میزگرد// برای خدمت به مردم باید هشتک «میزت را رها کن» راه بیفتد!/ تحریم‌ها باعث شده از افکار و خلاقیتمان درآمد کسب کنیم
مشکلات حوزه گردشگری را باید از فعالان آن جویا شد و افرادی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، دردآشنای فعالیت در این حوزه هستند؛ با اعمال تحریم‌های جهانی و مشکلات ارزآوری کشور، گردشگری می‌تواند کلید این قفل نفتی باشد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ حوزه گردشگری علی‌رغم پتانسیل بالایی که در ارزآوری و شکوفایی اقتصادی کشور دارد چندان مورد توجه برنامه‌ریزی‌های کلان دولتی قرار نگرفته است. در شرایط فعلی جاذبه‌های گردشگری ایران می‌تواند کلید بازگشایی برخی تحریم‌های بین‌المللی باشد؛ با وجود تمام مشکلات و پروپاگاندای جهانی علیه ایران دریچه گردشگری همچنان باز است و گردشگران ماجراجوی جهانی به ایران سفر می‌کنند، جدای از سیاست‌گذاری‌های دولتی باید بر خلاقیت‌های بخش خصوصی و فعالان گردشگری تکیه کرد که با وجود تمام مشکلات در این حوزه همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و اشتغال‌زایی و ارزآوری را پیگیری می‌کنند.
درباره چالشها و راهکارهای توسعه حوزه گردشگری با چند نفر از فعالان گردشگری بخش خصوصی به گفت‌وگو نشستیم؛ در این نشست علی کشفی بنیانگذار استارت‌آپ فلایتو، بابک سهرابی بنیانگذار استارت‌آپ جاجیگا، رضا جمیلی فعال حوزه گردشگری و مدیرعامل خبرگزاری گردشگری سلامت ایران و حسین یاراحمدی از بنیانگذاران و عضو هیئت مدیره استارت‌آپ آریا مدتور حضور داشتند و به بررسی چالشها و ارائه راهکار درباره مشکلات توسعه حوزه گردشگری پرداختند؛ بخش نخست این نشست با عنوان توجه به نیاز گردشگر خارجی به‌معنای دایرکردن مراکز فساد نیست/ استراتژی ما "پوست‌کلفتی" است! منتشر شد.
بخش دوم و پایانیاین نشست را در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: برای بهبود وضعیت گردشگری اول باید چالشها را شناسایی کرد و در راستای بهبود وضعیت آنها تلاش کرد، اما برخی چالشها به‌راحتی قابل مرتفع شدن نیستند. خلاقیت این است که بتوان با وجود برخی چالش‌های اساسی راهکاری برای توسعه گردشگری پیشنهاد کرد.
کشفی: من راهکار مؤثر برای رفع مشکل را تا اندازه زیادی به رسانه‌ها مرتبط می‌دانم. لازم است رسانه‌ها درباره تصمیم اصلی کشور درباره توریسم بحث کنند تا به نتیجه واحدی برسیم. باید در رسانه‌ها مزایا و معایب تمرکز بر گسترش توریسم گفته شود تا همه بدانند توریستی شدن یک کشور به چه عواملی بستگی دارد و اگر این اتفاق بیفتد ممکن است چه مشکلاتی هم داشته باشد. وقتی همه‌چیز شفاف شد به‌صورت واضح تصمیم بگیرم که می‌خواهیم این صنعت را گسترش دهیم یا خیر.
10 سال دیگر نفت به درد دنیا نخواهد خورد
من دوستی دارم که در حوزه آینده‌پژوهی فعالیت می‌کند. او همیشه به یک موضوع اشاره می‌کند و آن لزوم فروش نفت به‌صورت حداکثری است تا برای آیندگان چیزی باقی نماند چون تا 10 سال دیگر نفت به درد دنیا نخواهد خورد! ما هم هیچ راهی جز توسعه گردشگری نداریم چرا که مهم‌ترین پتانسیل ما بعد از نفت و ذخایر معدنی موضوع گردشگری است. صنعت گردشگری پایان‌ناپذیر است چرا که به تجربه هر انسان ارتباط پیدا می‌کند و هر فرد می‌تواند تجربه منحصر به فرد خود را داشته باشد.
یک گردشگر بلژیکی را می‌شناسم که هر سال سفری به یکی از جزایر جنوب کشور دارد، تعداد بسیار محدودی انسان در این جزیره زندگی می‌کنند. او در سال یک ماه را در این جزیره زندگی می‌کند و این جزیره را بهترین جای دنیا می‌داند.
