مصاحبه| استاد دانشگاه استانبول: ترکیه نمیتواند از رفتار خصمانه امارات چشم‌پوشی کند/ لزوم برقراری روابط با دمشق و قاهره
یک کارشناس سیاسی عضو هیات علمی دانشگاه مسکو و استاد دانشگاه استانبول با بیان اینکه نقش منطقه‌ای امارات منفی و مخرب است تأکید کرد آنکارا و دمشق باید روابط سیاسی خود را از سر بگیرند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، در سالیان اخیر٬ ترکیه و امارات متحده عربی در مورد مسائل منطقه‌ای٬ همواره کشمکش داشته‌اند. پرونده سوریه٬ مسئله قطر و موضوع لیبی از جمله موضوعاتی است که دو کشور درباره آنها اختلاف نظر دارند. اختلاف‌هایی که به تازگی آتش آن شعله ور شده است؛ به طوری که اخیراً امارات متحده عربی در مورد تحولات لیبی کشور ترکیه را به دخالت در مسائل داخلی آن متهم کرد و سیاست این کشور را حامی تروریسم خواند.
در واکنش به این موضع گیری ابوظبی، «حامی آکسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه طی سخنانی امارات متحده عربی را به ریاکاری و حمایت از کودتاگران متهم کرد و از این کشور خواست که حد و مرز خود را بداند.
واقعیت این است که رقابت منطقه‌ای آنکارا وابوظبی از یک سو و موضوع لاینحل لیبی از سوی دیگر بر روی روابط سیاسی دو کشور سایه افکنده است و در این میان هر چند تنش میان دو کشور ماهیت سیاسی دارد اما تأثیر آن در روابط اقتصادیشان نیز مشهود است. به طوری که شاهد کاهش روند مبادلات تجاری دو کشور به خصوص از سال 2018 به این سو هستیم.
در خصوص روابط سیاسی ترکیه و امارات خبرنگار تسنیم گفت وگویی با پروفسور مهمت پر ینچک تحلیلگر سیاسی، عضو هیات علمی دانشگاه مسکو و مسئول موسسه تحقیقاتی دانشگاه استانبول ترتیب داده که در ادامه می خوانید:
تسنیم: همانطور که می‌دانید اخیراً امارات در مورد تحولات لیبی، ترکیه را به مداخله در مسائل داخلی این کشور و پشتیبانی از نیروهای تروریستی متهم کرده است. در پی آن سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه هم طی بیانیه‌ای از امارات خواست که حد و مرز خود را بداند. این نشان می‌دهد روابط ابوظبی و آنکارا به اوج تنش رسیده است. از این پس در روابط دو کشور شاهد چه رویدادهایی خواهیم بود؟
ترکیه نمیتواند از رفتار خصمانه امارات چشم پوشی کند
پرینچک: روابط ترکیه و امارات وابسته به رفتار سیاسی ابوظبی است. ترکیه در تلاش است با تمام همسایگان محدوده جغرافیایی خود و با کشورهای منطقه روابطی بدون تنش داشته باشد و با توجه به منافع دو کشور حاضر است هرگونه همکاری را انجام دهد.
اما آنکارا نمیتواند از رفتار خصمانه برخی دولتها به خصوص ابوظبی چشم پوشی کند. البته در میان ترکیه دو مساله مهم امنیتی در منطقه دارد که جزو موضوعات بنیادی دولت این کشور است؛ اولین مساله سوریه و حضور برخی گروههای تروریستی در خاک این کشور است.
همانطور که می‌دانید آمریکا در چارچوب پروژه خاورمیانه بزرگ به‌دنبال ایجاد جغرافیایی به نام کردستان بزرگ است که این پروژه تمامیت ارضی ترکیه، عراق، سوریه و ایران را تهدید می‌کند.
در شرایط کنونی شاهد اقدامات واشنگتن در سوریه در چارچوب همین پروژه هستیم. به‌طوریکه نظامیان آمریکایی در سوریه در حال حمایت از تروریستها هستند که این موضوع از منظر ترکیه یک تهدید بزرگ تلقی می‌شود.
