کارگاه نوحه‌سرایی| پُرگویی نوحه‌سرا را به تکرار و ابتذال دچار می‌کند
مهدی زنگنه معتقد است باید بهترین آثار را برای بهترین و برترین مخلوقات خداوند بیافرینیم. اگر پُرگویی کنیم، به تکرار و ابتذال دچار می‌شویم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آخرین جلسه از دوره دوم کارگاه نوحه و سرود آیینی با حضور مهدی زنگنه و جمعی از شاعران آیینی کشورمان در باشگاه خبرنگاران پویا برگزار شد. در این کارگاه مهدی زنگنه شاعر و مداح اهل‌بیت (ع) نکاتی را درباره ساخت و تولید نوحه و موسیقی به علاقه‌مندان این حوزه آموزش داد.
گزیده هشتمین و آخرین جلسه از دوره دوم این کارگاه به‌شرح ذیل است:
نوحه سرای آیینی مانند ترانه سرا و آهنگساز در عرصۀ موسیقی، آخرین حلقۀ اتصال اثر هنری به مخاطب نیست. بلکه مداح همان کسی است مانند خواننده توسط مخاطب دیده و شنیده می‌أشود. شعر شاعران آیینی در صفحات مجازی و سایت‌ها و کتاب‌ها منتشر می‌شود؛ و مخاطب شعر بدون واسطه با آثار یک شاعر مواجه خواهد شد. اما آثار نوحه سرا توسط مداح ارائه می‌شود. بنابراین نحوۀ تعامل نوحه سرایان با مداحان اهل بیت جهت ارائه هرچه بهتر نوحه ها و سرودها، موضوع آخرین جلسۀ دم قرار است.
سلوک فردی
نوحه‌سرای موفق کسی است باور داشته باشد هنرمند است. اگر قرار باشد صرفاً به شیوه‌ای مکانیکی نوحه و سرود بسازیم، یک اثر شبه هنری تولید کرده‌ایم! نسروده ایم! نوحه سرودنی است! ساختنی نیست! نوحه نیز همانند شعر از کوشش و جوشش توامان آفریده می شود. بنابراین باید مثل یک هنرمند واقعی در کنار کسب دانش مذهبی و اعتقادی و تاریخی، سیر و سلوک داشته باشیم.
1/ سلوک ادبی
2/ سلوک موسیقایی
3/ سلوک معنوی
در جلسات گذشته درباره سلوک ادبی و موسیقایی نکاتی عرض شده است. در جلسه پایانی چند نکته دربارۀ مراقبت‌های معنوی هنگام سرایش نوحه و شیوۀ ارتباط با ستایشگران اهل بیت(ع) عرض می کنیم:
1/ باید به سینه آه و بغضی در گلو داشت
حتی برای فکر کردن هم وضو داشت
بی وضو برای اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نوحه و سرودی نباید سرود. چه هنگام ساخت ملودی ها و چه هنگام سرودن اشعار سعی کنیم با وضو باشیم.
2/ بدون توسل و حال معنوی اثری خلق نکنیم. اگر نوحه ای با موضوع مرثیه ساخته ایم باید اولین گریه کن آن نوحه خودمان باشیم. حتی اگر در حین سرایش آن حال باید و شاید ایجاد نشد، پس از اتمام سرایش و قبل از ارائه به ذاکران سعی کنیم با آن اثر و حال و هوایش، به ذوات مقدسه توسل کنیم.
3/ کم گوی و گزیده گوی چون دُر
تا از سخنت جهان شود پُر
حتی الامکان سعی کنیم بهترین آثار را برای بهترین و برترین مخلوقات خداوند بیافرینیم. اگر پُرگویی کنیم، به تکرار و ابتذال دچار می شویم. البته گاهی مجبور می شویم برای خالی نماندن دست مداحان نوحه و سرودی عجولانه بگوییم. عیبی ندارد. نباید جلسۀ اهل بیت تضعیف شود. اما در این موقعیت‌ها سعی کنیم آثاری استاندارد و ساده بسازیم. در این مواقع به سراغ نوآوری و ابتکار نباید رفت. ممکن است خطاهای فاحشی دامن نوحه و سرود را گرفته باشد اما به خاطر کمبود زمان وقت ویرایش نداشته باشیم. و خدای ناکرده شعر و آهنگی دون مقام اهل بیت ساخته باشیم.
