گزارش تسنیم از شکست‌ها و پیروزی‌ها در کارنامه ۲۰ساله فضایی ایران/ آیا شکست در پرتاب‌های فضایی پذیرفتنی است؟
در برنامه فضایی همه کشورهای دنیا ازجمله کشورما، کنار موفقیت‌ها، گاهی شکست‌هایی نیز به چشم می‌خورد که شاید بیشتر از پیروزی به چشم بیاید و سؤالاتی را در اذهان ایجاد کند، ولی آیا وجود شکست در برنامه فضایی یک کشور پذیرفتنی است؟ گزارش تسنیم را بخوانید.
گروه سیاسی خبرگزاری تسنیمــ طی روزهای آینده قرار است جدیدترین ماهواره ساخت ایران با نام «ظفر» به‌وسیله ماهواره‌بر «سیمرغ» به فضا پرتاب شود. این پرتاب در ادامه روند برنامه فضایی ایران برای دستیابی به مدارهای بالاتر و نیز تأمین برخی نیازهای کشور در حوزه‌های مختلف است.
کشورمان تاکنون چند برنامه پرتاب دیگر را نیز تجربه کرده است که برخی از آنها موفق و برخی هم ناموفق بودند.
فارغ از اینکه برنامه پیشِ‌رو (پرتاب ماهواره ظفر) موفق یا ناموفق باشد، در گزارشی سعی کردیم مرور کوتاهی بر برنامه‌های قبلی ایران و نتایج آنها در گذشته داشته باشیم.
پیش از آن، ذکر این نکته ضروری است که در برنامه فضایی بسیاری از کشورها ــ حتی کشورهای پیشرفته با قدمت زیاد در حوزه فضایی ــ به‌وفور کنار موفقیت‌ها، شکست‌های بزرگی نیز دیده می‌شود، شکست‌هایی که هرکدام از آنها می‌تواند به‌مثابه پلی برای پیروزی‌های بعدی باشد.
کشور ما نیز در این حوزه اگرچه در ابتدای کار قرار دارد، ولی نمونه‌های موفقی دیده می‌شود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت ولی در این مسیر، شکست و عدم موفقیت‌هایی نیز وجود داشته که البته هیچ کدام از آنها نتوانسته خللی در عزم و اراده متخصصان ایرانی برای فتح فضا ایجاد کند؛ خطاها و شکست‌هایی که در مسیر یک برنامه علمی، حساس و پیچیده مثل پرتاب‌های فضایی در همه جای دنیا طبیعی است.
بیشتر بخوانید:
نیازهای مهم و گوناگونی با توانمندی‌های فضاپایه برای کشورها قابل رفع است، این امر سبب شده تا پس از عصر قدرت‌نمایی فضایی در دوران جنگ سرد، برنامه‌های فضایی کشورها بر اساس منطق مشخصی در کسب دانش، فناوری و سپس استفاده از خدمات فضاپایه شکل بگیرد.
در زمینه‌های دفاعی و امنیتی استفاده از فناوری‌های فضایی، کاربر آن را به سطحی بالاتر از دشمنان و رقبا ارتقا می‌دهد. تصاویر ماهواره‌ای برای هواشناسی، اقلیم‌شناسی، امورات منابع آب و کشاورزی و معادن و نیز کمک به مدیریت بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی از جمله کاربردهای عمومی صنعت خدمات فضاپایه هستند. ارتباطات، اینترنت و ناوبری از دیگر کاربردهای قابل ذکر این صنعت به‌شمار می‌روند. گردش مالی این صنعت در سالهای اخیر به 400 میلیارد دلار رسیده است که تنها 100 میلیارد آن به ساخت و پرتاب ماهواره و مابقی به خدمات حاصل از آن مربوط است. در کشور ما نیز سالانه در کمترین حالت، ده‌ها میلیون دلار صرف خرید خدمات از ماهواره‌های خارجی می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران نیز برنامه فضایی خود را بر اساس کسب قابلیت رفع نیاز به‌صورت بومی با اتکا به برخورداری از نخبگان توانمند و سایر منابع موجود تعریف کرد، هرچند که خیلی زود، همکاری‌های خارجی با مشکلاتی مواجه شد. کسب تجربه اولیه در طراحی و ساخت ماهواره با همکاری روسیه در ماهواره «سینا‌ــ1» و ایتالیا در ماهواره «مصباح‌ــ1» صورت پذیرفت، هرچند که کاربری ماهواره «سینا‌ــ1» پس از پرتاب، به‌دلایل مختلفی در اختیار ایران قرار نگرفت و ماهواره مصباح نیز اصلاً توسط کشورهای خارجی پرتاب نشد.