برای همین هم ترکیه سالهاست با پ-ک-ک در حال جنگ است، اما آمریکا با کمک‌های نظامی، تسلیحاتی و مالی به عنوان متحدین استراتژیک گروههای تروریستی فعالیت می‌کند.
شخص ترامپ بارها اعتراف کرده که آمریکا از تحریر الشام حمایت می‌کند و متأسفانه وقتی به سیاست امارات هم نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که این کشور در موضوع سوریه دقیقاً در جبهه مقابل ترکیه است زیرا از تروریستها و گروه‌هایی که در سوریه با آنکارا درگیری دارند حمایت مالی می‌کند. برای همین میان آنکارا و ابوظبی در خصوص مساله سوریه اختلاف نظر شدیدی وجود دارد.
ایجاد ائتلاف اسرائیل، آمریکا، قبرس جنوبی و یونان در مقابل ترکیه
مساله دوم امنیتی ترکیه به موضوع مدیترانه شرقی باز می‌گردد. در مدیترانه شرقی، اسرائیل، آمریکا، قبرس جنوبی و یونان با ایجاد یک ائتلاف دقیقاً جبهه مقابل ترکیه را تشکیل داده‌اند.
این دولتها در حال فعالیتهایی هستند که امنیت ترکیه را مورد هدف قرار داده است. ترکیه منافع حیاتی هم در مساله قبرس، هم مساله لیبی و هم مدیترانه شرقی دارد که دولت ابوظبی در موضوع لیبی و مدیترانه شرقی سیاستی کاملاً ضد ترکیه در پیش گرفته است.
این رفتار خصمانه صرفاً در بیانات دولت این کشور نیست بلکه این سیاستها را اجرا هم می‌کند. در نتیجه اختلافات بر سرمساله سوریه و لیبی روابط دو کشور را متضرر کرده است.
سو استفاده برخی کشورهای خلیج فارس از وضعیت اقتصادی ترکیه
تسنیم: تاثیر تنش‌های میان آنکارا و ابوظبی در مراودات اقتصادی دو کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پرینجک : روابط تجاری دو کشور علی رغم اختلافات سیاسی طبق منافع اقتصادیشان می‌تواند تداوم داشته باشد. اما به این نکته باید تاکید کرد که ترکیه در 10 سال اخیر شرایط اقتصادی‌اش وابسته به پول داغ (گردش سرمایه از یک کشوری به کشور دیگر) بوده است.
تولید ملی و اقتصاد ملی کشور ضربه بسیاری دیده است که نتیجه سیاست اتحادیه اروپا مقابل ترکیه بوده است. برای همین ترکیه را به ورود سرمایه دیگر کشورها وابسته کرده است.
بیشتر این پول داغ هم از کشورهای حوزه خلیج فارس است که نیاز است ترکیه سیاستهایی در تولید ملی و پول ملی اتخاذ کند. زیرا برخی کشورهای حوزه خلیج فارس بیشتر از این شرایط به عنوان یک برگ برنده، تهدید و فشار بر علیه ترکیه استفاده می‌کنند. شاید ترکیه بتواند به تعاملات تجاری خود ادامه دهد، اما قطعاً این مراودات تجاری در بستر پول داغ با کشورهای خلیج فارس را باید پایان دهد.
تسنیم: از منظر برخی تحلیلگران، اختلافات امارات و ترکیه از حمایت ابوظبی از سیاستهای منطقه‌ای ریاض نشأت می‌گیرد. این تحلیل تا چه حد می‌تواند درست باشد؟
پرینچک : آمریکا برای اینکه بتواند نقشه‌ها و طرحهای خود را در منطقه پیاده کند قطعاً در تلاش برای همسو کردن برخی کشورهای منطقه با خود است که در این میان اسرائیل اولین و بزرگترین رژیمی است که حامی و همگام آمریکا در پیاده کردن طرحهای توطئه گرانه است.
آمریکا همچنین با طرح کردستان بزرگ قصد دارد از این پروژه به عنوان یک پایگاه برای خود در منطقه بهره وری و آن را برای مقابله با ایران، ترکیه حتی آسیای میانه و قفقاز استفاده کند.
برای همین است که این پروژه را به عنوان طرح اسرائیل دوم عنوان می‌کنیم. اما از دیگر متحدین آمریکا در منطقه عربستان سعودی و امارات هستند.
