تحلیلگر اندیشکده بروکینگز: احتمال تغییر استراتژی آمریکا در عراق وجود دارد

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ غالب دالای از تحلیل‌گران و روزنامه‌نگاران ترکیه در حوزه مسائل سیاسی منطقه است. او در دانشگاه اقتصادی لندن مدرک کارشناسی ارشد دریافت کرده و در دانشگاه خاورمیانه در شهر استانبول٬ در رشته روابط بین‌الملل دکترا گرفته است.

غالب دالای تاکنون چند کتاب در حوزه‌های مختلف از جمله چالش کردها در منطقه به رشته تحریر درآورده است. او هم اکنون به عنوان ستون‌نویس و تحلیل‌گر در روزنامه قرار فعالیت می‌کند. روزنامه‌ای که از لحاظ مشی سیاسی٬ بیشتر به احمد داوود اوغلو و عبدالله گل نزدیک است و اتاق فکر حزب عدالت و توسعه دل خوشی نسبت به دیدگاه سیاسی این روزنامه ندارد.

علاوه بر نشریه قرار، دالای در اندیشکده بروکینگز فعالیت داشته و همینطور در سوابق کاری او می‌توان به این موارد اشاره کرد: تحلیلگر مرکز مطالعاتی الشرق، تحلیلگر ارشد مرکز مطالعات الجزیره، تحلیلگر سابق موسسه روابط امنیت و بین‌الملل برلین، محقق سابق مرکز مطالعاتی خاورمیانه شناسی ترکیه(SETA)،  نویسنده سایت تحلیلی میدل ایست آی، نویسنده نشریه هافینگتون پست.

غالب دالای به عنوان کارشناس مهمان به «مجمع گفت‌وگوی تهران؛ بیست و سومین کنفرانس بین‌المللی خلیج فارس» دعوت شده و در تهران به سوالات خبرگزاری تسنیم پاسخ داد.

تسنیم: پس از شهادت شهید سپهبد قاسم سلیمانی و اتفاقاتی که در عراق و منطقه روی داد٬ حالا باید گفت یک بار دیگر٬ خاورمیانه در وضعیت جدیدی قرار گرفته است. شما این وضعیت را چگونه می‌بینید؟

غالب دالای: شواهد نشان می‌دهد که زمینه برای بروز تنش در منطقه فراهم شده است و انتظار می‌رود شاهد تحولات جدید باشیم. اما به باور من٬ عراق مهم‌ترین نقطه‌ای است که باید در آنجا شاهد رویدادهای جدید باشیم. بر اساس وضعیت کنونی می‌توانیم بگوییم که کانون تنش در عراق است.

آن چه در مورد عراق می‌توانیم بگوییم این است که نباید فقط انتظار داشته باشیم که «دیگران»٬ در این کشور به مقابله با هم بپردازند. بلکه٬ احتمال افزایش تنش داخلی هم وجود دارد و حالا شرایط به گونه‌ای است که از بروز اختلاف بین شیعه٬ سنی و کردها نباید تعجب کرد. چرا که هر کدام از این سه عنصر٬ با توجه به چند و چون تحولات جدید٬ به شکل متفاوتی موضع می‌گیرند و تفاوت در موضع‌گیری٬ می‌تواند موجب افزایش تنش شود.

به عنوان مثال٬ می‌توان چنین پیش‌بینی کرد که اگر قرار باشد قطعنامه خروج آمریکا از عراق عملی شود٬ به احتمال قوی٬ اهل سنت و کردها٬ خواهان آن هستند که نیروهای آمریکایی از عراق بیرون نروند و از آنان حمایت کنند. اما شیعه نمی‌خواهد آمریکا در عراق بماند و خود این٬ منبع مهمی برای اختلافات و تنش‌های جدید است. در چنین شرایطی نباید تعجب کرد از این که کُرد و اهل سنت به هم نزدیک شوند و از جریانات شیعه اندک اندک فاصله بگیرند.

تسنیم: آیا چنین چیزی می‌تواند منجر به این شود که یک بار دیگر٬ کردها و اهل سنت به فکر جدایی و تجزیه عراق باشند؟

غالب دالای: خیر. در شرایط کنونی٬ چنین احتمالی قوی نیست و احتمال این که بخواهند به خاطر چنین مساله‌ای از عراق جدا شوند٬ دور از ذهن است. بگذارید چنین بگویم٬ به شکل رسمی و مکتوب٬ چنین اتفاقی نمی‌افتد اما به شکل عملی و عینی٬ شاهد برخی تغییرات خواهیم بود. به عنوان مثال٬ ممکن است از سوی کردها و اهل سنت٬ اقداماتی صورت بگیرد که مصداق تغییر عینی و عمل انجام شده باشد.