در ادامه، بخش‌های مختلف خصوصاً وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، با چهار محور اصلی کاوشگرهای فضایی، طراحی و ساخت ماهواره، طراحی و ساخت ماهواره‌بر و توسعه پایگاه‌ها و ایستگاه‌های زمینی، برنامه فضایی بومی کشور را به‌پیش بردند.
طی تقریباً نزدیک به 20 سالی که از شروع حرکت اولیه کشور در زمینه فضا می‌گذرد، افت‌وخیزها، موفقیت‌ها و شکست‌ها و حتی جهش‌ها و توقف‌هایی در این مسیر بروز کرده است. نکته مهمی که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت، صرف‌نظر از نقش مسائل کلان مدیریتی، دشواری‌های فنی و درهم تنیده بودن شکست و موفقیت در مسیر برنامه‌های فضایی در دنیا است، همین مسئله سبب شده تا در این مسیر هر شکستی، به‌معنای واقعی کلمه، گامی برای موفقیت بعدی باشد، زیرا هر شکست، مجموعه‌ای از ایرادات را در زنجیره عملیات فضایی به متخصصان نشان می‌دهد که در آینده از بروز آنها جلوگیری می‌شود.
شکست ظاهری در فعالیت‌های فضایی چه از دهه 1950 و رقابت‌های آمریکا و شوروی سابق و چه در عصر ابررایانه‌های دیجیتال و شبیه‌سازهای پرقدرت در همین سالهای اخیر در اروپا، آمریکا و روسیه وجود داشته است و در آینده نیز وجود خواهد داشت.
کشور ما نیز از این قاعده جدا نبوده است و امکان بروز شکست‌های فضایی خصوصاً با توجه به عدم برخورداری از همکاری شرکت‌های صاحب‌تجربه در دنیا وجود دارد همان‌طور که در گذشته نیز در ایران عدم موفقیت‌هایی در مسیر برنامه فضایی رخ داده است.
* کاوشگرها
کاوشگرهای فضایی وسائلی هستند که پیش از انجام مأموریت‌های اصلی و در مراحل پژوهشی به فضا ارسال می‌شوند. مأموریت آنها به‌طور معمول جمع‌آوری اطلاعات محیطی از مدارهای مختلف برای استفاده در مراحل طراحی محموله‌های پژوهشی و عملیاتی بعدی، آزمایش برخی زیرسامانه‌ها و فناوری‌های مختلف در مدارهای پایین و همچنین پیشبرد برنامه‌های زیستی فضایی است.
کاوشگرهای فضایی ایران که بر مبنای توانمندی‌های کسب‌شده در بخشی از برنامه موشکی کشور شکل گرفتند از سال 1385 مأموریت‌های خود را آغاز کردند. کاوشگر 1 تا 3 براساس راکت‌های نازعات، کاوشگرهای 4 تا 7 و کاوشگر پیشگام براساس راکت زلزال و کاوشگر پژوهش نیز برمبنای موشک شهاب‌ــ2 توسعه یافتند ولی هیچ موشک نظامی بر اساس کاوشگرهای فضایی توسعه نیافت که این نشانه عدم کاربرد نظامی برنامه کاوشگرهای ایرانی است.
در فاصله سالهای 1385 تا بهمن 1391 که پرتاب موفق کاوشگر «پیشگام» حامل میمون صورت گرفت، یک شکست کامل برای کاوشگر‌ــ7 و چند عدم موفقیت نسبی در کاوشگرهای دیگر ثبت شده بود و در مجموع یکی از ابعاد موفق برنامه فضایی ایران همین کاوشگرهای فضایی بودند.
کاوشگرهای فضایی ایران
کاوشگر «پژوهش» نیز حامل دومین میمون فضایی ایران در بهمن 92 به فضا رفت و پس از آن کاوشگرهای فضایی به یکی از راکدترین بخش‌های برنامه فضایی کشور تبدیل شدند، در این مسیر، هدف‌گذاری نهایی، پرتاب زیرمداری انسان به فضا بود که برای آن حتی نمونه مقیاس کامل (ماک‌آپ) سفینه و کپسول حامل انسان نیز طراحی و ساخته شد.
