کرونا چگونه حال و آینده جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟۲-|پیامدهای شیوع کروناویروس جدید بر نظام اقتصاد جهانی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، مرکز مطالعاتی الجزیره در یک مقاله به بررسی شیوع ویروس کرونا از ابتدا و تأثیراتی که در  زمان حاضر بر جهان گذاشته و نیز پیامدها و تأثیراتی که برای آینده بشریت خواهد داشت پرداخته است. این مقاله شامل مجموعه‌ای از پژوهش‌ها و تحقیقات موثق است که به تجزیه و تحلیل بیماری کووید19 می‌پردازد.

در مقدمه این مقاله آمده است که در قرن بیست و یکم و درحالی که کشورهای جهان آماده هرگونه رویارویی نظامی با یکدیگر بودند؛ ثابت شد توانایی مقابله با یک ویروس را ندارند. کروناویروس جدید ضعف کشورهای بزرگ و پرمدعا را در زمینه بهداشت و سلامت مشخص و چهره امپریالیسم سرمایه‌داری آنها را که منافع خود را بر هر چیزی ترجیح می‌دهند آشکار ساخت.

فصل دوم ــ پیامدهای شیوع کروناویروس جدید بر اقتصاد جهانی

از نظر اقتصادی٬ شاخص‌ها نشان می‌دهد که کرونا اقتصاد جهانی را به‌سمت یک رکودی برد که اگر بیشتر از رکود اقتصاد جهانی در سال 2008 نباشد کمتر از آن نخواهد بود. تأثیر منفی کرونا بر اقتصاد٬ در ابتدا در چین نمایان شد؛ اما بعدها مشخص شد که در این میان چین تنها متضرر اقتصادی کرونا نیست.

کشورهای مختلف به‌منظور مقابله با شیوع بیشتر کرونا بخش بزرگی از فعالیت‌های اقتصادی خود را در زمینه‌های مختلف اعم از گردشگری و تجارت و مشاغل و... تعطیل کردند. بیماری کووید19 همچنین با بروز جنگ نفتی میان عربستان و روسیه منجر به سقوط کامل قیمت نفت شد.

شیوع ایپدمی کرونا چالشی عمیق در اقتصاد جهانی ایجاد کرد، در همین راستا دولت‌های مختلف تلاش می‌کنند برنامه‌ای برای بهبود شرایط اقتصادی کشورشان اتخاذ کنند.

این ویروس بر اقتصاد کشورهای عربی نیز تأثیر منفی گذاشت که مهم‌ترین آنها در بخش گردشگری و درآمدهای نفتی نمایان شد. اما کرونا کنار همه اینها تأثیرات مثبتی نیز داشت؛ عدم فعالیت بخش‌های صنعتی میزان انتشار دی‌اکسید کربن روی زمین را کاهش داد و بسیاری از بخش‌ها متوجه شدند که با دورکاری نیز می‌توانند به فعالیت‌هایشان ادامه دهند.

پیش از این «بیل گیتس» بنیانگذار شرکت مایکروسافت در سال 2015، درباره ویروس همه‌گیر کرونا هشدار داده و تأکید کرده بود که بشریت آمادگی مقابله با چنین فاجعه‌ای را ندارد. پس از گذشت پنج سال از سخنرانی بیل گیتس، کروناویروس جدید که از چین آغاز شد، جهان را متحیر کرد. سپس این ویروس به‌تدریج جهان را به یک دهکده کوچک تبدیل کرد و بشریت با تمام پیشرفت‌های علمی و فناوری، هنوز آمادگی مقابله با این نوع بحران و فاجعه بیولوژیکی را ندارد. آمار قربانیان این ویروس، چه تعداد مبتلایان و چه فوتی‌ها، به‌طور مداوم در حال افزایش است که باعث شده سازمان بهداشت جهانی در تاریخ دوازدهم مارس ویروس جدید کرونا را به‌عنوان یک بیماری همه‌گیر توصیف کند.

به‌دنبال تلفات جانی و اقتصادی ناشی از ویروس کرونا بسیاری از کشورها اقدام به بستن مرزها و فرودگاه‌ها و منع آمدوشد کردند.

در این گزارش قصد داریم اثرات اقتصادی کرونا را بر اقتصاد جهان و به‌ویژه منطقه عربی شرح دهیم. گزارش حاضر به فهرست پیامدهای اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر اساس جدیدترین محاسبات سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و سایر سازمان‌ها و مراکز تحقیقاتی مربوطه می‌پردازد. لازم به ذکر است که پیش‌بینی همه پیامدهای اقتصادی کرونا کار دشواری است؛ چرا که شرایط مدام در حال تغییر بوده و هیچ کس نمی‌داند این ویروس تا چه‌مدت کنار ماست.