من لازم می‌دانم به این نکته هم اشاره کنم که از 2003 میلادی و اشغال عراق توسط آمریکا تاکنون٬ همواره عراق جدید بر اساس توانمندی سیاسی و سازمانی اهل تشیع و کردها بنا شده و این دو عنصر بسیار تاثیرگذار بوده‌اند. هنوز هم در تابلوی سیاسی عراق٬ شاهد این هستیم که شیعه و کُرد بسیار پویاتر هستند. اما در شرایط جدید٬ احتمال این وجود دارد که در چرخشی شگرف٬ کردها از شیعه دور شده و به اهل سنت نزدیک شوند.

تسنیم: در چنین شرایطی و بر اساس این سناریوی احتمالی٬ آمریکا چه موضعی خواهد گرفت؟

غالب دالای: اگر چنین اتفاقی روی دهد٬ علی القاعده آمریکا تمایل خواهد داشت که به کمک کردها و اهل سنت بشتابد و اهداف خود را از طریق آنان پیش ببرد.

تسنیم: آیا چنین چیزی به معنی تغییر بنیادین استراتژی آمریکا در عراق خواهد بود؟

غالب دالای: ببینید! تا این لحظه که ما صحبت می‌کنیم٬ استراتژی آمریکا در عراق٬ مبتنی بر همکاری و تعامل با شیعه بوده و سیاست واشنگتن در جریان این تحولات٬ همواره «بغداد محور» و بر اساس همکاری با شیعه بوده است.

اما اگر احزاب و جریانات شیعی بر موضوع خروج آمریکا از عراق پافشاری کنند و در میدان عمل٬ بخواهند اقدام خاصی انجام دهند و برخورد تندی صورت بگیرد٬ آمریکا ناچار خواهد شد در مورد استراتژی خود در عراق٬ تجدیدنظر کند.

تسنیم: به باور شما٬ اصلی‌ترین انگیزه آمریکا از انجام عملیات تروریستی علیه سردار سلیمانی چه بود؟

غالب دالای: من تصور می‌کنم ارائه یک تحلیل نهایی و قاطعانه در این مورد٬ دشوار است. چرا که ما هنوز هم نمی‌دانیم که آیا این اقدام٬ تصمیم شخص ترامپ بوده یا سیستم سیاسی و امنیتی آمریکا به چنین نتیجه‌ای رسیده است. در یک تحلیل کلی باید بگویم: موضوع کشته شدن سفیر آمریکا در لیبی٬ تراژدی بزرگی در سیاست آمریکا بود. باید مساله را چنین ببینیم که این یک پیام تند بود و خواست به دنیا بگوید که از این به بعد٬ چهره‌های اصلی را هدف می‌گیرد.

تسنیم: عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق٬ اعلام کرد که شهید سلیمانی به دنبال آن بوده تا در بغداد٬ پیامی به دست ایشان برساند که مرتبط با نقش میانجی گری عادل در روابط تهران – ریاض بود. اما وزیر امور خارجه آمریکا روایت مجعولی ارائه داد و ادعای دیگری مطرح کرد. ارزیابی شما چیست؟

غالب دالای: من معتقدم که قضاوت در مورد این موضوع بسیار دشوار است. یک تحلیل‌گر٬ زمانی می‌تواند در مورد چنین مساله‌ای به شکل قاطعانه نظر دهد که سند و شاهدی در دست داشته باشد.

تسنیم: موضع ترکیه در قبال تحولات کنونی چیست؟

غالب دالای: ترکیه بسیار نگران است. قطعاً ترکیه نمی‌خواهد تنش‌ها افزایش پیدا کند. شما اظهارات مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه را هم دیدید که اظهارات او کلی بود و نشان می‌داد که ترکیه هنوز در این مورد به جمع‌بندی نرسیده است. چرا که هر اتفاقی که بیفتد و هر تنش جدیدی که به وجود بیاید٬ بر ترکیه هم اثر می‌گذارد. لذا در شرایط فعلی٬ ترکیه نگران است و می‌خواهد تحولات در مسیری پیش برود که منجر به افزایش تنش نشود.

تسنیم: از سوی دیگر در روزهای اخیر شاهد تصویب حضور نیروی نظامی ترکیه در لیبی بودیم. ارزیابی شما از تصمیم ترکیه برای اعزام نیرو به لیبی چیست؟

غالب دالای: ترکیه ناچار بود در لیبی موضع جدی و قاطعانه‌ای بگیرد. چرا که مساله لیبی ارتباط مستقیمی با مساله شرق مدیترانه دارد و در نتیجه اتخاذ موضع و اعزام نیرو٬ یک اقدام صحیح و به جا است. اهداف ترکیه در لیبی٬ ابعاد رقابتی هم دارد. شما می‌بینید که مصر و عربستان در آنجا فعالیت‌هایی کرده‌اند و ترکیه نیز باید وارد رقابت شود. از منظر دیپلماسی انرژی هم باید گفت که ترکیه به دنبال ایجاد یک موازنه قدرت در میدان انرژی است.

گفت‌وگو از علی حیدری

انتهای پیام/