سرنوشت طلای کثیف در اهواز؛ آیا شهرداری از ضایعاتی‌ها پول می‌گیرد؟
مدتی است تصاویر و نوشته‌هایی در شبکه‌های مجازی منتشر شده که نشان می‌دهد از برخی ضایعاتی‌های شهر اهواز پول گرفته می‌شود. مدیرعامل سازمان پسماند اهواز در این رابطه به خبرگزاری تسنیم توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، طلای کثیف همان زباله خشک مثل بطری‌ها، لوازم پلاستیکی، کاغذ و انواع فلزات قابل بازیافت هستند که در اوج کثیفی هم قیمتی هستند، اینجا است که زباله‌گردی و ضایعاتی به‌عنوان یک شغل در شهرها ظهور می‌کند.
همین حالا که در حال ویرایش این گزارش هستم صدای بلندگوی یک ضایعاتی به گوشم خورد که می‌گوید: آهن قراضه، پلاستیک، مس، نون خشکیه! چند سالی است که زباله‌گردی و جمع‌آوری ضایعات خانگی در شهر بسیار افزایش یافته است.
به سراغ همین ضایعاتی که یک موتور سه چرخه کهنه دارد رفتم. پشت موتور چند گونی کثیف و سیاه گذاشته و هر کدامشان را پر از خرت و پرت‌هایی کرده که از نظر ما زباله هستند ولی برای او سبب امرار معاش و کسب روزی حلال.
از شغلش راضی است و می‌گوید زندگیم با همه سختی‌ها می‌چرخد. خانه‌اش در منطقه حصیرآباد است که منطقه بسیار محرومی است. خودش می‌گفت اگر از صبح تا شب بی‌وقفه کار کند روزی 100 تا 150 هزار تومان درآمد دارد. اما نه بیمه‌ای دارد و نه از جایی حمایت می‌شود.
بی‌تعارف شغل آلوده‌ای است. تمام لباس‌هایش کثیف هستند و در این وضعیت کرونایی کشور متعجب هستم چرا کسی مانع فعالیت او نمی‌شود. نه ماسکی دارد و نه دستکشی. از ماجرای سر و ساماندهی به ضایعاتی‌ها هم بی‌خبر است و ترجیح می‌دهد کسی مزاحم فعالیتشان نشود.
بسیاری‌شان همین موتور سه چرخ را ندارند. با یک گاری و بعضا تنها با یک گونی به دوش در زباله‌ها می‌گردند تا طلای کثیف خود را بیابند.
از یک زاویه نگاه کنیم کارشان خدمت به شهر است چرا که وظیفه تفکیک زباله‌های خانگی را بر عهده گرفته که خود خدمت به محیط زیستمان است. اما این روش خیابان‌گردی در کل شهر، علاوه بر سلامت خود زباله‌گردها، برای مدیریت شهری مناسب نیست و همچنین مشکلاتی برای محیط زیست و سیمای شهری ایجاد می‌کند.
صنعت طلای کثیف؛ پیمانکاران
بر اساس ماده 16 قانون مدیریت پسماند نگهداری، مخلوط کردن، جمع‌آوری، حمل و نقل، خرید و فروش، دفع و صدور و ساماندهی زباله‌های تَر و خشک شهرها بر عهده شهرداری‌ها است. شهرداری‌های پیشرفته هم به این موضوع افتخار میکنند چرا که خوب می‌دانند همین مدیریت پسماندها، می‌تواند صنعت بسیار پرسود و اثرگذاری در مدیریت شهر باشد.
از ابتدای دهه 70 شمسی موضوع تفکیک زباله از مبدأ در دستور کار شهرداری‌ها قرار گرفت. از سال 92 در شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت لازم‌الاجرا شد. در اهواز نیز طبق معمول با تأخیر غیرمتعارفی از سال 97 مسئله تفکیک زباله از مبدأ در شهرداری مورد مطالعه مجدد قرار گرفت.
که حاصل آن طرحی شد برای ساماندهی گاری‌های جمع‌آوری ضایعات. اخیراً و در فضای مجازی انتقاداتی به نحوه عملکرد برخی از پیمانکاران مجری این طرح شکل گرفت.
در یکی از صفحات مجازی نوشته بود: «یک خبر بد که اصلا دوست نداشتم واقعی باشه؛ شماها حتما خیلی گاری دیدید که ضایعات جمع میکنند، چون شغلی ندارند، و از این طریق امرار معاش میکنند.
