شاعر و مداح پیشکسوت: آیین‌های عزاداری اصیل‌اند نه قدیمی
حاج محسن عسکری، شاعر و مداح پیشکسوت از دغدغه‌‌هایش برای حفظ آیین‌های سنتی مجالس عزاداری گفت.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، حاج محسن عسکری، شاعر، مداح و پیرغلام حسینی سال 1322 در یک خانواده مذهبی تبریزی متولد شد. او که تنها فرزند خانواده‌ای ثروتمند بود، مادرش را در کودکی از دست داد و زیر نظر پدربزرگش، حاج مهدی، یکی از تاجران و هیأت‌داران بزرگ تبریز بزرگ شد. حاج محسن با توجه به اینکه علاقه خاصی به ادبیات داشت و با این ذهنیت که نوکر دستگاه امام حسین(ع) باید تحصیل‌کرده باشد، درسش را ادامه داد اما چون شهرشان رشته ادبیات نداشت، ناچار شد در رشته کشاورزی درس بخواند و سال 1337 دیپلم کشاورزی گرفت ولی لحظه‌ای از هدفش یعنی یادگیری ادبیات دور نشد و نزد استاد «ذهنی‌زاده» شعر و ادبیات را آموخت. بعد از آن سال 1345 به تهران آمد و با رسول ترک و حاج اکبر ناظم آشنا شد و در کنار آنها بسیار آموخت. اکنون سال‌ها از آن روزها می‌گذرد و تقریباً همه هیأت‌های مذهبی شهرهای کوچک و بزرگ حاج محسن را برای مداحی به مجلس اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام دعوت می‌کنند.
از سویی بیشتر مداحان قدیمی و جوانان نسل امروز «رسول ترک» از شیفتگان توبه‌کننده اباعبدالله حسین(ع) را با روایت‌های حاج "محسن عسکری" می‌شناسند. حتی تنها کتابی که درباره زندگینامه حاج رسول به چاپ رسیده، با راهنمایی‌ها و صحبت‌های او گردآوری شده است. حاج محسن عسکری شیوه دکلمه کردن اشعارش به همراه مداحی‌های حماسی‌اش، حس و حال خاصی به مراسم عزاداری امام حسین(ع) می‌بخشد. این مداح پیشکسوت که 5 سال پیش در کنگره سراسری پیرغلامان حسینی مورد تجلیل قرار گرفت، در روزهای برپایی این کنگره در کنار بارگاه ملکوتی حرم احمد‌بن موسی(ع) از هر تجمع پیرغلامان برای شعرخوانی و ذکر مصیبت و عرض ارادت به خاندان مطهر اهل‌بیت(ع) استفاده می‌کرد؛ نگارنده مطلب شاهد است که چطور همه پیرغلامان ایرانی و خارجی حاضر در کنگره برای مداحی وی لحظه‌شماری می‌کردند و این شاعر و مداح برخی مواقع در همان خیابان‌های اطراف حرم یک چهارپایه زیر پایش می‌گذاشت تا با تسلط بیشتری به مداحی بپردازد. آنهایی که تاکنون پای منبر این مداح پیشکسوت نشسته‌اند، از نفوذ کلام بالای او سخن می‌گویند، زیرا معتقدند حاج محسن عسکری برای بند‌بند کلام‌هایی که در وصف اهل‌بیت(ع) می‌گوید ارزش فراوانی قائل است و برای اشک ریختن مستمع، از هر ادبیاتی استفاده نمی‌کند و سعی می‌کند با اشعارش و دکلمه خاص آن مستمع را تحت تأثیر قرار دهد. این مداح پیشکسوت در گفت‌وگوی کوتاه با «وطن امروز» درباره اهمیت حفظ آیین‌های سنتی عزاداران حسینی اینچنین گفت: همان‌طور که توسط بزرگان گفته شده است این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است و همه باید برای پویایی آیین‌های ارزشمند عزاداری در ماه محرم نهایت تلاش خود را انجام دهیم.
وی گفت: متاسفانه با مرور زمان و طی سال‌های اخیر یکسری سنت‌های عزاداری که ریشه در خاک این سرزمین دارد، در حال نابودی است. بنده با ورود سبک‌های جدید عزاداری و حتی نوحه‌خوانی‌های جدید مخالف نیستم و ذائقه نسل جوان هم تجربه فضاهای جدید را می‌طلبد اما باید حواس‌مان باشد که این تجربه‌های جدید از سویی به نابودی سنت‌های اصیل و با معنای عزاداری منجر نشود و از سوی دیگر خدای ناکرده به حرمت عزای امام حسین(ع) خدشه وارد نشود.
