی بیشتری درباره این برنامه صورت بگیرد و تعداد بیشتری از مستندسازان متوجه وجود چنین برنامه‌ای شوند، ابراز علاقه به همکاری کنند و این به غنای محتوایی برنامه هم کمک خواهد کرد و حتی می‌تواند به بسترسازی مناسبی برای همکاری مستندسازان و شبکه در تولید مستند هم منجر شود. البته با توجه به کسری بودجه و کمبودهای مالی که تلویزیون با آن دست به گریبان است حمایت از این رویکرد کمی دشوار است اما اصل ماجرا و نقش و اهمیتی که تولید و نمایش مستند دارد بر مسئولان شبکه پوشیده نیست.
انتهای پیام/