اما خبر بد؛ سازمان پسماند با یک شرکت قرار داد می‌بندد که بیا این گاری‌ها رو سامان بده! شرکت هم خیلی شیک و مجلسی به گاری‌چی‌های ضایعاتی می‌گوید ماهیانه 150 هزار تومن به من بدهید تا اجازه بدیم ضایعات جمع کنید و گرنه حمهتان می‌کنیم! یعنی دیواری کوتاه‌تر از این بندگان خدا نبود! در قبال این پول براشون چیکار می‌کنید؟ شهرداری منبع درآمد دیگری نداشت که می‌خواهد از گاری های فقیر پول دربیاره؟»
ضایعاتی‌ها سفیران سلامت هستند
مسئله دریافت پول از گاری‌های ضایعاتی اتفاق عجیب و نادری است. در پی این انتقادات و درباره پلاک‌کوبی گاری‌های ضایعاتی و همچنین مسئله دریافت وجه نقد از گاری‌های ضایعاتی با مدیرعامل سازمان پسماند کلان‌شهر اهواز تماس گرفتیم. سخنانش را این گونه آغاز کرد: ضایعاتی از مشاغل بسیار دشوار و آلوده است که شاغلان آن عموماً با بیماری‌های بسیاری روبه‌رو هستند و در عین حال تاکنون از هیچ‌گونه حمایتی برخوردار نبوده‌اند.
محمدرضا قنواتی ادامه داد: از سال 97 جلسات متعددی با خود ضایعات فروش‌ها داشتیم و مقرر شد تا با هماهنگی خود آن‌ها سر و سامانی به وضعیت ضایعات فروشان شهر بدهیم به‌نحوی که جلوی رزق و روزی این زحمت کشان را نگیریم و البته با ایجاد یک نظم مناسب و مشخص، ایمنی و بهداشت این قشر را افزایش دهیم.
وی افزود: در این راستا برای ساماندهی گاری‌های جمع‌آوری ضایعات، طرحی را برای کلان‌شهر اهواز معرفی کردیم که در آن 2 پیمانکار برای شرق و غرب اهواز انتخاب شدند که با نظارت شهرداری موضوع خرید و فروش و تفکیک زباله‌های تَر از خشک انجام شود. طرح ما به این شکل بود که پیمانکاران ما زباله‌های خشک و ضایعات قابل بازیافت را از زباله‌گردها جمع‌آوری و خریداری کنند که ما نام آن‌ها را سفیران سلامت گذاشتیم.
مدیرعامل سازمان پسماندهای کلان‌شهر اهواز عنوان کرد: هم‌زمان اپلیکیشن زیست دوست نیز برای مبادله زباله‌های تر و خشک با محصولات شوینده و بهداشتی درست کردیم تا در اختیار مردم قرار گیرد و به‌وسیله آن مردم با ضایعاتی‌ها در تماس باشند و برای تحویل زباله‌های خشک منزلشان زمانی معین کنند.
از مردادماه سال جاری ثبت‌نام این ضایعاتی‌ها شروع شد که پس از شناسایی هزار و 240 نفر ثبت‌نام کردند. پس از بررسی و آمایش در شرق اهواز بیش از 450 و در غرب اهواز بیش از 300 ضایعاتی پلاک‌دار شدند.
زباله‌ها متعلق به شهرداری است!
مدیرعامل سازمان پسماند درباره اهداف اجرای این طرح اظهار داشت: طبق این طرح زمان اشتغال ضایعاتی‌ها بسیار کاهش خواهد یافت این در حالی است که در حال حاضر ضایعاتی‌ها از 7 صبح تا 12 شب در حال جمع کردن زباله‌های خشک از سطح شهر هستند.
قنواتی ادامه داد: از سوی دیگر به نوعی و به مرور زمان فرهنگ تفکیک زباله‌ها در بین مردم شکل خواهد گرفت. همچنین زباله‌گردی وجهه محترمانه‌تری بیابد و فعالیت آن‌ها که به نوعی حمایت از محیط زیست است سر و سامان بیابد و بتوان از این قشر که جمعیت آن چیزی حدود نصف کل نیروهای خدماتی شهرداری است حمایت کرد.
وی درباره طرح‌های حمایتی از قشر ضایعاتی عنوان کرد: ما با بانک‌ها رایزنی‌هایی کردیم تا بتوانیم برای آن‌ها وام‌هایی تهیه کنیم که گاری‌ها، سه‌چرخه‌ها و وسیله نقلیه خود را بهبود ببخشند، در حال پیگیری برای حل بیمه آن‌ها هستیم، همچنین با مذاکراتی که با بهداشت شرق و غرب اهواز داشتیم از آن‌ها آزمایش‌های ادواری خواهیم گرفت تا سلامت و بهداشت آن‌ها دائم مورد بررسی و توجه ما قرار بگیرد.
مدیرعامل سازمان پسماند عنوان کرد: طبق این طرح سفیران سلامت هر کدام از محدوده کاری مشخصی دارند و نمی‌توانند از حوزه محدوده کاری خود خارج شوند به مناطق دیگری مراجعه کنند که خود به نوعی امنیت و سلامت شهر را افزایش خواهد داد.