وی ادامه داد: مهم‌ترین وظیفه مداحان، واعظان و تمام نوکران اباعبدالله(ع) حفظ آیین‌ها و سنن عزاداری اهل‌بیت(ع) است، زیرا اگر به‌خوبی تحقیق کنید متوجه می‌شوید هر کدام از این مراسم سنتی و عزاداری‌های ما یک فلسفه خاصی دارد که به موقع کاربردهایش نمایان می‌شود.
این مداح پیشکسوت در ادامه خاطرنشان کرد: متأسفانه چند سالی است که عده‌ای به مراسم اصیل عزاداری به اشتباه می‌گویند «سنت‌های قدیمی»، در حالی که لفظ «قدیمی» معمولاً برای مسائلی استفاده می‌شود که دیگر کاربرد قدیم را ندارد، بلکه همان سنت‌های اصیل بگوییم بهتر است، زیرا همین سنت‌های اصیل است که موجب ماندگاری فرهنگ ایرانی- اسلامی می‌شود و هر چه از فرهنگ اصیل خود دور شویم در واقع از اصل و ریشه خود فاصله می‌گیریم.
حاج محسن عسکری در ادامه به برخی سنت‌های اصیل عزاداری اشاره کرد و گفت: یکی از سنت‌های زیبای عزاداری که سال‌هاست کمرنگ شده، سنت «چهارپایه‌خوانی» است، سنتی که نزد مداحان از جایگاه ارزشمندی برخوردار است و برای مداحی در قالب این سبک و سیاق مداح باید از توانایی‌های خاصی برخوردار باشد و هر چه مداح با‌تجربه‌تر باشد، مداحی‌اش بیشتر به دل مستمع می‌نشیند. خوشبختانه یکی دو سال است توسط برخی مداحان مطرح این سنت احیا شده است که امیدوارم سایر مداحان هم به احیای چنین سنت‌هایی بپردازند.
وی در ادامه به فضای امروزی هیأت‌های مذهبی اشاره کرد و گفت: متأسفانه سال‌هاست فضای برخی هیأت‌‌ها را نمی‌پسندم و آن هم دلایل مختلفی دارد که بهتر است در زمان دیگری به آن بپردازیم، به هر حال تحت هر شرایطی باید در دستگاه امام حسین(ع) خدمت کرد، زیرا این مسأله یک موضوع دلی است و دست خودمان نیست. در حال حاضر بیشتر عمر خود را در دستگاه امام حسین(ع) به نوکری مشغول هستم و همیشه هم به گفتن شعر در وصف اهل‌بیت(ع) علاقه وافری داشتم و به دنبال این بودم که به نقطه اشتراکی بین شعرخوانی و مداحی برای اهل‌بیت(ع) برسم که خدا را شکر به این هدف والای خود رسیده‌ام.
این مداح در ادامه درباره شیوه مداحی خود که بسیاری از مستمعان را شیفته خود کرده است، گفت: این شیوه در میان فارس‌زبانان و آذری‌زبانان ابداعی من است. الان خیلی افراد هستند که مثل من می‌خوانند ولی بعد از خواندن من اینجور خواندن باب شده و من هم خیلی کم در هیأت‌های آذری حضور دارم و تقریبا 55 سال است که در هیأت‌های فارسی‌زبان مثل فاطمیون و بنی‌فاطمه می‌خوانم. دکلمه‌خوانی در قدیم نبود و اکثراً شعرا برای محافل خودشان می‌خواندند؛ به صورت دکلمه و با صدای بلند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: هر زمان که یک مداح دلی و با اخلاص مداحی کند و خیلی هم در قید و بند کلاس‌هایی که برخی مداحان جوان امروزی می‌گذارند نباشد، می‌تواند به بهترین شکل ممکن به دستگاه امام حسین(ع) خدمت کند. البته این سخن بنده اهمیت آموزش و یادگیری در مداحی را زیر سؤال نمی‌برد بلکه معتقدم اصل کار باید دل سپردن به خاندان اهل‌بیت باشد.