سهرابی: ببینید ذخایر معدنی و زیرزمینی بالاخره تمام می‌شوند و آن چیزی که باقی می‌ماند صنعت گردشگری است. برای توسعه گردشگری در ایران هم لازم نیست چیزی را فدای این هدف کرد، به‌عنوان مثال توریستی که به ایران می‌آید لازم نیست که حجاب را رعایت نکند یا در خیابان توان استفاده از مشروبات الکلی داشته باشد. توریست‌هایی که در حال حاضر به ایران می‌آیند جزو بهترین توریستهای دنیا هستند؛ نمونه این جریان توریستی را در داستان عباس برزگر شاهد هستیم، شخصی که به‌صورت اتفاقی وارد حوزه گردشگری شد و حالا بیشتر توریستهای دنیا او را می‌شناسند. عباس برزگر چند کتابچه از یادداشت‌های توریستهای جهان دارد که برای او به‌یادگار چیزی نوشته‌اند، وقتی نام این افراد را در کتابچه می‌بینید تعجب خواهید کرد. این پروفسورها از نقاط مختلف جهان به آنجا می‌آمدند و برزگر آنها را کنار گله گوسفندانش می‌برد و برایشان نی می‌زد و این پروفسور از این لحظات لذت می‌برد. حالا در این شرایط یک مسئول به‌سراغ برزگر رفته بود و از او می‌پرسید که "تو چه امکان و شرایط غیرقانونی برای این گردشگران فراهم می‌کنی که آنها به سراغ تو می‌آیند؟!"، برای این مسئول درک لذت توریستهای خارجی ممکن نبود و همین موضوع برای فعالان گردشگری ایجاد ناامیدی می‌کند. عباس برزگر گریه می‌کرد و اینها را تعریف می‌کرد که "من برای اینها نی می‌زنم و از لذتهای زندگی روستایی برایشان می‌گویم اما برخی مسئولان متوجه این لذتها نمی‌شوند."، این مشکل ناشی از یک طرز فکر است و تنها به یک نفر محدود نمی‌شود، باید اول این طرز فکرها را تغییر داد.
اروپایی‌ها برای چیزی که ندارند به ایران می‌آیند!
جمیلی: یکی دیگر از این مسئولان زمانی که ما به کویر گردشگر می‌بردیم با کمال تعجب از من پرسید "اینها را می‌برید وسط کویر چه‌چیز ببینند، آنجا که چیزی ندارد؟!"، من باید برای آن مسئول توضیح بدهم که اروپا کویر ندارد، آفتاب ندارد و آنها برای چیزی که ندارند به ایران می‌آیند، این دوقطبی‌هاست که نمی‌گذارد صنعت گردشگری آن‌طور که باید رشد کند. ما در حوزه گردشگری سلامت درگیر اختلاف سلیقه بین وزارت میراث فرهنگی و وزارت بهداشت هستیم آن هم در یک دولت، همین دوقطبی‌ها مانع از بیان حرفها و استراتژی‌های درست می‌شود.
تسنیم: شاید هنوز آن‌طور که باید مشخص نیست که ما چه نیازی به توریسم داریم و برای فهم این موضوع هنوز باید کار شود.
جمیلی: برخی از این دلایل در بیان دوستان وجود داشت و بیان می‌کرد که توریست یک جریان درآمدی پایدار است. در مفهوم توسعه پایدار که در تمام اقتصادهای جهان به آن اشاره شده است و هر کشوری برای پیشرفت نیاز به آن دارد توریسم می‌تواند راهگشا باشد. همه اقتصاد‌ها پذیرفته‌اند که توریسم یک جریان درآمدی پایدار است. جریان توریسم بدون اینکه از کشور چیزی خارج کند برای آن درآمدزایی ایجاد می‌کند. یک کشور را با جریان درآمدی پایدار می‌توان اداره کرد.
چگونه صنعت گردشگری می‌تواند امنیت‌زا باشد
کنار جریان درآمدی که بیان شد جریان توریستی می‌تواند امنیت‌زا هم باشد، به‌عنوان مثال زمانی که یک کشور قصد حمله به کشور دیگر را داشته باشد در مرحله اول به‌صورت نامحسوس شهروندان خود را از آن کشور خارج می‌کند. ما کنار توسعه تجهیزات دفاعی از صنعت توریسم هم می‌توانیم برای کشور ایجاد امنیت کنیم. دوستی‌ها و روابط هم می‌تواند امنیت‌آفرین باشد. اما ما در این موضوع عملکرد مناسبی نداشتیم.