تأثیر کرونا بر چشم‌انداز اقتصادی جهان

پیش از شیوع کرونا چشم‌انداز رشد اقتصادی جهانی خوش‌بینانه‌تر از امروز بود. در ژانویه سال 2020، پیش‌بینی می‌شد رشد اقتصاد جهانی از 2.9٪ در سال 2019 به 3.3٪ در سال 2020 و تا سال 2021 به 3.4٪ برسد. کارشناسان صندوق بین‌المللی پول این محاسبات خوش‌بینانه را بر اساس رشد تولید جهانی صنعتی و توقف بحران جنگ تجاری بین دو غول اقتصادی جهانی، یعنی چین و ایالات متحده برآورد کرده بودند. اما امروز سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل متحد، پیش‌بینی می‌کند که در پی انتشار این ویروس، اقتصاد جهانی حدود یک تریلیون دلار دچار خسارت شود و رشد جهانی به کمتر از 2.5 درصد برسد که در نتیجه آن تقریباً همه کشورها با یک رکود اقتصادی بی‌سابقه مواجه خواهند بود.

براساس برآوردهای صندوق بین‌المللی پول، چین امروز یکی از مهمترین موتورهای رشد اقتصاد جهانی به حساب می‌آید‌، زیرا به‌طور جداگانه در سال 2019 حدود 39٪ از رشد اقتصادی جهانی را به خود اختصاص داده بود. پیامدهای ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی از همه ویروس‌های مشابه قبلی بیشتر تخمین زده می‌شود. در زمان حاضر بیش از 60٪ از کل تولید جهان، 65٪ از تولید صنعتی و 41٪ از کل صادرات تولیدی جهان در اختیار کشورهایی است که بیش از همه درگیر اپیدمی کرونا شده‌اند، علاوه بر این، برخی از کشورها مانند چین، ایالات متحده و ژاپن نقشی اساسی در زنجیره عرضه جهانی دارند؛ در نتیجه رکود اقتصاد جهانی بعد از کرونا امری طبیعی است.

آمریکا طی سه مرحله بخش صنعتی جهان را تحت تأثیر قرار داده است:

ــ قطع تولید: این ویروس مرکز تولید صنعتی جهان در آسیای شرقی و همچنین ایالات متحده و آلمان را به‌شدت درگیر کرده است.

ــ ایجاد اختلال در زنجیره عرضه جهانی: توقف تولید در کشور تولیدکننده عمدتاً صنایع وابسته به این را در کشورهای دیگر تحت تأثیر قرار می دهد.

ــ کاهش تقاضا و فعالیت‌های تجاری جهانی.

در این میان بخش گردشگری و صنعت سرگرمی (مانند سینما و تئاترها) از جمله بخش‌هایی هستند که بیشتر تحت تأثیر شیوع ویروس جدید کرونا قرار دارند و تعطیلی فرودگاه‌ها و مراکز تفریحی در راستای اقدامات پیشگیرانه در مقابله با کرونا درآمدهای حاصل از آن را به پایین‌ترین حد رساند.

از سوی دیگر، تجارت جهانی تحت تأثیر اقتصاد چین قرار دارد، زیرا پکن یکی از مهمترین شرکای تجاری اکثر کشورها محسوب می‌شود. براساس داده‌های سازمان تجارت جهانی، چین از سال 2009 بزرگترین صادرکننده جهان و دومین واردکننده بزرگ کالاهایی مانند نفت، سنگ‌آهن و سویا بوده است، بنابراین انتظار می‌رود که کاهش فعالیت اقتصادی در این کشور تأثیر چشمگیری بر حجم تجارت جهانی داشته باشد.

ویروس کوچکی که تبدیل به کابوسی بزرگ برای اقتصاد جهان عرب شد

بحران اپیدمی کرونا از اولین روز ظهور خود در کشورهای عربی، اقتصاد این کشورها را بیش از هر منطقه دیگری تحت تأثیر قرار داد. اقداماتی که جهان عرب برای پیشگیری از شیوع کرونا انجام داد اقتصاد آن را به‌شدت متضرر کرد. مهمترین کانال ارتباطی کشورهای عربی با جهان صادرات نفت است.