4/ استاد داشته باشید و هر نوحه‌ای می سرایید به استاد ارائه کنید. در کنار استاد هر اثرتان را برای چند دوست متخصص نیز بخوانید و نظرات آن ها را اعمال کنید. / بی پیر مرو تو در خرابات | هر چند سکندر زمانی/
5/ به دنبال کسب شهرت نباشید. هیچ چیزی مانند شوق شهرت نیت شاعر ولایی را تخریب نمی کند.
ارتباط با مداحان
1/ هم رکاب و همراه و پشتیبان یک یا دو تن از مداحان اهل بیت باشید. نه این که فقط نوحه بسازید و برای آن ها ارسال کنید! خیر! با هم مجالست و رفاقت داشته باشید. تبادل نظر کنید، با هم گریه کنید، با هم به هیات بروید، با هم رشد کنید.
2/ ویژگی‌های اثری را که ساخته اید برای مداحان توضیح دهید. دستگاه نوحه یا سرود را به آن ها بگویید؛ نت های تاکید را به آن ها گوشزد کنید؛ درباره هستۀ نوحه تان برای شان حرف بزنید؛ بگذارید مداحان در جریان سیر خلق آثارتان قرار بگیرند. حتی الامکان به صورت حضوری با مداح تمرین کنید.
3/ اگر مداح اهل بیت در هیات ملودی تان را اشتباه خواند طوری رفتار نکنید که اطرافیان و مستمعین متوجه خطای مداح بشوند.
4/ در ارائه آثارتان به مداحان بخل نورزید. شهرت و تعداد مستمعین مداحان برای تان ملاک نباشد. نوحه ها و سرودهای تان را به همه مداحان بدهید تا در جلسات متعدد خوانده شود و کسب فیض کنید.
5/ هنگام حضور در جلسات تا وقتی کسی از شما سوال نکرده، به همه اعلام نکنید که فلان شعر و نوحه توسط شما ساخته شده.
6/ حتما تلاش کنید در جلساتی که اشعار و نوحه های تان خوانده می شود حضور پیدا کنید. ترجیحا در میان مردم و صفوف پایانی و میانی جلسه حاضر شوید تا عکس العمل لایه های گوناگون مخاطبین را ببینید؛ عکس العمل های صفوف اول جلسات و مستمعین حرفه ای و حلقۀ اول مستمعین، متر و معیار جامعی به نوحه سرا و مداح نمی دهند.
7/ هنگام ساخت ملودی ویژگی ها و توانایی های صدای مداح را در نظر داشته باشید. برخی مداحان از عهدۀ خواندن گام های بسیار بالا یا بسیار پایین برنمی آیند. اگر برای مداح خاصی کار می‌کنید توانایی‌های او را لحاظ کنید. اتفاقا اگر توانایی خاصی دارد بر اساس همان توانمندی‌ها ملودی بسازید.
نکته: هیچ گاه گوشوارۀ نوحه یا سرود را در گام های بالا یا پایین نسازید. جمعیت حاضر از خواندن این گام ها عاجزند. بهترین گام ها برای گوشواره گام‌های متوسط است.
8/ در بعضی از ایام و مناسبت ها مانند شب هشتم محرم و تاسوعا و عاشورا و شام غریبان و روز شهادت حضرت صدیقه(س)، صدای مداحان خسته است. از ساخت ملودی‌های پُر فراز و نشیب و گام های بالا در این ایام بپرهیزید.
انتهای پیام/