جدای از مباحث مرتبط با ویروس کرونا و شرایط فعلی، به‌عنوان مثال کشور چین را در نظر بگیرید؛ چین بزرگترین گروه میلیاردرهای جهان را دارد، یعنی حدود یک‌میلیون میلیاردر. در سال 2018 حدود 150 میلیون چینی به کشورهای دیگر سفر کردند، حالا فکر می‌کنید سهم ایران از این سفرها چه‌تعداد بوده است؟ باور کنید سهم ما به 10 هزار نفر هم نمی‌رسد.
تسنیم: پیشنهاد شما برای افزایش این تعداد چیست؟
جمیلی: ما راهی جز تولید محتوا برای تبلیغ کشور خود نداریم. این محتوا می‌تواند یک تیزر در سی‌ان‌ان باشد یا یک وبلاگ که توسط یک فرد ساخته و بِروزرسانی می‌شود. همین وبلاگ می‌تواند راجع به طبیعت گیلان با زبان چینی محتواسازی کند که اگر یک نفر چینی خواست کلیدواژه مدیتیشن در طبیعت را با زبان خودش جست‌وجو کند حداقل یک محتوا از ایران را در جست‌وجوهایش داشته باشد.
ما یک نشریه با عنوان گردشگری سلامت منتشر کردیم و به نمایشگاه عمان رفتیم. میان تصاویر این نشریه یک تصویر از نقاط ییلاقی تالش وجود داشت. یک خانم عمانی با بچه‌هایش به غرفه ایران آمد و وقتی این تصویر را در مجله دید متعجب شد و پرسید "واقعاً ایران چنین جاهایی دارد؟!"، عمان یکی از کشورهای دوست و نزدیک ماست اما آنجا هم به‌درستی پتانسیل‌های گردشگری ما را نمی‌شناسند، کشوری که در گرمای تابستان به‌دنبال یک منطقه خنک می‌گردد و بهترین جا برایش مناطق سردسیری ایران است چرا که نسبت به سفر انگلستان هزینه کمتری برایش دارد و با ما قرابت فرهنگی و دینی بیشتری دارد، یا حتی افغانستان که با ما هم‌دین و هم‌زبان است، موقعی که همسرش در کابل می‌خواهد وضع حمل کند او را به هندوستان می‌فرستد و با تمام عقاید مذهبی که دارد به یک پزشک مرد هندی می‌سپارد، اما چرا به بیمارستان‌های فوق‌تخصصی زنان ایران که دارای پزشکان زن است، نمی‌آید؟ دلیلش صرفاً یک چیز است...؛ نمی‌داند که ایران چنین امکاناتی دارد! با همین مثالها می‌توان بخش عمده‌ای از مشکلات گردشگری و عدم جذب گردشگر خارجی را به ناآگاهی ارتباط داد.
یاراحمدی: حوزه گردشگری در چند وقت اخیر با مشکلات زیادی مواجه شده است، اما فعالان این حوزه همچنان به فعالیت می‌پردازند و کار خود را ادامه می‌دهند، اما از طرف مسئولان هم باید شاهد اقبال حداقلی باشیم. ما در جلسه وزارت بهداشت دعوت بودیم و عنوان این جلسه گردشگری سلامت بود که از یک ماه پیش اطلاع‌رسانی شده بود اما خود وزیر در این جلسه حضور نداشت. همین رویکردها نشان می‌دهد موضوع گردشگری در اولویت نیست. اگر همین موضوع را به ما اعلام کنند ما هم کارمان را جمع می‌کنیم و در جای دیگری شروع به فعالیت می‌کنیم پیشنهادات زیادی هم از کشورهای دیگر وجود دارد اما ما تصمیم‌مان را برای حضور در ایران گرفته‌ایم.
تسنیم: با شرایطی که شاهد آن هستیم به این نتیجه می‌رسیم که جریان اقتصادی کشور ناگزیر به حرکت به‌سمت صنعت گردشگری است چرا که این صنعت بدون خرج هیچ منبعی، امکان ارزآوری بالایی دارد اما این لزوم شاید در زمان حال این‌قدر احساس نشود.