عربستان و امارات از رفتار خصمانه با ترکیه متضرر خواهند شد
نقش عربستان و امارات در منطقه که مقابل کشورهای منطقه و بر حسب منافع آمریکا است در اصل امارات و عربستان را متضرر می‌کند. حتی این سیاست از سوی کشورها منطقه نیز واکنش بسیاری داشته است. سرانجام واشنگتن از منطقه خارج خواهد شد و اسرائیل هم در برنامه‌هایش شکست خواهد خورد اما داشتن چنین روابط خصمانه‌ای با کشورهای همسایه به ضرر خود عربستان سعودی و امارات خواهد بود.
تسنیم: به نظر می‌رسد در مدیترانه شرقی ائتلافی میان امارات، یونان، قبرس، مصر و حتی اسرائیل بر علیه ترکیه ایجاد شده است. اقدام ترکیه در مقابل این ائتلاف چه خواهد بود؟
پرینچک : در ابتدا باید گفت در مدیترانه شرقی تقابل شدیدی وجود دارد. در یک سو جبهه آتلانتیک است که کشورهایی مانند آمریکا، قبرس جنوبی، یونان و رژیم اسرائیل در حال صف کشی در مقابل ترکیه هستند.
ترکیه در مجادله در مقابل این جبهه صرفاً در راستای منافع خود نیست و نتیجه آن شامل تمام جغرافیای اوراسیا نیز می‌شود. زیرا حضور آمریکا در مدیترانه شرقی فقط برعلیه ترکیه نیست بلکه بر علیه ایران و روسیه و دیگر کشورها نیز هست.
حتی حاکمیت آمریکا در دریای مدیترانه موجب خواهد شد این کشور در دریای سیاه هم حاکمیت داشته باشد.
توافق دریایی لیبی و ترکیه موجب محدود شدن فعالیت جبهه آتلانتیک در مدیترانه شرقی خواهد شد. که این به سود دیگر کشورهای منطقه و ترکیه خواهد شد.
حتی استراتژی "وطن آبی" ترکیه نیز به نفع کشورهای اوراسیا خواهد بود. برای همین ترکیه در مدیترانه شرقی پتانسیل ایجاد ائتلاف را دارد. مثلاً ترکیه امکان همکاری با روسیه را دارد، به طوریکه برخی اقدامات ترکیه در کریمه و برخی اقدامات روسیه در قبرس شمالی( قبرس ترک) می‌تواند بستر این همکاری‌ها باشد.
ترکیه باید وارد تعامل با دمشق و قاهره شود
در کنار این، آنکارا باید بدون از دست دادن فرصت، همکاری و روابط دپیلماتیکی خود را با دولت دمشق از سرگیرد زیرا ترکیه و سوریه منافع و اهداف مشترکی در منطقه دارند.
مثلاً هر دو کشور مخالف حضور گروههای تروریستی هستند و حتی منافع دو کشور در مدیترانه شرقی در مقابل هژمونی آمریکا مشترک است. این مسئله شامل مصر نیز می‌شود و ترکیه بهتر است در روابطش با این کشور هم بازنگری داشته باشد.
در روزهای آینده پتانسیل ترکیه برای ایجاد ائتلاف در مقابل آمریکا و امارات و دیگر کشورهای منطقه را خواهیم دید. چون وجود قبرس ترک صرفاً نشان وجود ترکیه در مدیترانه نیست بلکه اورسیا را هم تحت تأثیر خود قرار داده است. اگر قبرس ترک تبدیل به پایگاه انگلیسی شود این برای ایران، روسیه و سوریه هم رویداد خوشایندی نخواهد بود.
تسنیم: برخی مقامات ترکیه بخصوص مولود چاووش اوغلو بارها عنوان کرده‌اند که امارات در کودتای نافرجام ترکیه نقشی آشکار داشته است. از نظر شما امارات چرا در پی براندازی دولت آنکارا است؟
پرینچک : در ابتدا باید عنوان کرد که کودتای نافرجام ترکیه از جنس آمریکایی بود که از طریق سازمان فتح الله گولن در حال به سرانجام رسیدن بود و پشت پرده این کودتا سازمان سیا و دولت آمریکا بود.
