«جنگ خاموش» ــ ۱۱|صادرات گاز، راه‌حل اساسی کسری بودجه کشور در دوران تحریم
ساختار منطقه‌ای بازار گاز به‌نحوی است که صادرات گاز طبیعی و به‌تبع آن درآمدهای حاصل از آن، از تحریم‌های ظالمانه مصون می‌ماند، بنابراین می‌توان با افزایش درآمدهای حاصل از صادرات گاز، فشارهای تحریم بر بودجه کشور را به‌طور اساسی بی‌اثر کرد.
خبرگزاری تسنیم ــ کشور ما در طول سالیان پس از انقلاب همواره با انواع تحریم‌ها مواجه بوده است. به طوری که سیاست کشور همواره در پی کاهش وابستگی یا دور زدن آنها بوده است. به دلیل وابستگی اقتصادی بالای کشور به درآمد حاصل از صادارت نفت خام، تحریم صادرات نفت خام همیشه مورد توجه ویژه دشمنان جمهوری اسلامی بوده است و همواره درپی آن بوده و هستند تا بتوانند با کاهش حجم صادرات نفت خام ایران، فشارها را بر ایران افزایش دهند. بنابراین باید تلاش کرد با جایگزین کردن منابع درآمدی تحریم ناپذیر به جای صادرات نفت خام این فشارها را خنثی کرد.
از طرف دیگر باید توجه داشت که ایران پس از روسیه بیشترین ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد و با توجه به ذات پاک و ارزان گاز طبیعی، مصرف این منبع انرژی در جهان به شدت رو به افزایش است. این امر فرصت بسیار مناسبی را برای کشورهای دارنده ذخایر گاز طبیعی از جمله ایران به وجود می‌آورد تا با صادرات گاز طبیعی به کشورهای مختلف از این محل کسب درآمد کنند.
نکته قابل توجه در بازار گاز آن است که به دلیل قابلیت کم انتقال گاز طبیعی بر خلاف نفت خام کشورهای وارد کننده به دنبال آن هستند تا بتوانند گاز مورد نیاز خود را از یک منبع نزدیک و برای بلندمدت تامین کنند، به همین دلیل عمدتا با انعقاد قراردادهای بلندمدت و با احداث یک خط لوله مشترک اقدام به واردات گاز طبیعی می‌کنند. این موضوع موجب می‌گردد تا صادرات گاز طبیعی برخلاف نفت خام از تحریم‌ها مصون بماند، چرا که در این صورت جایگزین کردن واردات گاز طبیعی از یک کشور هزینه و زمان بسیار زیاد نیاز خواهد داشت. یعنی صادرات گاز طبیعی می‌تواند برای مدت طولانی درآمد کشور را به صورت تحریم ناپذیر تضمین کند.
این ساختار بازار گاز موجب گردیده تا طرفین برای اطمینان از خسارت‌های احتمالی قطع صادرات گاز، بندی را تحت عنوان take or pay در قراردادهای گازی در نظر بگیرند. بر اساس این بند کشور وارد کننده متعهد می‌شود در صورت آماده به تحویل بودن گاز صادراتی در مرز، چه گاز را دریافت کند و یا دریافت نکند، بخش قابل توجهی از مبلغ ماهیانه قرارداد را به کشور صادرکننده بپردازد. این بند عملا درآمد حاصل از صادرات گاز طبیعی را تضمین می‌کند و موجب می‌گردد تا این درآمدها در منابع بودجه کشور مصون از تحریم باشد.
علاوه بر اینها به دلیل آنکه گاز طبیعی عمدتا به عنوان سوخت در نیروگاه‌ها و مناطق مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، عملا امنیت سیاسی و اجتماعی کشور واردکننده با واردات گاز به کشور صادرکننده گره می‌خورد که خود بازدارندگی بالایی برای تحریم واردات گاز طبیعی دارد.
بدین منظور کشور ما با داشتن حجم قابل توجهی از ذخایر گازی (18 درصد) جهان و همچنین در همسایگی کشورهای رو به رشد که تقاضای بالای واردات گاز در طی سال‌های آتی دارند؛ می‌تواند با صادرات گاز طبیعی درآمد تحریم ناپذیر و پایدار برای بلندمدت کشور کسب کرده و درآمدهای کشور را از تحریم‌ها مصون گرداند. تجربه روسیه در صادرات گاز به اروپا در دو دهه گذشته و همچنین تجربه عدم تحریم صادرات گاز ایران به ترکیه و عراق در دو دور تحریم‌های کشور، همه موید این موضوع است.
این موضوع به خوبی در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به عنوان یک ابزار مقاوم کننده درآمدهای کشور درنظر گرفته شده و افزایش صادرات گاز مورد تاکید قرار گرفته است. بنابراین مسئولین کشور باید تلاش کنند با سرلوحه قراردادن اقتصاد مقاومتی و جذب بازارهای گاز طبیعی در منطقه و افزایش حجم تجارت گاز کشور آینده اقتصادی ایران را برای بلندمدت تضمین کنند.
* سید علی نصر ــ کارشناس انرژی
انتهای پیام/