حاجمحسن عسکری تأکید کرد: این نکته را بارها به دوستان و اطرافیان خود گفته‌ام و روزی چند بار در ذهن خود یادآوری می‌کنم که خدای ناکرده اگر روزی تصور کنیم صرفاً با ریختن چند قطره اشک برای مظلومیت امام حسین(ع) دین خود را به خاندان اهل‌بیت(ع) ادا کرده‌ا‌یم، آن روز، روز مرگ غیرت شیعه است.
پیرغلام و شاعر اهل‌بیت(ع) گفت: چیزی که عامل اصلی توفیق من در نوکری امام حسین(ع) است، جوان‌‌مرگ شدن مادر عزیزتر از جانم بود. 7 ساله بودم که مادرم بر اثر بیماری سرطان به رحمت خدا رفت. بی‌مادری باعث شد که بیشتر به مجالسی بروم تا عقده دل را باز کنم و سبک شوم؛ به امام حسین(ع) و هیأت پناه بردم و الحق که جای درستی بود.
خیلی مواقع در خلوت خودم می‌گویم که یا اباعبدالله بعد از 50 سال نمی‌توانی به من بگویی برو. 50 سال من را نگه داشتی. اگر به دردت نمی‌خوردم همان روز اول رهایم می‌کردی. علاقه و توفیق را از ما گرفتن برای اینها سخت نبود و کاری نداشت. اما ما را قبول کرده‌اند منتها باید این قبولی را همه مداحان و هیأتی‌ها مراعات کنند؛ اینجاست که می‌گویم مداحان باید حواس‌شان به رفتار و کردار خود باشد، زیرا مداحان زیر ذره‌بین مستمعین خودند و شاید با یک اشتباه همه چیز خراب شود و نه‌تنها مداح ضربه ببیند که خدای ناکرده دستگاه امام حسین هم لطمه ببیند. در مجموع بحث آسیب‌شناسی هیأت‌های مذهبی یک بحث مفصل را می‌طلبد و بهتر است برای زمان مناسب‌تری به آن بپردازیم.
حاجمحسن عسکری درباره بهترین خاطره‌ای که از حضور و تجلیل در اجلاس پیرغلامان حسینی در ذهنش باقی مانده است، گفت: ما مداحان بارها در نوحه‌سرایی‌های خود از عشق والای خارجی‌ها و مسیحی‌ها به امام حسین(ع) گفته‌ایم اما بنده در اجلاس پیرغلامان شیراز صحنه‌ای را دیدم که تا به حال اینچنین تحت تأثیر قرار نگرفته بودم. به‌خوبی در خاطرم هست وقتی یکی از پیرغلامان حسینی در مراسم افتتاحیه این اجلاس مداحی خالصانه‌ای می‌کرد، اسقف اعظم مسیحیان لبنان که میهمان خارجی و ویژه اجلاسیه بود، اشک می‌ریخت و به جرأت می‌توان گفت، وقتی من این صحنه را دیدم با وجود 50 سال غلامی در دستگاه امام حسین(ع) نزد خاندان اهل‌بیت(ع) احساس شرمندگی کردم که نکند خدای ناکرده ما در این دستگاه کوتاهی کرده باشیم.
وی در پایان گفت: یک چند جمله است که همیشه دوست دارم در پایان مصاحبه‌هایم ذکر کنند، هر چند تکراری باشد اما برای خودم ذکر آن بسیار ارزشمند است؛ از بسیاری از نوکران و پیرغلامان اباعبدالله‌حسین(ع) شنیده‌ایم که لحظه آخر عمر زمزمه و حالی خاص داشتند، من هم عاشقانه آرزو دارم لحظه مرگم آقا امام حسین به استقبالم بیایند و بگویم آقا ممنونتم. 55 سال است که نوکری اهل‌بیت(ع) را می‌کنم و حالا مزد اینها را می‌خواهم. «در طریق نشر دین و بسط کیش/ با وقار زینبی رفتم به پیش» یا بلند می‌شوم می‌گویم که آقا من همانم که 50 سال است که می‌خوانم: «جانبازی و مرگ سرخ و شمشیر/ بهتر ز حیات ننگ و تحقیر/ بیعت نرسد به روبه از شیر/ باران اگرم ببارد از تیر/ این ره بروم که راهم این است.»
انتهای پیام/
