گزارش| کرونا و دور جدید تنش میان قزاقستان و چین

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، قزاقستان اولین کشوری در آسیای مرکزی بود که در واکنش به همه گیری بیماری کووید 19 در تاریخ 16 مارس وضعیت اضطراری در کل کشور اعلام کرد.

قرقیزستان نیز به عنوان دومین کشور در منطقه آسیای مرکزی در تاریخ 25 مارس وضعیت اضطراری اعلام کرد؛ در حالی که سه کشور دیگر این منطقه یعنی ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان هنوز تصمیمی در این خصوص نگرفته اند.

اگر چه تاکنون قزاقستان آمار محدودی پیرامون مبتلایان و جان باختگان بیماری کووید 19 منتشر کرده است - 4170 مبتلا و 30 نفر جان باخته - اما به نظر می رسد که به دلیل عدم انجام آزمایش های گسترده نمی توان به این آمار استناد کرد و آمار واقعی بسیار بیش تر از این مورد می باشد (1).

پس از گسترش ویروس کرونا از چین به سایر نقاط دنیا، دولت قاسم جومارت توکایف رئیس جمهور قزاقستان به سرعت اقدام به انجام محدودیت ها در مرزهای مشترک این کشور با چین کرد.

در اواخر ماه ژانویه، قزاقستان سفرهای زمینی و هوایی با چین را به حالت تعلیق درآورد. از تاریخ 6 فوریه نیز تبادلات پستی با پکن متوقف شد. در تاریخ 8 مارس نیز مرزهای قزاقستان با چین به طور کامل بسته شد.

در یک اقدام پیشگیرانه دیگر، در تاریخ 30 مارس قزاقستان ورود 72 ساعته بدون ویزای مسافران چینی و هندی را به حالت تعلیق درآورد. این معافیت های ویزایی از ماه آوریل 2018 برقرار شده بود (2).

با این وجود، مقامات قزاقستانی از ابتدا شیوع ویروس کرونا با توجه به سیاست خارجی چند جانبه و روابط خاصی که با پکن دارند، از رویارویی با چین و سرزنش مقامات این کشور به دلیل همه گیری ویروس کرونا خودداری کرده اند.

چین دومین شریک تجاری قزاقستان در سال 2019 بوده و حجم گردش مالی میان دو کشور حدود 14.4 میلیارد دلار بوده است. روسیه نیز در سال 2019 با 19.6 میلیارد دلار در رتبه نخست شرکای تجاری قزاقستان قرار دارد. از این رو دو دولت قزاقستان و چین گام هایی برای نشان دادن وحدت در برابر همه گیری ویروس کرونا برداشتند (3).

در اواخر ماه مارس، رئیس جمهور چین پس از تحویل 13.6 تن کالای پزشکی به قزاقستان، وعده کمک های بشر دوستانه بیشتری در آینده به این کشور را داد.

در مقابل نیز رئیس جمهور قزاقستان از ظرفیت عالی داروهای چینی و حرفه ای بودن کارکنان پزشکی و درمانی چین قدردانی کرد. قاسم جومارت توکایف همچنین مجدداً تعهد خود را برای گسترش مشارکت استراتژیک با چین تکرار کرد.

در تاریخ 2 آوریل نیز قزاقستان کمک های بشر دوستانه جدیدی را از چین دریافت کرد. یک هفته بعد نیز این کشور میزبان هیئتی از ده ها پزشک چینی بود که با هدف ارائه مشاوره به مقامات بهداشتی قزاقستان اعزام شده بودند (4).

از زمان اعلام وضعیت اضطراری در قزاقستان، تصویر چین در بین مردم قزاقستان تا اواسط ماه آوریل تغییری نکرده بود تا این که در این ماه یک رسوایی دیپلماتیک در این زمینه رخ داد.

وزارت امور خارجه قزاقستان نسبت به انتشار یک مقاله در یک وب سایت چینی که قزاقستان را بخشی از خاک این کشور خوانده بود واکنش نشان داد. در آن مقاله ادعا شده بود که در طی تاریخ قبایل بی شماری از قزاق ها با امپراتوران چین بیعت کرده بودند و قزاقستان امروزه نیز مشتاق بازگشت به آن وضعیت است. سفیر چین در قزاقستان در واکنش به این مقاله آن را مغایر با روحیه همکاری های دوجانبه میان دو کشور خواند.