قنواتی با تأکید بر اینکه زباله طبق قانون متعلق به شهرداری است، عنوان کرد: اجرای این طرح هیچ نفع مستقیمی برای شهرداری ندارد. بر اساس این طرح مردم ضایعات خود را به پیمانکاران ما خواهند فروخت و ضایعاتی‌ها که پیش از این پسماندهای خشک را به قیمت مفت به شهرهای بالا می‌فروختند می‌توانند با سرمایه‌گذاری خود نیروهای ضایعاتی به ایجاد مشاغل خُرد و صنایع تبدیلی چون کارخانه‌های پلاستیک‌سازی، گرانول‌سازی و ده‌ها مورد دیگر مبادرت ورزند.
وی با بیان اینکه اجرای چنین طرح‌های به سرمایه‌های شهر اضافه خواهد کرد، گفت: ایجاد صنایع تبدیلی و کوچک خود در حمایت از ایجاد ده‌ها شغل‌های پایدار، افزایش سرمایه خود این ضایعات فروشان و حمایت از بخش خصوصی خواهد بود.
هر گونه دریافت پول از گاری‌های ضایعاتی غیرقانونی است
مدیرعامل سازمان پسماند درباره انتقادات فعالان اجتماعی در دریافت هزینه از این قشر آسیب‌پذیر گفت: متأسفانه متوجه شدیم که برخی از این ضایعاتی‌ها خودشان با پیمانکاران توافق کردند تا 150 هزار تومان به پیمانکار تحویل دهند و به‌جای فروش ضایعات به آن‌ها این مبلغ را به پیمانکار بدهند تا اجازه فعالیت بگیرند. که این اقدام خلاف توافقنامه ما است و اساساً هدف ما برای ایجاد حلقه فعال و سالم جمع‌آوری زباله‌های خشک از سطح شهر را نقض می‌کند.
قنواتی ادامه داد: این اعتراض را به پیمانکار متخلف منتقل کردیم. او در توجیه اقدام خود عنوان کرد که با توجه به هزینه تهیه لباس و پلاک‌کوبی کردن گاری این وجهه جنبه تضمینی دارد تا صاحب گاری فعال باشد. که این موضوع مورد تأیید ما واقع نشد و تأکید کردیم هزینه لباس و پلاک‌کوبی برعهده پیمانکار است و با اجرای این طرح نباید از رزق و روزی کارگران کم شود.
مدیرعامل سازمان پسماند با عنوان اینکه پشت برخی از این تبلیغات غلط مافیا وجود دارد، عنوان کرد: ضایعاتی‌ها به این بی‌سر و سامانی عادت کرده‌اند و زمان می‌برد تا به طرح ما که به نفع خودشان است عادت کنند، اما به نظر می‌رسد مافیای ضایعاتی‌ها فهمیده‌اند از این طرح متضرر می‌شوند و تبلیغات سوء روی آورده‌اند.
قنواتی بدون توضیح بیشتر درباره مافیا ادامه داد: ما ادعا نداریم طرح ما بدون اشکال است و تنها دیکته نانوشته است که غلط ندارد. اما از فعالان مجازی و رسانه‌ها تقاضا داریم با بررسی کامل و اجزای طرح که حدود 100 صفحه است آن را نقد و موشکافی کنند. تا ما اصلاح کنیم و عیب کارها را برطرف کنیم.
وی در پایان سخنان خود تاکید کرد: در حال حاضر این طرح به‌علت شیوع ویروس کرونا کاملاً متوقف شده است و منتظر پایان این دوره هستیم تا فعالیت خود را در این زمینه از سر بگیریم.
سرنوشت پسماندهای شهری
از حدود 100 سال پیش تاکنون که مسئولیت جمع‌آوری زباله‌های شهری به شهرداری‌ها سپرده شد، شهرداری‌ها برای جمع‌آوری و حمل زباله‌ها از کوچه و خیابان‌های شهرمان به هر روشی که فکرش را بکنید متوسل شدند و هر بار با مشکلی روبه‌رو شدند.
هر چند که مهم‌ترین راه برای حفظ سلامت محیط زیست، کاهش تولید زباله در خانه است ولی در هر صورت حدود 80 درصد زباله‌های تولید شده شهری به‌وسیله بازیافت و کمپوست مجدداً قادرند به چرخه مصرفی انسان برگردانده شوند و از اتلاف مقادیر زیادی از منابع و آلودگی محیط زیست بکاهند.
تجربه نشان داده است که اگر زباله به درستی مدیریت شود عملیات تفکیک آن به تَر و خشک و بازیافت و بازیابی آن به گونه علمی صورت بگیرد و انرژی آن مهار شود، آنگاه از این راه سود اقتصادی به دست می‌آید و در این صورت زباله از حالت یک ماده غیرقابل استفاده و ضایعه به یک طلای کثیف تبدیل خواهد شد.
گزارش از علی سواری
انتهای پیام/ح