واقعیت این است که ترکیه وارد یک روند سیاست خارجی مستقل شده بود و از طرفی با برنامه‌های منطقه‌ای آمریکا مخالف بود که این مخالفت ها به مذاق واشنگتن خود نمی آمد.
همچنین گسترش روابط خوب ترکیه با روسیه و ایران و عدم همراهی ترکیه با آمریکا در سیاستهای ضد ایرانی این کشور و از طرفی گرایش این کشور از جبهه آتلانتیک به اوراسیا از جمله انگیزه‌های دولت واشنگتن برای راه انداختن چنین کودتایی بود.
متاسفانه در کنار اینکه جریان فتح الله گولن و دولت آمریکا چنین اقدامی را علیه آنکارا انجام دادند، امارات نیز از این کودتا حمایت کرد. شواهد بسیاری در این خصوص وجود دارد.
حضور ابوظبی در جبهه مخالف ترکیه در لیبی، سوریه و مدیترانه شرقی و همچنین نقش آن در کودتای نافرجام 2016 موجب شد به طور جدی روابط دو کشور آسیب ببیند. این رفتارها بیش از ترکیه برای امارات هزینه سنگینی خواهد داشت.
تسنیم: نقش منطقه‌ای امارات در یمن، لیبی، آفریقای شمالی، سوریه و بخصوص مساله فلسطین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پرنیچک : همانطور که در پاسخ سؤالات قبل مطرح کرده بودم امارات سیاستهای آمریکا در منطقه را پیگیری می‌کند.
حمایت از گروههای تروریستی در سوریه، حمایت از جبهه مخالف دولت لیبی، مساله یمن و همراهی این دولت با اسرائیل در مساله فلسطین از جمله آن است که نشان می‌دهد نقش منفی در سیاست منطقه‌ای داشته است.
اینها نکاتی آشکار است. اما نکته مهم این است که آمریکا در حال شکست خوردن در منطقه است. سیاست آتلانتیکی آمریکا در منطقه ورشکست شده است.
روند مطلوب آستانه در سوریه و توافقات حاصل شده از این روند، شکست آمریکا در سیاست ضد ایرانی، از دست دادن رؤیای کودتا در ترکیه و عدم موفقیت در سرنگونی بشار اسد مزید بر این علت است. آمریکا آن ابرقدرتی خود در پس جنگ جهانی دوم را از دست داده که شیوع ویروس کرونا در این کشور این موضوع را بیشتر اثبات کرد.
اقتصاد آمریکا در حال ریزش است، زمانی این کشور 50 درصد تولید جهانی را از آن خود کرده بود، حالا به 15 درصد رسیده است. آمریکا در جنگ سیاسی و تجاری که علیه چین و روسیه شروع کرده در حال مغلوب شدن است.
در نتیجه امارات در کنار دولتی قرار گرفته که در منطقه در حال شکست خوردن است. تسلیم شدن در مقابل سیاست واشنگتن بزرگترین ضرر برای ابوظبی خواهد بود.
از طرفی متحدین آمریکا مانند عربستان سعودی در حال تنها گذاشتن این دولت در منطقه هستند. ترکیه، ایران و روسیه در این خصوص سیاستهای مختلف و موفقی را می‌توانند اتخاذ کنند. که در موضوع قطر شاهد آن بودیم.
یکی از دلایل ترور سردار سلیمانی
همچنین همانطور که می‌دانید روزنامه نیویورک تایمز در خصوص شهید سلیمانی و اینکه قبل از شهادتش دیدارهایی در خصوص روابط تهران و ابوظبی با مقامات اماراتی داشته منتشر شد.
این رویداد هم بدون اطلاع واشنگتن بوده که نشان می دهد آمریکا آن ابتکار عمل در منطقه را ندارد، اگر این خبر درست باشد به نظرم یکی از دلایل ترور کردن سردار قاسم سلیمانی این موضوع بوده است.
همه این مسائل نشان می دهد که آمریکا در حال شکست در منطقه است. در همین راستا ترکیه، ایران و روسیه باید تاکتیک‌های سیاسی خوبی را در منطقه در پیش بگیرند.
گفتگو از آذر مهدوان
انتهای پیام/
