وقتی که خاک به هنر کیمیا می‌شود؛ ساخت تنور در «گلابر» زنجان قدمتی ۱۵۰ ساله دارد
تنورسازی و سفالگری زنان روستای گلابر زنجان همچون دارایی ارزشمند نسل‌به‌نسل منتقل شده و امروزه افرادی هر چند محدود با داشتن کارگاه‌هایی کوچک مشغول خلق این هنر ارزشمند هستند که جهت حفظ سنت دیرین پخت نان تنوری از اکثر نقاط ایران مشتری دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، روستای گلابر با نمایی پلکانی و هدف گردشگری در 52 کیلومتری استان زنجان واقع شده و شغل مردان این روستا کشاورزی و دامداری است اما زنان نیز بیکار و منتظر نان‌آوری همسرانشان نیستند و خود نیز آستین همت بالا زده‌اند تا در نان‌آوری و درآمدزایی کمک حال باشند.
تنورسازی و سفالگری زنان روستایی همچون دارایی ارزشمند نسل‌به‌نسل منتقل شده و امروزه افرادی هر چند محدود با داشتن کارگاه‌هایی کوچک مشغول خلق این هنر هستند که البته اثرگذار در جذب گردشگر در این روستا نیز هست، زنان پرتلاش روستایی خاک رس این هنر را از اطراف روستا تهیه می‌کنند و با اضافه کردن موی بز، گلی با کیفیت و محکم ترکیبی ایجاد می‌شود که در نهایت به تنورهایی با دوام بالا تبدیل می‌شود.
تنورهای تولید شده در این روستا برای آنان که حداقل یک بار مزه نان سنتی را چشیده‌اند یادآور نان تنوری است که در منطقه ایجرود جا خوش کرده است، تنورهای کوچک و بزرگ حاصل دست‌رنج زنانی است که در این روزها با ناملایمی‌های روزگار چین و چروکی بر پیشانی بانوان هنرمند انداخته است و این هنر اصیل روستا با قدمت 150 ساله به فراموشی سپرده نشده است.
تنورهایی سفالی که هر کدام در این روزها با سرنوشتی که دارند در خانه باغ‌ها یا در خانه‌هایی روستایی جهت پخت نان توسط زنان با ذوق روستایی به کارگرفته می‌شوند و در تمام سطح کشور از جمله تبریز، میانه، تهران، کرج و در این روزها به خوزستان هم ارسال می‌شوند.
اما نکته تاسف بار در ادامه این هنر زمانی نمود می‌یابد که دیگر دختران جوان روستایی انگیزه‌ای برای ادامه کار مادرانشان ندارند و با این هنر بیگانه‌اند و تنورسازی تنها مختص بانوان میانسال و مسن شده است و ادامه این کار برای جوانان و دختران روستایی نیازمند حمایت و در نظر گرفتن تشویق‌هایی از جمله بیمه شدن افراد فعال در این عرصه است.
برای اینکه بیشتر با این هنر آشنا شوم سراغ یکی از زنان فعال تنورسازی در روستای زیبای گلابر که ویژگی پلکانی آن مربوط به دوره ساسانی است می‌شوم، این بانونی هنرمند دارای کارگاهی در دل روستا است با او همصحبت می‌شوم، فاطمه امینی هنرمندی که 51 سال سن دارد و نزدیک 22 سال است در تنورسازی فعالیت داشته و کار خود را مدیون مادر پیرش می‌داند و خود را ادامه دهنده مسیر مادر و حفظ اصالت این هنر می‌داند و تاکیدش این است که می‌توان خاک را به هنر کیمیا کرد و بدون داشتن سرمایه اولیه چندان، شغلی سودآور همچون تنورسازی در روستاها ایجاد کرد.
امینی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از زنجان، با بیان اینکه برای ساخت تنور باید خاک مخصوص داشته باشیم، اظهارداشت: از دل کوه موجود در منطقه به نام کوه دلبرین خاک رس مخصوص که به نام محلی «قزیل تورپاخ» است را تهیه می‌کنم و با خاک دیگری مخلوط می‌کنم و دو روز خیس می‌کنم تا گلی با قوام تهیه شود و سپس موی بز یا همان قزیل را به آن اضافه کرده و لگد میزنم تا کاملا با گل مخلوط شود و ترکیبی ایجاد می‌شود که پیوستگی بسیار بالایی دارد و در نهایت موجب ایجاد تنورهایی با کیفیت بسیار بالا می‌شود.
امینی با اشاره به اینکه علاوه بر تنورسازی ساخت اجسام سفالی دیگر نیز توسط زنان روستا انجام می‌شود، گفت: «سیین» برای نگهداری نان محلی و ظرفی دیگر برای سابیدن کشک توسط تولید و ساخته می‌شود که مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرد.
این بانوی هنرمند با اشاره به اینکه تنورهای تولیدی فقط مختص استفاده در استان نیست و از بیشتر استان‌های کشور مشتری دارد، خاطرنشان کرد: تنورهای ساخته شده در کارگاه به شهرهایی همچون تهران، کرج، ارومیه، میانه، تبریز، همدان، قزوین و اخیرا به خوزستان ارسال می‌شود.
این بانوی هنرمند، ابراز داشت: در کارگاه کوچک تنورسازی‌ام سه نفر به همراه من مشغول به کار هستند، از سویی دیگر برای تولید تنور همواره مشتری دارم و این‌طور نیست که تنوری ساخته شود و بدون استفاده در کارگاه بماند و اشغال کننده مکان باشد بلکه برخی مواقع سفارشات بیشتر از حد توان من می‌شود و با زمان‌بندی تنورها را ساخته و در اختیار مشتری قرار می‌دهم.
به گفته وی، تنورهای ساخته شده بر حسب اندازه که کوچک یا بزرگ باشند از 150 هزار تومان تا 1 میلیون و پانصد هزار تومان به فروش می‌رسند و بازار پسندی خوبی دارند که البته بی‌تاثیر در افزایش سطح درآمدی خانواده‌ام نیست.
امینی با ابراز ناراحتی از این که من بیش از 22 سال در این عرصه فعالیت کرده‌ام اما مورد حمایت هیچ ارگانی نبوده‌ام و حتی نتوانستهام از خدمات بیمه‌ای استفاده کنم، اظهار داشت: به دلیل نداشتن اطلاعات و سواد کافی مراجعه‌ای به سازمان بیمه‌تامین‌احتماعی نداشته‌ام اما اخیرا برای دریافت و تحت پوشش قرار گرفتن بیمه اقدام کردم که متاسفانه گفتند سن یکی از ملاک‌های بیمه است که من با توجه به سن نزدیک 51 سال نتوانستم از این موقعیت و فرصت که می‌توانست پشتوانه‌ای برای دوره کهنسالی‌ام باشد، استفاده کنم.
انتهای پیام/1011/ز