افزایش تقاضا برای ورود دانشجویان خارجی به رشتههای پزشکی ایران
نشست «مهاجرت تحصیلی به ایران و مازاد عرضه خدمات آموزش عالی» برگزار شد.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، نشست «مهاجرت تحصیلی به ایران و مازاد عرضه خدمات آموزش عالی» به همت پژوهشکدهی سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف در مرکز همایشهای بینالمللی صدا و سیما برگزار شد.
در این همایش دستاندرکاران و پژوهشگران به نقد، بررسی و ارائهی آخرین تجارب و دستاوردهای حوزهی حکمرانی در ایران پرداختند.
در نشست مهاجرت تحصیلی به ایران و مازاد عرضه خدمات آموزش عالی، امیرحسین چیتساز زاده مدیر بخش دانشجویان بینالملل انجمن دیاران به ارائه نتایج یک سال پژوهش این انجمن در حوزه جذب مهاجران تحصیلی در ایران پرداخت.
چیتساز زاده در ابتدا با اشاره به رشد قابل توجه تعداد دانشجویان بینالمللی ایران از ابتدای دهه جاری به بیان تحولات مثبتی زمینهساز این رشد اعم از ورود سرفصل پذیرش دانشجویان بینالمللی به سند راهبردی دانشگاهها، تسهیل فرآیند پذیرش دانشجویان بینالمللی، تشکیل 15 مرکز استانی جهت انجام امور کنسولی دانشجویان بینالمللی و .... پرداخت.
چیتساز زاده در ادامه با بررسی آمار متفاوتی که مراجع گوناگون داخل وزارت علوم تحقیقات و فناوری در مورد تعداد دانشجویان بینالمللی ارایه میدهند خواهان شفافیت آماری در این حوزه شد. بر اساس آمارهای قائم مقام وزارت علوم در امور بینالملل تعداد دانشجویان بینالمللی در ایران 56 هزار نفر است. سازمان امور دانشجویان این تعداد را 40 هزار نفر اعلام کرده و موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی رقم 21 هزار دانشجوی خارجی را اعلام کرده است. عدم هماهنگی آمارهای یک وزارتخانه در مورد یک موضوع باعث دشوار شدن توصیف وضعیت موجود شده است.
وی در پایان با مورد کاوی عدم موفقیت یک پروژه جذب دانشجو از پاکستان به ایران بیان داشت که به نظر میرسد اهم مسائل حل نشده این حوزه که باعث عدم کامیابی ایران در رسیدن به افق 75000 هزار دانشجوی بینالمللی تا پایان برنامه ششم توسعه میشود عبارتند از:
- قانون الزام تدریس به زبان فارسی به دانشجویان غیرایرانی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی
- اجرایی نشدن آیین نامه سال 1394 در مورد ورود شرکتهای بخش خصوصی در جذب دانشجویان بینالمللی
- عدم برنامهریزی جهت بهبود ادغام فرهنگی اجتماعی دانشجویان بینالمللی
- اجرایی نشدن آیین نامه سال 1385 در مورد تشکیل کانونهای فارغ التحصیلان هر کشور به منظور بهرهگیری از ظرفیتهای فارغ التحصیلان جهت برقراری ارتباطات تجاری، علمی و تکنولوژیک با آن کشور
- عدم صدور ویزای اشتغال پس از تحصیل و اجبار این دانشجویان به خارج شدن از ایران پس از اتمام تحصیل
**مجوز گذراندن دورهی انترنی برای دانشجویان بینالمللی در ایران
حمید اکبری، قائممقام معاونت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این میزگرد گزارشی از عملکرد دانشگاههای علوم پزشکی در جذب دانشجویان بینالمللی ارائه داد.
وی اظهار داشت: با توسعه دانشگاههای علوم پزشکی بعد از انقلاب نیاز ایران به پزشکان پاکستانی، هندی و بنگلادشی و اعزام دانشجو به خارج ازکشور برای تحصیل رفع شد و کشور از نظر تربیت نیروی انسانی در این حوزه خودکفا شد. به گونهای که هم اکنون 370 رشته و برنامه آموزشی در دانشگاههای علوم پزشکی ارایه میشود و از سوی دیگر استاندارد نسبت دانشجو به استاد نیز در ایران با استانداردهای بینالمللی همخوان بوده و به ازای هر 11 دانشجو یک استاد داریم. در نتیجه زیرساختهای کمی و کیفی مناسبی در حوزه آموزش پزشکی در کشور ایجاد شده است که میتواند جهت گسترش حضور در عرصههای بینالملل مورد استفاده قرار گیرد.