علاوه بر آن در این شرایط برخی از کشورهای عربی مانند سوریه، یمن، لیبی و عراق درگیر اختلافات سیاسی و نظامی هستند. جنگ نفتی عربستان در سال 2014، منجر به کاهش بی‌سابقه قیمت نفت در سه دهه گذشته (کمتر از 30 دلار در هر بشکه) شد که شیوع کرونا و به‌دنبال آن جنگ نفتی سعودی‌ها با روسیه، موجب سقوط کامل قیمت نفت شد، بنابراین پیش‌بینی یک بحران بزرگ اقتصادی در کشورهای عربی که کاملاً متکی به درآمدهای نفتی هستند کار دشواری نیست. در زمینه گردشگری که دومین منبع درآمد کشورهای عربی محسوب می‌شود، مسدود شدن مرزهای هوایی کشورها در راستای اقدامات پیشگیرانه در مقابله با شیوع کرونا خسارت زیادی به این بخش تحمیل کرده است. با توجه به توقف گردشگری و ورود توریست‌ها به امارات در سایه شیوع ویروس کرونا و نیز با توجه به اینکه بخش گردشگری یکی از مهم‌ترین منابع مالی امارات به‌شمار می‌آید٬ این موضوع اقتصاد این کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. تعطیل شدن مراسم حج عمره و احتمالاً حج واجب در عربستان که سالانه بیش از 16 میلیارد دلار برای سعودی‌ها سودآوری دارد نیز شوک بزرگی برای اقتصاد عربستان به‌شمار می‌آید.

سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های مختلف برای کاهش پیامدهای اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا به‌دنبال اتخاذ برخی از سیاست‌های اقتصادی در قالب کمک‌های مالی و وام و همچنین افزایش هزینه‌های دولت، گسترش معافیت‌های مالیاتی و کاهش نرخ بهره هستند، در همین راستا صندوق بین‌الملل پول یک بودجه 50 میلیارد دلاری را برای کمک به کشورهای کم‌درآمد یا درآمد متوسط با نظام‌های ضعیف بهداشتی اختصاص داد، از سوی دیگر، بسیاری از دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه‌یافته، نقدینگی مالی را برای شرکت‌ها و افراد آسیب‌دیده از ویروس کرونا فراهم کردند.

آثار مثبت کرونا برای جهان

توقف اجباری تولید گازهای گلخانه‌ای، آلاینده‌های هوا، پسماندها و فاضلاب‌های صنعتی به‌عنوان جنبه مثبت شیوع بیماری کرونا بر محیط زیست قلمداد می‌شود که بشر با کاستن از فعالیت‌های اقتصادی خود به‌نوعی یک فرصت دوباره به محیط زیست داده است. کاهش سرعت فعالیت اقتصادی و همچنین متوقف کردن سفر در بسیاری از مناطق جهان نیز منجر به بهبود چشمگیر شرایط آب‌وهوایی و کاهش انتشار دی‌اکسید کربن شده است. گزارش‌های چینی حاکی از آن است که کاهش 15 تا 40 درصد تولید در بخش‌های صنعتی (از جمله زغال‌سنگ، پالایش نفت و همچنین پروازها)، منجر به کاهش شدید مصرف انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای تنها در دو هفته شد. این امر باعث می‌شود تولید گازهای گلخانه‌ای در چین امسال 1 درصد کاهش یابد. اما این موضوع موقت است و بعد از پایان بحران کوتاه مجدداً وضعیت به روال سابق برمی‌گردد.

شاید بتوان گفت میان کاهش فعالیت‌های اقتصادی و پیامدهای مربوط به آن بزرگترین سودبرندگان از این شرایط، تولید کنندگان تجهیزات پزشکی بودند. همچنین شرکت‌های تجاری آن‌لاین نیز در گروه ذی‌نفعان این ویروس ویروس قرار می‌گیرند، زیرا با توجه به محدودیت‌های اعمال‌شده در تجمعات در بسیاری از کشورها، خرید آن‌لاین تنها پناهگاه بسیاری از افراد برای تأمین نیازهایشان است. همچنین پیش‌بینی می‌شود که شرکت‌های دارویی که در زمینه تولید واکسن‌های ضدویروسی مانند ویروس کرونای نوظهور فعالیت می‌کنند، سود ببرند. شرکت‌های مخابراتی نیز با توجه به محدودیت‌های جابه‌جایی افراد از سود زیادی برخوردار می‌شوند و برخی از بازرگانان نیز می‌توانند با استقراض با نرخ بهره بسیار پایین تجارت خود را گسترش دهند.

ادامه دارد... .

+