گزارش| سفر چاووش اوغلو به عراق و تناقضات سیاست‌های آنکارا در قبال تحولات اخیر
ترکیه در حالی بر حمایت از دولت و ملت عراق تاکید کرده که نشانه‌ای از تمایل آنکارا برای حمایت از نظریه ضرورت خروج آمریکا از منطقه دیده نمی‌شود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ سفر مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در روزهای بحرانی منطقه به بغداد و اظهارات او پس از دیدار با مقامات عراقی٬ بخشی از رویکرد سیاست خارجی آنکارا نسبت به عراق را به نمایش می‌گذارد.
پیام اردوغان برای عراق
چاووش اوغلو پس از دیدار با همتای عراقی خود الحکیم٬ بارها بر این موضوع تاکید کرد که حامل پیام اردوغان به بغداد بوده و از سوی رئیس جمهور کشورش اعلام می‌کند که ترکیه در کنار عراق است و این کشور را تنها نمی‌گذارد.
پیش از آن که چاووش اوغلو به فرودگاه بغداد برسد٬ رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در یک پیام توییتری اعلام کرد: تمامی مردم عراق چه عرب، کُرد، ترکمان، سنی یا شیعه همگی به معنای واقعی کلمه برادر ما هستند و هیچ کسی در منطقه جغرافیایی ما دیگر فرصت این را ندارد که فشارهای جدیدی را تحمیل کند.
بیان این پیام اردوغان و گفته دیپلماتیک و تعارفی چاووش اوغلو٬ در حالی است که این چنین سخنانی متضمن نقش و شراکت خاصی برای حفظ امنیت عراق نیست و در دوران حملات تروریستی داعش علیه مردم عراق٬ ترکیه اقدام خاصی انجام نداد و حتی در پاسخ به درخواست عاجل سران اقلیم کردستان عراق٬ از انجام کمک فوری و تاثیرگذار٬ خودداری کرد.
ترکیه و خروج آمریکا از عراق
پس از رویدادهای شتابان و مهم دو هفته گذشته٬ از جمله حملات هوایی آمریکا به نیروهای عراقی حشد الشعبی در قائم٬ اعتراض در برابر سفارت آمریکا در بغداد و حمله تروریستی آمریکا علیه سردار شهید سلیمانی و شهید ابو مهدی مهندس٬ اصرار بر ضرورت خروج نیروهای اشغال‌گر آمریکایی از خاک عراق٬ عملاً به یک گفتمان مهم سیاسی تبدیل شد. اما ترکیه در این مورد٬ موضع خاصی نگرفت و به روشنی می‌توان گفت٬ در رویکرد آنکارا نسبت به اکنون و آینده عراق٬ یک چالش و تناقض جدی دیده می‌شود.
در شرایط فعلی٬ ترکیه در حالی بر حمایت از دولت و ملت عراق تاکید کرده که نشانه‌ای از تمایل آنکارا برای حمایت از نظریه ضرورت خروج آمریکا از منطقه دیده نمی‌شود و با آن که چاووش اوغلو در دیدار با برهم صالح رئیس جمهور٬ عادل عبدالمهدی نخست وزیر و حلبوسی رئیس پارلمان عراق٬ حمایت آنکارا از مردم و دولت عراق را بر زبان آورده اما حاضر نشده در مورد خروج آمریکایی‌ها اظهار نظر یا موضع‌گیری کند.
چرا ترکیه حرفی از خروج نمی‌زند؟
تصمیم نمایندگان پارلمان عراق در مورد ضرورت خروج نظامیان از خاک این کشور٬ تنها شامل آمریکا نمی‌شود و تمام نظامیان خارجی و غیرعراقی را در برمی‌گیرد. به عبارتی روشن٬ بر اساس خواست پارلمان عراق٬ ترکیه نیز از جمله کشورهایی است که باید نظامیان خود را از عراق بیرون ببرد.
آمارها حاکی از آن است که علاوه بر کمپ بعشیقه٬ در چندین نقطه دیگر عراق٬ نظامیان ترکیه‌ای حضور دارند و احتمالاً شمار آنان بیش از 2 هزار و 500 نفر است و به موازات این٬ در اقلیم کردستان و دیگر مناطق عراق شمار قابل توجهی از ماموران سرویس اطلاعاتی میت ترکیه نیز حضور دارند.