روابط چین و قزاقستان هیچ وقت روند یکنواختی نداشته است. مباحثی چون نفوذ اقتصادی چین، مهاجرت های مرزی و مالکیت سرزمینی از مسائلی بوده که در زمان های مختلف باعث ایجاد تنش میان دو کشور شده است.

حادثه ماه آوریل بار دیگر برخی از تنش های قدیمی را احیا کرده و توجه ها را به خود جلب کرد. به عنوان مثال، علی رغم ماه ها تبلیغات رسانه های غربی مبنی بر وجود اردوگاه های بازآموزی برای اویغورها و سایر اقوام آسیای مرکزی از جمله قزاق ها، موضع رسمی دولت قزاقستان نسبت به این اخبار مبتنی بر شک و تردید بوده است.

قاسم جومارت توکایف رئیس جمهور قزاقستان در دسامبر سال گذشته میلادی صحت گزارش ها درباره سرکوب سازمان یافته علیه اقلیت های قومی قزاق در سین کیانگ چین را رد کرد و نسبت به حضور کشورش در جبهه ضد چینی هشدار داد.

علی رغم موضع رئیس جمهور قزاقستان در این باره، در ماه های سپتامبر و اکتبر سال گذشته میلادی، چندین اعتراض خیابانی علیه چین در نورسلطان پایتخت قزاقستان، آلماتی و ژانائوزن برگزار شد.

تظاهرکنندگان هم چنین از برنامه های اعلام شده مبنی بر ساخت حدود 55 کارخانه چینی در مناطق مختلف قزاقستان ابراز نارضایتی کردند. با این حال، این اعتراضات که طی چندین هفته ادامه داشت به نتیجه ای نرسید و هرگز به سطحی که تهدیدکننده ثبات داخلی قزاقستان باشد نرسید.

در همین حال، جنجال دیگری نیز به سرعت در ماه های اخیر شعله ور شد. از سال 2013، پروژه ساخت آزمایشگاه مرجع مرکزی (CRL) در شهر آلماتی از سوی وزارت دفاع آمریکا آغاز شد و در سال 2016 به طور رسمی مورد بهره برداری قرار گرفت.

از آن تاریخ همواره گزارش های منفی بسیاری به زبان های روسی و قزاقی پیرامون این آزمایشگاه در رسانه های گروهی این کشور منتشر شده است. پس از همه گیری ویروس کرونا، ادعاهایی درباره وجود ارتباط میان بیماریکووید 19 و فعالیت های تحقیقاتی آزمایشگاه مرجع مرکزی با هدف محکوم کردن مداخلات ایالات متحده در امور داخلی قزاقستان و مقصر دانستن واشنگتن به جای چین در همه گیری این بیماری مطرح شد.

این ادعاها خصوصاً از سوی رسانه های وابسته به دولت چین مورد استقبال قرار گرفت.

تشنج ها و هیجانات به حدی رسیده بود که در تاریخ 2 ماه می، وزارت امور خارجه قزاقستان مجبور شد شایعات مربوط آزمایش سلاح های بیولوژیکی در آزمایشگاه مرجع مرکزی در شهر آلماتی را تکذیب کند (5).

با این وجود، هنوز هم چین به عنوان یک تهدید بالقوه برای حاکمیت سیاسی و اقتصادی این کشور خصوصاً از سوی رسانه های وابسته به غرب در نظر گرفته می شود.

هر چند دولت قزاقستان تاکنون موفق شده است تا این کشور را از نقطه اوج تنش ها دور نگه دارد. دولت قاسم جومارت توکایف چاره ای جز ادامه سیاست خارجی چندجانبه اش میان روسیه، چین و غرب ندارد و نیازمند نگه داشتن همه این طرف ها به عنوان متحد و شریک است.

مجید اسماعیل زاده / کارشناس مسائل ترکیه و اوراسیا

1. https://www.statista.com/statistics/1109433/coronavirus-cases-by-region-in-kazakhstan/
2. https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-kazakhstan-emergen/kazakhstan-uzbekistan-close-borders-after-first-coronavirus-cases-idUSKBN2120EX
3. https://tradingeconomics.com/kazakhstan/exports/china
4. https://www.euractiv.com/section/central-asia/news/kazakhstan-provides-humanitarian-aid-to-kyrgyzstan-tajikistan/
5. https://www.euractiv.com/section/central-asia/news/kazakhstan-fends-off-allegations-it-is-developing-biological-weapons/

انتهای پیام/