سهرابی: به‌خلاف نظری که یکی از دوستان داشت به‌نظر من کارآفرینان داخل کشور منفعت‌طلب نیستند، چرا که اگر بخواهیم فعالیت خودمان را به‌عنوان یک کارآفرین استارت‌آپی در برابر کار و انرژی‌ای که صرف می‌کنیم بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که به‌لحاظ اقتصادی کار اشتباهی انجام می‌دهیم.
کشفی: البته اگر من عنوان منفعت‌طلبی به‌کار می‌برم دلیلش این است که می‌خواهم اصلاً وجهه منفی کار را ذکر کنم و بگویم مسئولان اصلاً فکر کنند ما به‌دنبال منفعت‌طلبی هستیم و فرشته نیستیم، اما هرچه هستیم تصمیم‌مان ماندن در کشور خودمان است و برای تمام این دوستان پیشنهاد مهاجرت زیاد وجود داشته است.
برای خدمت به مردم باید هشتک «میزت را رها کن» راه بیفتد
سهرابی: من می‌خواستم به این نتیجه برسم که فعالیت استارت‌آپی در شرایط فعلی یک فعالیت غیراقتصادی است و اگر در بورس یا دلار سرمایه‌گذاری می‌کردیم درآمدزایی بیشتری داشت. باید این پذیرفته شود که فعالان استارت‌آپی تصمیم به خدمت گرفته‌اند و من هم به‌عنوان یک فعال استارت‌آپی خلاف آموزه‌های اقتصاد سرمایه‌داری گام برداشته‌ام. من تلاش کردم برای اقامت مسافران از پتانسیل مردم محلی استفاده کنم اما سیستم اقتصاد دولتی مانع فعالیت من می‌شود چرا که با این طرح هتل‌های غیراقتصادی دولتی که هیچ بهره‌وری‌ای ندارد با مشکل مواجه می‌شود. من با استارت‌آپم تلاش می‌کنم امکان ارائه خدمات گردشگری را برای تمام شهر‌های دورافتاده فراهم کنم. مردم هم برای فعالیت تنها به اینترنت نیاز دارند، من حتی میزبان‌هایی دارم که اینترنت در روستایشان وجود ندارد و برای آن‌لاین شدن چند کیلومتر با موتور حرکت می‌کنند تا ارائه خدمات داشته باشند. ما با این کارها به‌دنبال خدمت هستیم و به‌جرأت می‌توانم بگویم برای خدمت باید از نهادهای دولتی دور شد. من پیشنهاد هشتک «میزت را رها کن» را به آقای آذری جهرمی دادم. حالا ما با تمام این مشکلات به‌دنبال راه‌اندازی اقتصاد مردمی هستیم و کشور نباید مانع فعالیت این اقتصاد مردمی شود. من می‌توانم کارم را گسترش دهم، و چرا نباید این کار را بکنم؟!
ما امروز بیشتر روی توریست ورودی تمرکز کردیم و حرفی از توریست خروجی نزدیم. اما باید به توریست داخلی هم که قصد سفر داخل کشور را دارد بپردازیم. توریست داخلی هم برای سفر نیاز به آرامش روانی دارد. باید نیازهای اولیه این توریست مرتفع شده باشد و تمرکز استارت‌آپ ما هم روی توریست داخلی است و درآمد کشور هم روی توریست داخلی متمرکز است.
فقدان محتواسازی به‌زبان چینی و اسپانیایی درباره سفر به ایران
تسنیم: میان مشکلاتی که ذکر شد نباید از راه‌حل‌ها هم غافل ماند، اگر بعد از بیان هر مشکل راه‌حلی هم به ذهنتان می‌رسد ذکر کنید.
جمیلی: من چند راهکار پیشنهاد می‌کنم؛ اولین قدم، تولید محتوا با موضوع گردشگری است. ببینید بعد از نهضت ترجمه، دانشمندان کشور با علوم مختلف آشنا شدند و از یک جامعه قاجاری به‌سمت یک فضای علمی جدید حرکت کردند. الآن هم جهان از اوایل دهه 90 درگیر نهضت تولید محتواست و ما از این جریان عقب هستیم بخشی از این عقب‌افتادگی هم دسترسی اندک به اینترنت بود. ما باید با 5 زبان مطرح دنیا تولید محتوا کنیم. ما تولید محتوا با زبان اسپانیایی یا چینی نداریم. شما بیایید با زبان چینی سفر به ایران را سرچ کنید، هیچ محتوایی در اختیار گردشگر چینی قرار نمی‌گیرد. اگر هم مطلبی پیدا شود توسط رسانه‌هایی مانند گاردین تولید شده است، آیا گاردین باید راجع به سفر به ایران سخن بگوید؟!
