گزارش|تلاش ترکیه برای سازش با مسکو در میدان لیبی
ترکیه تاکنون با ژنرال حفتر وارد گفت‌وگو نشده اما با لابی‌گری و میانجی‌گری تیم اردوغان٬ سران روسیه و دولت وفاق ملی لیبی پشت میز مذاکره نشستند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم٬ در جریان آخرین تحولات لیبی در هفته‌های اخیر٬ بازیگران مهمی همچون مصر٬ امارات متحده عربی و عربستان سعودی٬ تا حدقابل توجهی٬ از رسیدن به اهداف خود بازمانده و نتوانستند به شکل جدی در حمایت از ژنرال حفتر٬ بر مواضع خود٬ بایستند.
اما تا این جای کار٬ ترکیه در حد ملموسی٬ خود را در حال و هوای ظفر و پیروزی می‌بیند و چند روزی است که رسانه‌های آنکارا٬ حرف از ظفر تازه دولت ترکیه به میان آورده‌اند که منظور و مقصود آنان٬ تثبیت هر چه بیشتر موقعیت دولت وفاق ملی به ریاست فائز السراج است.
رسانه‌های وابسته به حزب حاکم٬ دیدار اخیر فائز السراج نخست وزیر دولت وفاق ملی لیبی با اردوغان را به عنوان رویدادی مهم تلقی کردند که نشان دهنده تداوم آشکار حمایت دولت آنکارا از دولت اخوانی لیبی است.
اما تحلیل‌گران سیاسی ترکیه و به ویژه آن دسته از کارشناسانی که به دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه وابسته نیستند٬ معتقدند که برای سخن گفتن از پیروزی٬ اندکی زود است و باید دید با توجه به موقعیت لرزان و شکننده لیبی٬ تحولات بر چه مداری پیش خواهد رفت.
نقش تعیین کننده عاملی به نام روسیه
در چند سال اخیر٬ روابط سیاسی٬ دفاعی و اقتصادی مسکو ـ آنکارا وارد فاز جدیدی شده است.
رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان٬ در همراهی و همنوایی با همتی روس خود ولادیمیر پوتین٬ تاجایی پیش رفت که با وجود تهدیدات دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا٬ باز هم بر خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه پافشاری کرد و اگر چه این اقدام٬ منجر به عدم تحویل هواپیماهای اف 35 به آنکارا شد٬ اما سودها و منافع دیگری به دنبال آورد که شاید یکی از کمترین منافع٬ تامین درآمد و صرفه‌جویی پایدار در حوزه گاز٬ از طریق خط لوله ترک استریم است که از برای ترکیه٬ از یک سو گاز ارزان قیمت می‌آورد و از دیگر سو٬ درآمد ترانزیتی ایجاد می‌کند.
البته همکاری ترکیه و روسیه٬ محدود به ترک استریم نیست. در همین حال٬ دیگر همکاری‌های دفاعی – امنیتی٬ پروژه استراتژیک نیروگاه هسته‌ای آک کویوی ملاتیا٬ سفر میلیون‌ها توریست روسی به ترکیه و از همه مهم‌تر٬ تعامل بین روسیه و ترکیه در دو پرونده مهم سوریه و لیبی٬ جملگی نشان دهنده این هستند که دولت اردوغان٬ نمی‌تواند در هیچ حوزه‌ای٬ از عامل مهم و تعیین‌کننده‌ای به نام روسیه غافل باشد و در صورتی می‌تواند به اهداف خود دست پیدا کند٬ که ساز خود را با ساز روسیه٬ کوک کرده باشد.
شاید به همین خاطر است مهمت سامسر سفیر ترکیه در روسیه٬ به مناسبت یکصدمین سالگرد روابط دیپلماتیک آنکارا – مسکو گفته است: گفت‌وگوهای ما در دو حوزه مهم سوریه و لیبی ادامه دارد و روز به روز به نتایج بهتری می‌رسیم.
سخنان معنی‌دار ابراهیم کالین
حالا دیگر همه به خوبی می‌دانند که در سیاست خارجی و اقدامات حوزه دیپلماسی پیدا و پنهان ترکیه٬ نقش ابراهیم کالین سخنگو و مشاور اردوغان و همچنین هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت٬ به مراتب از نقش وزیر امور خارجه٬ پررنگ‌تر است.