ماک‌آپ کپسول حامل انسان ساخت ایران
اما در بخش‌های انجام‌شده یعنی 9 پرتاب اصلی کاوشگرها، دو موفقیت ناقص و یک مورد شکست گزارش شده است، این با وجود حضور برترین نخبگان علمی و فنی کشور در پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم و سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع در این محور از برنامه فضایی کشور بوده و همان‌طور که ذکر شد، جزء جدایی‌ناپذیر تحقیقات فضایی، عدم موفقیت و کسب تجربه از آن است. با توجه به عدم ارتباط فنی خاص بین مجموعه فضایی ایران و کشورهای دیگر، می‌توان گفت درصد موفقیت برنامه کاوشگرهای ایران بسیار درخور تحسین بوده است.
عملکرد صحیح یک موشک با سرعت پروازی چندبرابر سرعت صوت، عملکرد صحیح سازوکارها (مکانیزم) متعدد در بخش محموله شامل جدایش، حسگرها، ثبت داده‌ها، انتقال داده‌ها، تحمل ارتعاشات با فرکانس‌های بسیار بالا، بارهای آکوستیکی، تنش‌های مکانیکی و حرارتی که به تمام اجزای کاوشگر فضایی وارد می‌شوند، همه و همه در تمامی اجزا از صفحات بدنه تا بردهای الکترونیکی باید به‌درستی پیش‌بینی و محاسبه، و راهکار فنی لازم برای عدم بروز مشکل اندیشیده، سپس آزمایش و تأیید شود.
برخی آزمایش‌های انجام‌شونده روی محموله کاوشگرهای فضایی
پس از آن باز هم هیچ اطمینان عملی وجود ندارد تا اینکه پرتاب‌های آزمایشی به‌تعداد کافی انجام شود که در این فرایند، قابلیت اطمینان به‌عنوان یک مفهوم مهم مهندسی و صنعتی ایجاد شود. در صورت ایجاد تغییرات عمده در طراحی مثلاً برای اجرای یک مأموریت جدیدتر، باز هم باید فرایندهای آزمایش‌های زمینی به‌طور کامل سپری شود و مجدداً آزمایش پروازی صورت پذیرد.
یک نمونه از آزمایش‌های مربوط به جدایش
حساسیت این مقدار جزئیات سبب می‌شود تا بعضاً یک اشتباه کوچک یا یک عدم پیش‌بینی مشکل فنی احتمالی سبب موفقیت ناقص یا عدم موفقیت شود. عدم اطلاع از شرایط محیط فضا نیز در گام‌های اولیه خود سبب بروز مشکل و نقص می‌شود.
* ماهواره‌بر
نکته فوق یعنی عدم اطلاع از تمام آنچه در یک مأموریت فضایی به سر هزاران قطعه و ده‌ها زیرسامانه مختلف یک ماهواره‌بر می‌آید، سبب ناموفق بودن اولین پرتاب ماهواره‌بر «سفیر» در دهه 1380 شد.
با وجود این، متخصصان ایرانی، این ماهواره‌بر را ــ که از حدود 10هزار قطعه تشکیل شده است و یک سامانه بسیار پیچیده به‌شمار می‌رود ــ ظرف مدت 6 ماه بررسی، رفع عیب و آماده پرتاب کردند که تزریق موفق ماهواره بومی «امید» در 14 بهمن 1387 را در پی داشت.
ماهواره‌بر سفیر‌ــ1، خودروی حمل و پرتاب و سکوی پرتاب آن؛ این ماهواره‌بر بازنشست شده است
ماهواره‌بر «سفیر‌ــ1» دارای دو بخش مجزا یا اصطلاحاً دو مرحله و هر مرحله دارای موتور سوخت مایع با تمامی متعلقات به‌صورت مستقل است. این متعلقات شامل مخازن سوخت و اکسیدکننده، لوله‌های انتقال این دو ماده به موتور، شیرهای کنترلی، شیرهای اطمینان، حسگرهای دما و فشار در بخش‌های مختلف این مسیر و موتور سوخت مایع شامل توربوپمپ‌ها، محفظه جانبی، صفحه انژکتور با صدها سوراخ پاشش سوخت، صفحاتی برای کنترل بار آکوستیکی، محفظه احتراق و نازل یا خروجی موتور است، به این انبوه قطعات و پیچیدگی‌ها، عملگرها و بالک‌های کنترلی جریان گاز خروجی در انتهای موتور مرحله اول ــ که کنترل کل ماهواره‌بر به‌عهده آن است ــ و عملگرهای کنترل کل نازل در مرحله دوم را نیز باید اضافه کرد.
