یادداشت| ترکیه و پدیده حزبی شدن رسانه‌های بخش خصوصی
تصمیم حزب جمهوری خلق مبنی بر تحریم شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان ترک٬ اتفاق مهمی است که می‌تواند بخش قابل توجهی از رسانه‌های بخش خصوصی ترکیه را با چالش‌های نوینی روبرو کند.
به گزارش گروه بین‌المللی خبرگزاری تسنیم٬ دیروز حزب جمهوری خلق٬ سی‌ان‌ان ترک را تحریم کرد. این برای اولین بار است که یک حزب سیاسی در ترکیه٬ تصمیم می‌گیرد که یک کانال تلویزیونی را به طور کامل تحریم و بایکوت کند.
تحریم سیاسی و اجتماعی معنی‌دار
حزب جمهوری خلق٬ قدیمی ترین حزب تاریخ معاصر ترکیه است که همزمان با تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 میلادی توسط مصطفی کمال تاسیس شده است. این حزب چندین دهه به شکل بلامنازع قدرت را در دست داشته اما حالا سال‌هاست که در مقام بزرگ‌ترین حزب مخالف ترکیه٬ موفق نشده دولت تشکیل دهد و در دو دهه گذشته٬ همواره بین 23 تا 27 درصد از آرای مردم ترکیه را کسب کرده است.
شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان ترک هم یکی از مشهورترین و مهم‌ترین شبکه‌های تلویزیونی خبرمحور ترکیه است که در شبانه‌روز٬ علاوه بر ده‌ها خبر و گزارش٬ چندین مصاحبه و گفت‌وگوی تلویزیونی زنده را به نمایش می‌گذارد.
این شبکه نقش بسیار مهمی در هدایت افکار عمومی و تعیین ذائقه سیاسی مردم ترکیه ایفا می‌کند. حالا حزب جمهوری خلق به عنوان مهم‌ترین حزب مخالف٬ مهم‌ترین شبکه تلویزیونی خبری ترکیه را تحریم کرده و به شکل رسمی اعلام کرده که از این به بعد هیچکدام از نمایندگان این حزب در پارلمان و دیگر مسئولین و فعالان سیاسی وابسته به حزب مزبور٬ در برنامه‌های سی‌ان‌ان ترک حضور پیدا نمی‌کنند. اما مساله به همین جا ختم نمی‌شود و این حزب از هواداران خود خواسته که به هیچ وجه٬ این شبکه را تماشا نکنند.
تصمیم حزب جمهوری خلق مبنی بر تحریم شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان ترک٬ اتفاق مهمی است که می‌تواند بخش قابل توجهی از رسانه‌های بخش خصوصی ترکیه را با چالش‌های نوینی روبرو کند.
دلایل تحریم و عملکرد سی‌ان‌ان ترک
ترکیه را باید کشور شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی متعدد دانست. کشوری که هنوز هم بخش قابل توجهی از مردم آن٬ روزنامه‌خوان هستند اما با این حال و با وجود نفوذ گسترده فضای مجازی٬ هنوز هم تلویزیون حرف اول را می‌زند و بر اساس آخرین مطالعات و برآوردهای صورت گرفته در سال 2019 میلادی٬ 73 درصد از مردم ترکیه٬ تماشاگر برنامه‌های تلویزیونی هستند.
ترکیه بیش از 210 کانال تلویزیونی دارد. از این تعداد٬ بیش از 25 کانال٬ بسیار فراگیر و ملی هستند و دیگر کانال‌ها به شکل محلی و منطقه‌ای فعالیت می‌کنند. البته سهم کانال‌های دولتی بسیار ناچیز است و غیر از مجموعه شبکه‌های تی‌آرتی٬ همه شبکه‌های دیگر متعلق به بخش خصوصی هستند.
سی‌ان‌ان ترک نیز یکی از شبکه‌های خصوصی مهم است که توسط خانواده آیدین دوغان تاسیس شد. آیدین دوغان همان فرد مشهوری است که به مدت چند دهه٬ بزرگ‌ترین روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی ترکیه را در اختیار داشت.