قائممقام معاونت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار داشت: در وزارت بهداشت مولفههای مختلف بینالمللی سازی بر اساس اسناد بالادستی مانند برنامه ششم توسعه و سند جامع آموزش سلامت مورد توجه قرار گرفته است. در برنامه ششم تکلیف وزارت بهداشت در بینالمللیسازی بدینگونه است که باید سهم دانشجویان بینالمللی از 0.8درصد در پایان سال 1396 افزایش یابد و تا پایان سال 1400 به 8/1 درصد برسد.
وی افزود: تعداد دانشگاههایی که جزو صد دانشگاه برتر آسیا هستند از 6 باید به 10 برسد و تعداد شعب خارجی دانشگاهها نیز بایستی از 6 به 16 شعبه برسد. ما این هدفگذاری در برنامه ششم توسعه را حداقلی میدانیم و هم اکنون علیرغم اینکه به ابتدای سال 1399 نیز نرسیدهایم نسبت دانشجویان بینالمللی در این وزارتخانه نسبت به کل دانشجویان در حال تحصیل 2 درصد است و هدف برنامه را پشت سرگذاشته است. البته باید تاکید کرد که درصد این دانشجویان در دانشگاههای مختلف متفاوت میباشد به عنوان مثال دانشگاه علوم پزشکی تهران با داشتن قریب به 800 دانشجوی بینالمللی از نسبت 6 درصد در این زمینه برخوردار است.
این مقام مسئول ادامه داد: وزارت بهداشت برای اجراییسازی سند روابط علمی بینالمللی محورهایی را تعریف کرده است و پیگیری مینماید که عبارتند از بسترسازی و استقرار نقشه آمایش بینالملل، استقرار و توسعه شبکه تبادلات علمی و برنامههای مشترک، تلاش برای معرفی ظرفیتهای آموزش سلامت به منطقه و دنیا و اعتبار بخشی بینالمللی دانشگاهها.
وی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: در وزارت بهداشت تمامی برنامههای آموزشی به صورت انگلیسی از سال 1394 بر روی وبسایت دانشگاهها قرار دارد و برای دانشجویان بینالملل قابل استفاده است از سوی دیگر با راهاندازی وبسایت EDUCATION IRAN تمامی برنامههای آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی و غیرپزشکی (77 دانشگاه) قرار گرفته است و برای پذیرش مستقیم دانشجویان بستری فراهم گردیده است. از سوی دیگر تلاش نمودهایم برای اعتبار بخشی بینالمللی دانشگاهها گواهینامههای معتبر از موسسات بینالمللی رتبهبندی برای دانشگاهها کسب نماییم.
اکبری ادامه داد: در این مسیر بعضی از دانشگاهها مانند دانشگاه اصفهان مامور شدهاند تا بر روی ایجاد شبکه تبادلات علمی و برنامههای مشترک در سطح جهان کار کنند یا برای موسسات بینالمللی و ارتقای آزمونهای پزشکی که بایستی مطابق با استانداردهای جهانی و توسط موسسات خارجی برگزار گردد تلاشهای بسیاری انجام شده است.
وی گفت: در وزارت بهداشت مطابق با سند مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور به 10 منطقه آمایشی تقسیم شده است و در هر منطقه مشخص گردیده است که دانشگاههای منطقه مذکور اولویت همکاری با چه کشورهایی دارند. از سوی دیگر به این مناطق در جذب دانشجو تفویض اختیار گردیده است تا در صورت تایید پرونده یک دانشجوی دبیرخانه آن منطقه دیگر نیازی به تایید پرونده آن فرد در تهران و وزارتخانه جهت انجام جذب وجود ندارد.