کسب دانش لازم برای طراحی این بخش‌ها در شرایطی که ایران هیچ گونه سابقه‌ای در طراحی و ساخت و آزمایش موتورهای راکتی شامل سوخت مایع و جامد نداشته، خود به‌تنهایی کاری بسیار دشوار بوده است. تلاش‌های شبانه‌روزی متخصصانی که در دهه 1370، دوره جوانی خود را می‌گذراندند و بعضاً فرصت‌های کار در بهترین شرکت‌ها و دانشگاه‌های دنیا را برای به‌پیش بردن کشور خود رها کرده بودند کنار کمک‌های قطره‌چکانی و بسیار اندک از خارج سبب شد تا به‌مرور و طی دهه فوق، نیازمندی‌های لازم برای کار با موتورهای سوخت مایع در ایران فراهم شود، اما برای برنامه فضایی، نیاز به طراحی موتوری با قدرت کافی وجود داشت.
این موتور پس از ساخت و آزمایش‌های متعدد زمینی، روی مرحله اول ماهواره‌بر «سفیر» به‌کارگیری شد. بعدها از کنار هم قرار دادن چهار موتور از این نوع، موتور مرحله اول ماهواره‌بر «سیمرغ» ساخته شد.
موتور مرحله اول ماهواره‌بر سیمرغ که از هزاران قطعه ساخته شده است
این‌گونه نیست که با طراحی و شبیه‌سازی مجموعه فوق و چند آزمایش زمینی، ماهواره‌بر آماده پرتاب باشد، بلکه بعضاً تفاوت شرایط زمین و فضا سبب ایجاد پدیده‌هایی می‌شود که اصلاً در آزمایش‌های زمینی قابل مشاهده نبوده است.
سرعت لازم برای قرار دادن ماهواره در مدار یا به‌بیان دیگر سرعت فرار از جاذبه زمین، در حدود 7500 متر بر ثانیه یا 27000 کیلومتر بر ساعت است. در این سرعت سرسام‌آور، کوچکترین اشکال در کار می‌تواند به نابودی ماهواره‌بر و محموله آن منجر شود. شتاب‌هایی که باید تمام اجزا متحمل شوند تا به سرعت فوق برسند، باید در طراحی هر قطعه، اتصالات قطعات و زیرسامانه‌ها مدنظر قرار گیرد و طراحی بر این مبنا صورت پذیرد.
علاوه بر شبیه‌سازی در نرم‌افزارهای تخصصی سازه، دینامیک و ارتعاشات و دینامیک سیالات در فرایند طراحی که بعضاً هفته‌ها به‌طول می‌انجامد، پس از ساخت و آزمایش‌های اولیه، زیرسامانه‌های مختلف و در نهایت کل ماهواره‌بر در آزمایشگاه‌های مخصوص تحت بررسی قرار می‌گیرند. طی فرایند طراحی، علاوه بر بخش طراحی و تحقیقاتْ صنایع مختلفی درگیر هستند که شامل صنایع موتور، سازه، سوخت، هدایت و کنترل، تجهیزات پرتاب و صنایع ساخت حسگرها است.
یک آزمایشگاه بزرگ در مجموعه صنعت فضایی کشور کار اجرای آزمایش‌های متعدد مورد نیاز روی ماهواره‌بر و محموله را به‌عهده دارد که در اواخر دهه 1380 به‌صورت رسمی به بهره‌برداری رسید. در این مجموعه انواع آزمایش‌های لازم برای کسب بیشترین احتمال موفقیت مأموریت روی ماهواره‌بر و ماهواره به انجام می‌رسد.