در نتیجه٬ اشارات ابراهیم کالین به اتفاقات چند روز اخیر در مورد لیبی٬ معنی‌دارتر از آن است که بتوان٬ آن را تنها در چهارچوب یک کنفرانس مطبوعاتی روتین٬ ارزیابی کرد.
یکی از ابعاد مهم سخنان کالین٬ این بود که با ادبیاتی دیپلماتیک٬ نشان داد که دیدارهای اخیر بین سران مسکو و دولت السراج٬ با ابتکار عمل و میانجی‌گری آنکارا صورت گرفته است. کالین اعلام کرد: «مسکو تاکنون با دولت وفاق ملی وارد مذاکره نشده بود. در نتیجه سفر هیاتی از دولت السراج به مسکو و دیدار آنان با مقامات روسیه٬ اهمیت ویژه‌ای دارد.»
کالین همچنین از این موضوع خبر داد٬ که در مسکو٬ مذاکرات مهمی در مورد فرمول لیبی منهای حفتر٬ صورت گرفته است.
این سخنان کالین٬ بخشی از رویکرد خاص آنکارا نسبت به پرونده لیبی را روشن می‌کند. چرا که ترکیه تاکنون با ژنرال حفتر وارد گفت‌وگو نشده اما با لابی‌گری و میانجی‌گری تیم اردوغان٬ سران روسیه و دولت وفاق ملی لیبی پشت میز مذاکره نشستند.
متعاقب سفر هیات دیپلماتیک دولت السراج به مسکو٬ احمد معیتیق معاون نخست‌وزیر لیبی طی مصاحبه‌ای تلویزیونی اعلام کرد:«ترکیه شریک استراتژیک ماست و همکاری‌های مشترک ما ادامه خواهد یافت. ما یک برنامه ملی داشتیم و به منظور تحقق آن با ترکیه همکاری کردیم. ما با دولت ترکیه همکاری استراتژیک داشته و حملات را عقب راندیم و در نتیجه در این مبارزه موفق شده‌ایم. در لیبی٬ مدیریت دیپلماسی و سیاست٬ با دولت مشروع ماست و این دولت است که با ترکیه توافق‌نامه همکاری استراتژیک را امضا کرد.»
معیتیق همچنین٬ ترکیه را به عنوان یک شریک استراتژیک قلمداد کرده و از این موضوع خبر داده که رابطه با آنکارا٬ در حوزه‌های دیگر مانند بازسازی و توسعه نهادهای دولتی ادامه خواهد یافت.
احتیاط و محافظه‌کاری مشهود مسکو
محمد طاهر سیلا وزیر امور خارجه دولت وفاق ملی لیبی و احمد معیتیق معاون نخست‌وزیر٬ دیدارهای خود با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه و میخائیل بوگدانوف دست راست پوتین در خاورمیانه را مثبت ارزیابی کردند و دیدارهایی نیز با مقامات دفاعی و امنیتی روسی داشتند که جزئیات آنها به رسانه‌ها درز پیدا نکرد.
تیم اردوغان تا اینجای کار تلاش کرده تا جوش زدن رابطه بین دولت السراج و مسکو را همچون یک دستاورد دیپلماتیک مهم به نمایش بگذارد. اما روسیه٬ تاکنون حاضر نشده در مورد جزئیات گفت‌وگوها٬ اطلاعاتی در اختیار رسانه‌ها بگذارد. لاوروف٬ صرفاً بر اهمیت آتش‌بس و توقف درگیری‌ها تاکید کرده و همچنین به این اشاره کرده که به محض عادی شدن اوضاع٬ شرکت‌های روسی نیز فعالیت‌های خود را در لیبی از سر خواهند گرفت.
شواهد نشان می‌دهد که تیم اردوغان٬ به دنبال اقناع پوتین است تا در لیبی٬ با هم در حال سازش و تعامل باشند و در این میدان حساس٬ نقشی به حفتر داده نشود و سر ژنرال عبدالفتاح سیاسی و محمد بن سلمان سعودی ولیعهد ریاض نیز٬ بی‌کلاه بماند. حال باید دید٬ آیا مسکو٬ امتیاز و انگیزه خاصی برای چنین توافقی می‌بیند یا خیر.
همه این‌ها در حالی است که بازیگران متعددی در حال ایفای نقش در کشور نفت‌خیز عربی لیبی هستند. کشوری که رتبه پنجم ذخایر نفتی با حدود 49 میلیارد بشکه نفت در میان کشورهای عربی و ذخایر گازی با حدود 55 تریلیون فوت مکعب را داراست.
انتهای پیام/
