«ارمغان شرق» برای ادبیات آلمان چه بود؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ورود مستشرقان به ایران و انجام پژوهش‌های ایران‌شناسی و پس از آن مطالعاتی در حوزه فرهنگ و ادب ایران، دریچه‌ای جدید به روی پژوهش‌های ادبی در حوزه زبان و ادب فارسی گشود؛ دریچه‌ای که سبب می‌شد تا پژوهش‌ها از حالت کلاسیک فراتر رفته و با در نظر گرفتن یافته‌های جدید در حوزه ایران‌شناسی، ملاک‌ها و معیارهای جدیدی در نظر گرفته شود.

ترجمه آثار ادب فارسی به زبان‌های مختلف، ترجمه الواح مختلف و ... همگی زمینه را برای آغاز فصل جدیدی در پژوهش‌های فرهنگی به ویژه در بخش زبان و ادبیات گشود. اما این تأثیرگذاری یک‌سویه نبود. ترجمه آثار بزرگان ادب فارسی از خیام گرفته تا حافظ و سعدی و البته مثنوی مولانا، تأثیرات خود را بر ادبیات غرب گذاشت. تأثیراتی که هنوز کم و بیش در آثار در قالب‌های مختلف می‌توان دید و بررسی کرد.

زبان و ادبیات آلمانی از جمله زبان‌های تأثیرپذیر از ادبیات فارسی بوده‌ است، اما در این سال‌ها تنها نام گوته به گوش ایرانی‌ها در این رابطه آشنا بوده است. حمیده بهجت، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی، در کتابی تحت عنوان «ارمغان شرق» کوشیده تا بخشی از این تأثیرپذیری را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.

او در مقدمه این کتاب می‌نویسد: آثار نویسندگان و شاعران بزرگی مانند حافظ، سعدی، مولانا، نظامی و فردوسی و نیز آثار تمامی متفکران و ادیبان برجسته جهان از جمله هومر، شکسپیر، گوته و شیلر در خود عنصر و پدیده‌ای ویژه دارند که موجب شده همیشگی و جاودانی شوند. یکی از رازهای جاودانه بودن آنها در این است که از انسان راستین سخن گفته‌اند و از عشق او، ار رنج‌ها و شادمانی‌هایش، از سرگشتگی‌ها و کامیابی‌هایش. انسانی که پیوسته در پی کشف هستی و شناخت خویش بوده است. این دسته از آثار و نیز نویسندگان آنها متعلق به ملت و سرزمین خاصی نیستند بلکه از آن تمامی انسان‌ها و همه نسل‌های بشری هستند. آری ایشان به جامعه بشریت تعلق دارند و از این روی توانسته‌اند بر سایر انسان‌ها به ویژه بر ادیبان و نویسندگان دیگر کشورها تأثیرگذارند.

کتاب پیش رو کوشیده است تا تأثیرپذیری ادب آلمانی را از زبان و ادب فارسی و فرهنگ ایرانی بررسی کند و در این راستا، به شرح احوال و آثار بزرگان آلمانی‌زبان پرداخته می‌شود که هریک، به گونه‌ای از ادبیات فارسی و نیز فرهنگ و آیین‌های ایرانی الهام گرفته و مضامین آنها را، به شیوه‌ای خاص، در آثار خود- اعم از نثر یا نظم- ارائه داده‌اند.

بهجت در این کتاب تأثیرپذیری ادب و زبان آلمانی از ادبیات فارسی را مورد توجه قرار داده است؛ یعنی در واقع نویسنده ادبیات سه کشور آلمانی‌زبان آلمان، اتریش و سوئیس را مد نظر داشته است.

کتاب حاضر در 9 بخش تنظیم و تدوین شده است؛ نویسنده ابتدا روند تأثیرگذاری ادب و فرهنگ ایران بر ادبیات آلمانی را از طریق جنگ‌های صلیبی، جهانگردان و مستشرقان مورد بررسی قرار داده و در ادامه، تأثیرپذیری بزرگان ادبیات آلمانی از جمله پاول فلمینگ، آدام اولئاریوس، گوته، فردریش روکرت، ژوزف هامر پورگشتال و ... را در نظر گرفته است. 

نشر بهجت کتاب حاضر را در 500 نسخه و در 237 صفحه در اختیار علاقه‌مندان به ادبیات تطبیقی قرار داده است.

انتهای پیام/