لذا ترکیه در اثنای تنش‌ها و شرایط بحرانی عراق٬ حرفی از موافقت یا مخالفت با خروج آمریکا از عراق نمی‌زند و ترجیح می‌دهد سکوت کند. چرا که اگر در این مساله٬ له پارلمان بغداد حرف بزند٬ خود نیز باید به آن عمل کند و اگر علیه بغداد حرف بزند٬ مشکلات جدیدی در روابط ترکیه و عراق به وجود خواهد آمد؟
اما آیا سکوت فعلی دستگاه دیپلماسی آنکارا در مورد خروج آمریکا از عراق٬ صرفاً به خاطر حضور نظامیان ترکیه در بعشیقه و دیگر نقاط عراق است؟ خیر.
واقعیت این است که نه تنها در مورد این مساله نظامی و امنیتی٬ بلکه در مورد تنش بین ایران و آمریکا و ماجرای ترور شهید سلیمانی هم٬ شاهد موضع مستحکمی از سوی آنکارا نبودم. چرا که به باور و گواه بسیاری از تحلیل‌گران خود ترکیه٬ این کشور از ترس تحریم‌های اقتصادی و اختلافاتی که با آمریکا دارد٬ در شرایطی نیست که در این ماجرا٬ به شکل تمام قد کنار ایران بایستد و علیه آمریکا موضع بگیرد و آنکارا خود به اندازه کافی با تیم ترامپ مشکل دارد و نمی‌خواهد مشکلات دیگری بر آن افزوده شود.
به همین خاطر٬ اردوغان و چاووش اوغلو در روزهای اخیر٬ بارها از آمادگی خود برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا خبر داده و به شکلی سربسته اعلام کرده‌اند که نمی‌خواهند عراق و منطقه٬ محل درگیری و تلاقی قدرت‌ها باشد.
اهمیت سخنان ارشد صالحی
چاووش اوغلو٬ پیش از سفر به عراق٬ در استانبول با ارشد صالحی نماینده کرکوک در پارلمان عراق و رئیس جبهه ترکمان دیدار کرد. او پس از این دیدار با انتشار یک توییت اعلام کرد که در این دیدار در مورد تحولات عراق و وضعیت ترکمانها با صالحی صحبت کرده است.
ارشد صالحی که در پرونده کرکوک و مسائل کُردی – ترکمانی همواره با آنکارا رایزنی می‌کند٬ این بار در مورد تحولات عراق به شیوه‌ای دیگر صحبت کرده و گفت: «دولت عراق تا کی باید در غفلت بماند. ادامه این درگیری‌ها نه به ضرر آمریکا است و نه به ضرر ایران. این فقط عراق است که ضرر می‌کند و لطمه می‌بیند.»
ترکیه در چند سال اخیر تلاش کرده تا علاوه بر ارتباط با اقلیم کردستان عراق٬ اهل سنت و ترکمانها٬ با جریانات شیعی و دولت مرکزی عراق نیز روابط حسنه‌ای برقرار کند و با تاکید بر افتتاح دروازه مرزی اُواکوی٬ روند جدیدی از افزایش حجم صادرات کالا به عراق را تجربه کند.
حالا چنین به نظر می‌رسد که پس از تحولات مهم و تعیین‌کننده‌ای که در دو هفته اخیر روی داده٬ تیم سیاست خارجی اردوغان به دنبال آن است که جای پای خود را در معادلات و موازنات سیاسی و اقتصادی عراق٬ مستحکم‌تر کند و در چارچوب رقابت‌های منطقه‌ای٬ امتیازات بیشتری به دست بیاورد.
اما واقعیت این است که عراق٬ فعلاً اولویت‌های حیاتی‌تری دارد و پیش از هر چیز٬ توان خود را در حوزه امنیت و ثبات و تلاش برای رسیدن به انسجام داخلی٬ به کار بسته است.
انتهای پیام/