قائممقام معاونت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: این رویکرد آمایشی باعث شده تا سردرگمی سابق در همکاری های بینالمللی از بین برود و فعالیتهای دانشگاهها هدفمند شود. به واسطه این فعالیتها هم اکنون بیش از 4 هزار دانشجوی بینالمللی در دانشگاههای علوم پزشکی در بین 220 هزار دانشجوی کلی این دانشگاهها مشغول به تحصیل هستند.
وی اشاره کرد که پراکنش این دانشجویان در دانشگاههای کشور نیز به گونهای است که این دانشجویان تنها در تهران متمرکز نیستند و هم اکنون به طور مثال دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه 500 دانشجو دارد یا دانشگاه سمنان 200 دانشجو دارد که تمامی آنها شهریهپرداز هستند.
در پایان اکبری بیان کرد: دانشجوی پزشکی در سالهای آخر تحصیلش باید مجوز کار در بیمارستانهای ایرانی را داشته باشد تا بتواند به منظور گذراندن دوره انترنی یا دستیاری بر بالین بیمار حاضر شود که ما اخیرا توانستیم در این باره با نظام پزشکی به توافقی برای صدور مجوز کار برای این دانشجویان دست پیدا کنیم.
**تقاضا برای ورود دانشجویان خارجی به رشتههای پزشکی ایران در حال افزایش است
منیعی، معاون پژوهشی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در این نشست به ارائه آخرین آمارهای مربوط به دانشجویان خارجی در ایران پرداخت.
وی در ابتدا بیان کرد که یکی از ماموریتهای موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی به روز رسانی نظام آمار و اطلاعات مربوط به حوزه آموزش عالی کشور است که در پنجاه سال گذشته به طور مداوم این وظیفه را انجام داده است. این آمار از شمولیت کامل برخوردار است و دربردارنده اطلاعات تمامی بخشهای نظام آموزش عالی اعم از وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد، پیام نور، دانشگاه جامع علمی کاربردی و دانشگاه فرهنگیان و ..... را دربرمیگیرد.یکی از ویژگیهای آمار این موسسه این است که علاوه بر تعداد دانشجو حدود 50 قلم اطلاعاتی دیگری نیز از دانشگاهها در مورد هر یک از دانشجویان دریافت میگردد این مساله بسیار در بهبود کیفیت موثر بوده است.
معاون پژوهشی موسسهی پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی ادامه داد که آخرین آمار ما از دانشجویان خارجی در ایران مربوط به سال تحصیلی 97-98 است. در شهریور ماه 1398 بالغ بر 21000 دانشجوی بین المللی مشغول به تحصیل در دانشگاههای ایران بودند.
منیعی افزود: بر اساس تحلیلی که بر روی آمار موجود انجام دادهایم شکاف بین حضور مردان و زنان بینالمللی در ایران جهت تحصیل رو به افزایش است و زنان کمتری تمایل به تحصیل در ایران دارند. هم اکنون 55 درصد دانشجویان بینالمللی در ایران مرد و 45 درصد زن هستند.
وی ادامه داد: سهم دانشجویان خارجی در کشور رو به افزایش است اما باید دقت کنیم که این افزایش سهم از نظر ما بیشتر به خاطر کاهش قابل توجه دانشجویان کل کشور است که از 4 میلیون 800 هزار نفر در سال 1392 به 3 میلیون و 300 هزار نفر در سال 1397 رسیده است که این کوچک شدن مخرج کسر باعث افزایش سهم دانشجویان خارجی گردیده است.
معاون پژوهشی موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی اشاره کرد که عمده دانشجویان بینالمللی حاضر در کشور در دورههای کاردانی و کارشناسی مشغول به تحصیل هستند (حدود 67 درصد) که احتمالا این افراد بیشتر از بین مهاجران ساکن در ایران می باشند. این روند برعکس روند موجود در سطح جهان است که مهاجرت تحصیلی در آن بیشتر مربوط در دوره های تحصیلات تکمیلی رخ میدهد.