سی‌ان‌ان ترک نیز توسط یکی از دختران او تاسیس شده بود و بر اساس قراردادی که با سی‌ان‌ان آمریکا امضا شده بود٬ این شبکه از نام و برند شبکه آمریکایی استفاده می‌کرد و ظرف مدت کوتاهی به یکی از معتبرترین رسانه‌های ترکیه تبدیل شد.
خانواده دوغان٬ از حیث مرام سیاسی و حزبی به کمالیست‌های حزب جمهوری خلق نزدیک است و در دهه پایانی قرن بیستم و زمانی که روزنامه حریت نیز به این خانواده تعلق داشت٬ تیتر تاریخی مشهور آیدین دوغان برای رجب طیب اردوغان٬ در اذهان مردم و رسانه‌ها مانده است.
زمانی که اردوغان می‌خواست شهردار استانبول شود٬ آیدین دوغان چنین تیتری زد: «او حتی نمی‌تواند دهیار شود.»
دو سال پیش٬ آیدین دوغان در شرایط سیاسی سختی قرار گرفت و ناچار شد غول رسانه‌ای عظیم خود را بفروشد. غولی که سی‌ان‌ان ترک٬ روزنامه حریت٬ خبرگزاری دوغان٬ مجموعه کانال‌های تلویزیونی دی و چندین روزنامه و مجله و رادیو٬ شاخ و دم آن بودند. اما خریدار که بود؟
خانواده غنی و قدرتمند دمیراورن که از هواداران دو آتشه اردوغان و حزب عدالت و توسعه هستند. این خانواده٬ در مدتی بسیار کوتاه٬ خط سیاسی و رسانه‌ای شبکه‌ها را تغییر دادند و حزب جمهوری خلق٬ یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین قلعه‌های خود را از دست داد.
حالا خط و ربط سیاسی این شبکه٬ به شکل بسیار گل درشت و اغراق آمیز از حزب حاکم حمایت می‌کند و در برنام‌های گفت‌وگوی چالشی زنده٬ حمله به حزب جمهوری خلق٬ پررنگ‌تر شده است.
به همین خاطر٬ حزب جمهوری خلق چنین تصمیمی گرفته و اعلام کرده که از این به بعد نه تنها هیچکدام از سیاست‌مداران خود را به سی‌ان‌ان ترک نمی‌فرستد٬ بلکه از هواداران میلیونی خود می‌خواهد فاتحه این شبکه را بخوانند و هرگز برنامه‌هایش را تماشا نکنند.
تصمیم حزب مخالف و چالش جدید
حالا اغلب شبکه‌های بخش خصوصی ترکیه که هر کدام از آنها به یک خاندان و گروه تجاری بزرگ و قدرتمند تعلق دارند٬ به کانون تبلیغات و حمایت از اردوغان و حزب عدالت و توسعه تبدیل شده و به جرات می‌توان گفت که نظام رسانه‌ای ترکیه٬ تکثر و رنگارنگی خود را تا حد قابل توجهی از دست داده است.
در چنین فضایی٬ تصمیم حزب جمهوری خلق را می‌توان یک تصمیم مبتنی بر استراتژی باخت – باخت نامید. چرا که این تصمیم٬ بخش قابل توجهی از مشتریان و مخاطبان سی‌ان‌ان ترک را از این شبکه دور خواهد کرد اما در عین حال٬ آورده و دستاورد چندانی برای حزب هم ندارد و باعث می‌شود که در میزگردهای مهم و گفت‌وگوها٬ جای گفتمان سوسیال دموکرات‌ها خالی باشد.
در این شرایط٬ اگر حزب جمهوری خلق نتواند یک رسانه قدرتمند و متنفذ ایجاد کند٬ شرایط در گفتمان سیاسی و خبری جامعه ترکیه٬ بسته‌تر و یکدست‌ترخواهد شد و چنین چیزی در تابلوی کلان تحولات سیاسی و اجتماعی ترکیه٬ به سود دموکراسی و توسعه سیاسی این کشور نخواهد بود.
محمد علی دستمالی کارشناس مسائل سیاسی ترکیه
انتهای پیام/