وزارت میراث فرهنگی به‌جای عریض و طویل شدن، بودجه‌اش را صرفاً به تولید محتوا اختصاص دهد تا بعداً نتیجه‌اش را ببیند. ایران بیشتر توسط خارجی‌ها معرفی شده تا خود ما. این تولید محتوا فقط وظیفه حاکمیت نیست و خود مردم هم باید راجع به خود و کشورشان بنویسند. از طرف دیگر باز هم باید به توسعه زیرساختها اشاره کنیم، از خطوط هوایی گرفته تا زیرساختهای اقامتی، این دیگر وظایف حاکمیتی است.
فروش تجربه در دنیا به یک اصل در تمام صنایع بدل شده است؛ به‌عنوان مثال الآن مفهومی به‌نام گردشگری کشاورزی در دنیا وجود دارد. الآن اعلام می‌کنند که ایران کشور کشاورزی نیست، پس این کشاورزان چه‌کار باید بکنند، بیایند به مراکز استان‌ها و حاشیه‌نشینی را توسعه دهند؟! چه راهکاری بهتر از اینکه این عزیزان به‌سمت گردشگری مزرعه حرکت کنند؟ اگر کشاورزی به‌اندازه کافی آب برای برداشت 5 تن برنج ندارد؛ نمایش برداشت 500 کیلو برنج می‌تواند همان درآمد و بیشتر را برایش به‌همراه داشته باشد، یا ماهیگیران ما زمانی که صید ضعیف است می‌توانند تور توریستی برای گردشگران برگزار کنند. در آمریکا شرکت جنرال موتور تور گردشگری در کارخانه‌اش برگزار می‌کند، آیا این شرکت درآمد کمی دارد که چنین تورهایی برگزار می‌کند، یا هالیوود بخشی از درآمدش بازدید از لوکیشن فیلمهاست.
نباید به‌خاطر احتمال وقوع جرم مانع از فعالیت گردشگری شد
تمام این پتانسیل‌ها باید در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد و قبل از وقوع جرم نباید مانع از فعالیت این شرکت‌ها شد، هر وقت جرم کردند و ایجاد مشکل شد آن وقت مسئولان ورود کنند؛ نه اینکه به‌دلیل احتمال وقوع جرم مانع از فعالیت شرکت‌های گردشگری شوند. بعد از این گلایه‌ها مسئولان بیان می‌کنند که "آیا ما نباید نظارت داشته باشیم؟"، بعد به‌عنوان نظارت، بروکراسی اداری را وارد کار می‌کنند. کارآفرین یک ایده برای گردشگری می‌آورد و تا مجوز‌های اجرای ایده را بگیرد تاریخ مصرف آن به اتمام می‌رسد، از طرف دیگر وقتی مانع از فعالیت این ایده‌ها شدند خود نهادهای دولتی در راستای اجرای این ایده‌ها برمی‌آیند و نمی‌توانند اجرایش کنند. اصلاً این کارها را دولت نباید انجام دهد و باید شرکت‌های خصوصی انجامش دهند تا اگر نتوانستند وظیفه‌شان را درست انجام دهد بتوان از آنها شکایت کرد. اگر دولت این وظایف اجرایی را به‌عهده بگیرد وقتی نتوانست وظیفه‌اش را به‌درستی انجام دهد کسی می‌تواند از دولت شکایت کند؟
یاراحمدی: با شنیدن این سخنان و تجاربی که داشتیم تنها درخواست ما از دولت این است که دیگر به حوزه گردشگری ورود نکند و بگذارد این حوزه خودش به فعالیت ادامه دهد. دولت تنها در نقش تسهیل‌گر وارد شود.
سهرابی: نمی‌گویم تحریم‌ها چیز خوبی است چرا که در فضای باز امکان رشد بیشتری وجود دارد اما می‌توانم بگویم تحریم‌ها باعث شده است کمی در حوزه برنامه‌ریزی‌ها تغییر ایجاد شود؛ دیگر درآمدها تنها به نفت محدود نمی‌شود و ما یاد می‌گیریم از افکار و خلاقیتمان درآمد کسب کنیم!
انتهای پیام/+