منیعی در این نشست تصریح کرد: دانشجویان بینالمللی در ایران بیشتر مشغول به تحصیل در رشته های علوم انسانی هستند اما باید توجه کرد که تقاضا برای ورود به رشتههای پزشکی در ایران رو به افزایش است. ترتیب آن بدین ترتیب است که رشتههای علوم انسانی 47 درصد از دانشجویان را به خود جذب کرده است سپس علوم مهندسی با 23 درصد قرار دارد علوم پزشکی 16 درصد را در اختیار دارد و 6 درصد نیز در علوم پایه تحصیل میکنند.
وی گفت: از نظر دستگاه اجرایی باید اشاره کرد که در سال تحصیلی 97-98، 8700 نفر در دانشگاه های زیر نظر وزارت علوم تحصیل میکنند. وزارت بهداشت 2700 دانشجو دارد و دانشگاه آزاد 5300 دانشجو دارد.
منیعی با اشاره به کشورهای مبدا مهاجران تحصیل در ایران گفت: اگر دانشجویان را به تفکیک کشورهای مبدا ردهبندی کنیم در ابتدا دانشجویان افغانستان قرار دارند. سپس دانشجویان عراق و لبنان، سوریه، چین و پاکستان قرار دارند. در واقع باید گفت 95 درصد دانشجویان بینالمللی حاضر در ایران از این 6 کشور می آیند و دو سوم دانشجویان نیز افغانستانی هستند.
وی تصریح کرد: رده بندی دانشگاههای وزارت علوم در جذب دانشجویان بینالملل نیز حاکی از این است که دانشگاه امامخمینی قزوین در صدر قرار دارد و پس از آن دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه تهران قراردارند. در رتبهبندی رشتهها نیز بییشترین دانشجویان در رشتهی زبان فارسی مشغول به تحصیل هستند و پس از آن دانشجویان رشتههای پزشکی، حقوق، مهندسی عمران و حسابداری قرار دارند.
منیعی اضافه کرد که شرایط ما به هیچ وجه با کشور همسایهمان ترکیه قابل قیاس نیست. بهگونهای که در سال 2016 ایران در قبال 18 هزار دانشجوی بینالمللی شاغل به تحصیل در ایران 52 هزار دانشجوی ایرانی در خارج داشته است. اما ترکیه در حالی که تنها 46 هزار دانشجو در خارج از کشور خودش داشته است توانسته 106 هزار دانشجو را در دانشگاههای خود جذب کند.
منیعی در پایان با ابراز نگرانی نسبت به وجود اسناد بالادستی متعدد در سیاستگذاری آموزش عالی و نهادهای متعدد تصمیمگیر بیان داشت که کشور دچار سندروم سند شده است و بهتر است ما دستورکار آزادسازی دانشگاهها را به جای صدور سند سرلوحه عمل خود قرار دهیم تا دانشگاهها با فراغ بال و خلاقیت و استقلال به پیگیری برنامههای خود بپردازند.
**جذب دانشجویان خارجی در دانشگاههای مرزی باعث رونق اقتصادی میشود
قلعهنویی در مورد برنامههای معاونت علمی ریاست جمهوری برای بازاریابی دانشگاههای کشور در سایر کشورها و ارتقای جذب دانشجویان بینالملل گفت: اجراییسازی سند روابط علمی بینالمللی بر عهده مرکز تعاملات معاونت علمی است. ما در این راستا برنامههای دستگاهها را از آنها گرفته و با هماهنگی با خود آنها به شورای عالی انقلاب فرهنگی جهت تصویب ارایه میکنیم.
وی تصریح کرد: در بسیاری از موارد این سند، ما تنها نقش حمایتکننده را داریم و متولی نیستیم. به طور مثال در حوزه جذب دانشجویان بینالملل متولی وزارت بهداشت و وزارت علوم هستند و ما تنها نقش حمایتکننده راداریم و بنابراین به صورت شفاف هیچ برنامه مشخصی برای جذب دانشجو نداریم.
قلعهنویی در این نشست تصریح کرد: نکتهای که وجود دارد این است که رویکرد ما در جذب دانشجو به ظاهر روشن نیست. آیا ما به دنبال مباحث فرهنگی هستیم یا هدف ما از جذب دانشجو به کشور اقتصادی است یا این که رویکرد سیاسی داریم؟ به نظر اگر رویکرد ما به این حوزه مشخص باشد میتوانیم بر اساس آن برنامهریزی مناسبی انجام دهیم.