آزمایشگاه فضایی و ماهواره‌بر سفیر‌ــ1
مهمترین آزمایش‌های انجام‌شونده در این مجموعه آزمایشگاه شامل موارد زیر است:
- آزمایش استاتیک مربوط به استحکام قطعات در بارگذاری‌های مختلف
- آزمایش خواص جرم مربوط به یافتن محل دقیق مرکز جرم جسم و ماتریس ممان اینرسی که در محاسبات دینامیکی کاربرد دارد
- آزمایشگاه مودال که به یافتن ماهیت رفتار سازه بر اثر بارهای دینامیکی و ارتعاشی مربوط است
- آزمایشگاه تلاطم که رفتار سوخت و اکسیدکننده داخل مخازن طراحی‌شده بر اثر حرکت‌های دینامیکی را که می‌تواند سبب انحراف در مسیر ماهواره‌بر شود می‌سنجد
- آزمایشگاه ارتعاشات که این اثر را روی اجزای مختلف خصوصاً سامانه‌های الکترونیکی ارزیابی می‌کند
- آزمایشگاه شوک که به ارزیابی اثرات شوک‌های مکانیکی و محیطی واردشونده بر اجزای ماهواره‌بر می‌پردازد
- آزمایشگاه حرارت سازه که بررسی مقاومت اجزا در برابر بارهای حرارتی وارده طی مأموریت را به‌عهده دارد
- آزمایشگاه جدایش که وظیفه تضمین درست اتفاق افتادن فرایندهای جدایش طی مأموریت شامل جدایش مراحل مختلف ماهواره‌بر، پوشش محموله و نیز جدایش ماهواره در گام نهایی را به‌عهده دارد
یکی از آزمایش‌های سازه‌ای در آزمایشگاه فضایی
یکی از آزمایش‌های مربوط به استحکام حرارتی
پس از اجرای این مراحل به‌روی اجزای ماهواره‌بر و آزمایش‌های مخصوص جداگانه دیگر روی ماهواره، یک سری آزمایش‌ها و فرایندها برای انطباق ماهواره و ماهواره‌بر نیز به انجام می‌رسد.
در «سفیر‌ــ1» که مونتاژ مراحل آن به‌صورت افقی در سوله به انجام می‌رسید، ماهواره نیز در محل مخصوص خود در ناحیه جلویی ماهواره‌بر در همین فرایند قراردهی می‌شد و سپس کل مجموعه روی خودروی حمل و پرتاب به سکوی پرتاب منتقل می‌شد.
ماهواره‌بر «سفیر‌ــ1» طبق گفته سخنگوی فضایی وزارت دفاع، از 10 مأموریت فضایی که دو مورد آن پیش از پرتاب لغو شد، در 8 مورد پرتاب خود، 4 مأموریت موفق و 4 مأموریت ناموفق داشته است.
در مأموریت‌های موفق ماهواره‌های امید در 1387، رصد و نوید در 1390 و فجر در 1393 در مدار قرار گرفتند. به‌نظر می‌رسد آخرین عدم موفقیت سفیر مربوط به سال 1397 و ماهواره دانشگاه صنعتی شریف به‌نام «دوستی» بوده است. آخرین مورد لغو پرتاب نیز احتمالاً مربوط به ماهواره «ناهید‌ــ1» در تابستان 1398 بوده است.
در ماهواره‌بر «سیمرغ»، پس از فرایندهای مقدماتی مربوط به انطباق که به‌صورت افقی آزمایش می‌شود، سه جزء اصلی یعنی مرحله اول، مرحله دوم و بخش محموله، جداگانه به محل پرتاب منتقل و در آنجا به‌صورت عمودی مونتاژ می‌شوند.
در واقع ابتدا مرحله اول به‌صورت عمودی در محل پرتاب داخل برج خدمات، و سپس مرحله دوم و در نهایت بخش محموله روی آن قرار می‌گیرد. با تأیید نهایی از صحت فرایند مونتاژ مراحل سوختگیری ماهواره‌بر نیز انجام، و بخش اصلی مأموریت فضایی یعنی پرتاب آغاز می‌شود.
انتقال افقی مرحله اول سیمرغ به محل پرتاب و سپس عمودی‌سازی آن
مونتاژ عمودی ماهواره‌بر سیمرغ
پایگاه پرتاب امام خمینی(ره) در سمنان شامل سه بخش اصلی است، موضع پرتاب که به آن سایت آذرخش گفته می‌شود، مرکز فرماندهی و کنترل یا سایت «صدف» و مرکز فنی یا سایت «پردیس». سازه سایت «آذرخش» که خدمات مختلف به ماهواره‌بر را طی فرایند مونتاژ و سوختگیری به‌عهده دارد، با 45 متر ارتفاع و 1100 تن جرم، روی چرخ‌های فلزی قابلیت حرکت در ریل را دارد تا پیش از پرتاب، از سکو دور شده و در فاصله امن در حدود 80متری قرار بگیرد. این امر برای جلوگیری از آسیب به این مجموعه در فرایند پرتاب و نیز کاستن از آسیب در صورت وقوع حادثه در پرتابگر است.