وی در همین زمینه افزود: به طور مثال جامعه المصطفی چون رویکرد مشخصی به این موضوع داشته توانسته عملکرد موفقی داشته باشد. گاهی اوقات ما میگوییم هدف ما از جذب دانشجو اقتصادی است اما در عمل بیشتر دانشجویان بینالمللی ما در مرکز کشور مشغول به تحصیل هستند. در حالی که اگر رویکرد اقتصادی باشد بهتر است جذب دانشجویان بیشتر در دانشگاههای مناطق مرزی رخ دهد.
قلعه نویی یادآور شد: بحث دیگری که باید به آن توجه کرد موضوع سیاستگذاری کلان مهاجرت است اگر سیاستگذاری کلان مهاجرت ما در تقابل با نگاه جذب دانشجویان بینالملل تدوین گردد باعث شکست در جذب دانشجو میشود در واقع باید گفت بر این دو حوزه باید رویکرد سیاستگذاری واحدی حاکم باشد. ما در واقع باید سیاستگذاری کشور در حوزه مهاجرت را در بخشهایی هوشمند کنیم تا بتوانیم زمینه را برای جذب بیشتر دانشجویان فراهم سازیم.
وی یادآور شد: با این نگاه شاید اموزش به زبان فارسی برای ما مزیت باشد و بتواند با هدف قرار دادن فارسی زبانان منطقه باعث افزایش تعداد دانشجویان و مهاجرت بیشتر تحصیلی به کشور گردد. به طور مثال میتوانیم برای فارسی زبانان کشورهای همسابه برای ورود به دانشگاههای ایران امتیازاتی را قایل شویم. یا از سوی دیگر ما دانشجو را به کشور میآوریم اما زیرساخت مناسب برای مالکیت، اشتغال و ازدواج او را در کشور فراهم نکردهایم بنابراین با این مسایل متعدد باید تمرکز را به سمت سیاستگذاری هوشمندانه در حوزه مهاجرت تغییر داد.
در پایان مهندس قلعهنویی اشاره کرد که باید برای حضور در این بازار کمی وسیعتر بیندیشیم و به دورههای کوتاه مدت و حتی غیرآکادمیک یا حرفهای نیز باید توجه کنیم.
**سه مانع اصلی در جذب دانشجویان خارجی در ایران
عبدالحمید علیزاده، مدیر کل دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم، نیز در این میزگرد اشاره کرد که کشورهای موفق در جذب دانشجویان بینالملل سند ملی دارند. اما در ایران خبری از سند ملی در این حوزه نیست. بر اساس اسنادی که وجود دارد ما دو رویکرد در راستای بینالمللی سازی آموزش عالی داریم که این هدف نیز در راستای تحقق دیپلماسی فعال به ویژه با اولویت دهی به کشورهای همسو معنا مییابد. این دو رویکرد عبارتند از بینالمللی سازی در خانه (Internationalization at Home) و بینالمللی سازی در خارج (Internationalization Abroad).
علیزاده اظهار داشت: هنر کشورهای موفق در این عرصه این است که توانستهاند این رویکردها را به تاکتیک تبدیل کنند. ما در ایران رویکردها را تعریف نمودهایم اما در فرآیند تبدیل رویکرد به تاکتیک دچار مشکل هستیم. کشورهایی که موفق بودهاند توانستهاند با حرکت از قاعده یک هرم به تدریج رویکرد را به تاکتیک، اقدام، برنامه و عمل تبدیل کردهاند.
مدیر کل دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم بیان کرد: در گذشته مثلا در سال 1384 یک بخشنامه در کل کشور بدون مکانیزمهای ارزیابی و سنجش وجود داشته است که بر اساس آن به همه دانشگاهها اختیار میداده است که به جذب دانشجو بینالمللی بپردازند. این مصداق حرکت به سوی بینالمللی سازی به گونهای که قاعدهای روشن بر آن حاکم نیست و هرم حرکت بر روی راس آن قرار گرفته بوده است و قاعدتا تعادلی نداشته است. در یک دهه از سال 1384 تا 1394 به گواه آمارهای ارایه شده توانستهایم سطح اتکای این هرم را از راس آن به یال آن منتقل کنیم و بنابراین این تعادل افزایش پیدا کرده است.
علیزاده یادآور شد: کشورهای مختلف درآمدهای بسیار خوبی از این طریق کسب کردند به طور مثال استرالیا در سال 2018 حدود 38 میلیارد دلار از این طریق کسب درامد کرده است یا کشور دوردست نیوزلند در سال 2012، 6 میلیارد دلار درآمد داشته است یا در مالزی صنعت آموزش عالی پس از صنعت پالم و گردشگری سومین منبع درآمد این کشور محسوب میگردد. نظام آموزش عالی ایران هم اکنون در یک دوره گذار از یک سیستم سنتی ملی به یک سیستم مدرن بینالمللی در حال حرکت است و دانشگاهها باید به تدریج ظرفیتهای خود را برای همراه شدن با این تغییرات تقویت نمایند.
علیزاده در نشست مهاجرت تحصیلی به ایران و مازاد عرضه خدمات آموزش عالی گفت: به منظور تسهیل فرآیند جذب دانشجویان خارجی در ایران دبیرخانه مشترکی بین وزارت علوم، وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان نمایندگان آموزش عالی به همراه وزارت امور خارجه و سایر مراجع ذیصلاح تشکیل شده است تا در دل یک همکاری بین بخشی فرصتها برای گسترش و ارتقای جذب دانشجویان بینالملل احصا و فعال گردد. ما در قالب وزارت علوم، بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی حدود 40 هزار دانشجوی بینالمللی داریم. این آمار مربوط به مهر ماه سال 1397 است و توسط دبیرخانه مربوطه جمع آوری گردیده است.
وی افزود: در ارتباط با دانشگاهها یک چالش داریم که به نظر میرسد همچنان اسناد بالادستی، ظرفیتها و فرایندها نتوانستهاند بر آن فایق شوند. این چالش عبارت است از اینکه علم بهتر است یا ثروت؟ بعضی از دانشگاههای ما به شدت بر روی کیفیت آموزش تاکید دارند و اصلا برای آنها کمیت جذب دانشجوی بینالمللی اهمیت ندارد در نقطه مقابل اما دانشگاههایی هستند که کمیت از اولویت بالاتری برایشان برخوردار است و افزایش سطح کیفیت را در مرحله دوم میبینند.
وی خاطرنشان کرد: به نظر میرسد جامعه آموزش عالی ما همچنان در این که قبال موضوع دانشجویان بینالملل علم بهتر است یا ثروت را پاسخ نداده است. من در مطالعهای که بر روی برنامههای 10 کشور موفق در این حوزه انجام دادهام پاسخ آنها به این سوال را اینگونه یافتهام: «اولویت با علم ثروتساز» است که معنای دانشگاههای نسل سوم همین است که ورود دانشگاه به شیوههای مختلف به عرصه تکنولوژی را توصیه میکند.
مدیر کل امور دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم در ادامه اظهار داشت: باید تاکید کنم که ما باید تراز تبادل دانشجویمان با سایر کشورها را اصلاح کنیم. متاسفانه به غیر از 5 کشور ما با مابقی کشورها دارای تراز تبادل دانشجو کوچک تر از یک هستیم که این 5 کشور هم در قالب محور مقاومت میگنجند.
وی افزود: در تمامی دنیا وقتی یک دانشجو می خواهد دانشگاه مقصد خود را انتخاب کند به دو نکته توجه میکند یکی نزدیکی کشور مقصد به کشور مبدا و دوم جایگاه کشور مقصد در بین قطبهای علمی بینالمللی. ما برای این که هرم جذب دانشجو را بر روی قاعده قرار بدهیم باید به تقویت ظرفیتها و تواناییهای اساتید و هییت علمیهایمان بپردازیم.
علیزاده در پایان گفت: باید تاکید کنم که مهمترین موانع جذب دانشجوی خارجی در ایران تعدد نهادهای سیاستگذار این حوزه، قوانین ورود و خروج و اقامت اتباع خارجی در ایران و قانون ممنوعیت تدریس به زبان غیرفارسی است.
انتهای پیام/