بخش فنی یا سایت پردیس
مرکز فرماندهی و کنترل یا سایت صدف
محل پرتاب یا سایت آذرخش
ماهواره‌بر «سیمرغ» تاکنون سه پرتاب را پشت‌سر گذاشته است؛ پرتاب اول مربوط به آزمایش عملیاتی مجموعه پایگاه فضایی از بخش‌های فنی، فرماندهی و کنترل، سکوی پرتاب، تأسیسات زیرزمینی نگه‌داری و انتقال و سوخت و برج خدمات بوده و بنا بر اطلاعات موجود و مصاحبه‌های مسئولان فضایی کشور، در سال 1395 به انجام رسیده است.
دو پرتاب دیگر مربوط به سال 1396 و 1397 بوده که به‌گفته مسئولان حامل ماهواره‌های «طلوع‌ــ1» و «پیام» بوده است. این پرتابها نیز در زمره پرتاب‌های تحقیقاتی برای کسب قابلیت اطمینان از ماهواره‌بر عنوان شده است. هزینه هر پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ 3.5 میلیون دلار اعلام شده است.
پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ در تابستان 1396
در ادامه برنامه فضایی کشور، قرار است ماهواره‌بر «سریر» به‌عنوان گونه توسعه‌یافته از «سیمرغ» به مراحل آزمایش برسد. سیمرغ دارای ارتفاع 26 متر، قطر مرحله اول 2.4 و مرحله دوم 1.5 متر و جرم کلی 85 تن است. در ماهواره‌بر سریر، ارتفاع به 35 متر افزایش یافته و قطر بدنه نیز تا انتها، 2.4 متر حفظ شده است. این امر علاوه بر ایجاد امکان به‌کارگیری موتورهای پرقدرت‌تر در مراحل بالایی سریر، امکان نصب مخازن سوخت و اکسیدکننده بزرگتر را نیز فراهم می‌کند.
ماهواره‌بر سیمرغ هم‌اکنون امکان حمل محموله 250کیلوگرمی را به مدار 500کیلومتری دارد و در طراحی این ماهواره‌بر امکان پرتاب همزمان چند ماهواره نیز دیده شده است.
به‌گفته سخنگوی فضایی وزارت دفاع، طی یک تا دو سال آینده قرار است پرتاب یک ماهواره اصلی و دو ماهواره مکعبی کوچک توسط سیمرغ آزمایش شود؛ گامی که برای توسعه هرچه بیشتر صنعت فضایی کشور در قالب پرتاب همزمان چند ماهواره به مدار بسیار لازم است. در ماهواره‌بر سریر، فعلاً امکان پرتاب همزمان تا 5 ماهواره پیش‌بینی شده است.
در ادامه توسعه ماهواره‌برهای مورد نیاز، اخیراً از ماهواره‌بر «سروش» با قطر حدود 4 متر نیز نام برده شده است که توان ارسال محموله به مدار ژئو را دارد. سایر مشخصات سروش اعلام نشده اما به‌نظر می‌رسد با توجه به قطر بالای آن احتمالاً ماهواره‌برهای دیگری نیز در مسیر توسعه برنامه فضایی ایران باید وجود داشته باشند که مسئولان سابق برنامه فضایی کشور از آنها نام برده بودند مانند ماهواره‌برهای «سپهر» و «ققنوس».
همچنین اعلام شد که صنعت فضایی وزارت دفاع به‌دنبال بهره‌گیری از فناوری موتورهای راکتی سوخت جامد برای کاستن از هزینه‌های پرتاب است. این موتورهای راکتی می‌تواند همانند برخی ماهواره‌برهای مطرح در هند و چین در قالب موتور اصلی در مراحل پایین یا به‌عنوان شتاب‌دهنده‌های جداشونده جانبی کنار موتور اصلی قرار بگیرد.
هم‌اکنون هزینه ارسال محموله با سیمرغ 15000 دلار بر هر کیلوگرم عنوان شده که وعده کاهش آن تا 10000 دلار بر هر کیلوگرم در آینده داده شده است.
تثبیت قابلیت اطمینان ماهواره‌برها در محدوده بالای 90 درصد، تثبیت سرعت ساخت و آزمایش و آماده عملیات کردن آنها، توسعه سریع پایگاه‌های پرتاب لازم خصوصاً در جنوب کشور و در نهایت رساندن هزینه ارسال ماهواره به حدود قیمت‌های جهانی از گام‌های مهم در توسعه برنامه فضایی کشور چه برای رفع نیاز بومی و چه برای ایجاد بازار یا کسب بخشی از بازار جهانی ارسال محموله به فضا در آینده است که امید می‌رود با حمایت منطقی مجموعه تصمیم‌گیران کشور به ثمر برسد.
انتهای پیام/+
