گزارش// شروع متفاوت سال تحصیلی دانش‌آموزان؛ برای مشکلات چه چارهای اندیشیده‌ایم؟!
فرصت چندانی تا شروع سال تحصیلی دانش‌آموزان باقی نمانده است، سال متفاوتی پیشِ‌رو داریم و تجربه‌ای از سال تحصیلی قبل در اختیار، اما آیا برای مشکلات پیش‌رو، فکر و چارهای کرده‌ایم؟!
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ قرار بر این است که سال تحصیلی دانش‌آموزان از 15 شهریور آغاز شود آن هم تحت هر شرایطی! البته وزارت آموزش و پرورش از سه سناریو رونمایی کرده که اجرای هر کدام از آنها به وضعیت شیوع کرونا در روزهای نزدیک به آغاز سال تحصیلی وابسته است.
سناریوهای قرمز، زرد و سفید راهکارهایی است که آموزش و پرورش برای شروع سال تحصیلی جدید عرضه کرده است؛ بر این اساس اگر وضعیت استانی قرمز باشد، کلاس درس دانش‌آموزان فقط در فضای مجازی برگزار خواهد شد؛ اما در وضعیت زرد، دانش‌آموزان سه روز هفته را به مدرسه می‌روند و سه روز دیگر آموزش مجازی دریافت می‌کنند.
در شرایط سفید هم که طبعاً کلاس‌‌های درس طبق روال عادی برگزار خواهد شد مثلاً دانش‌آموزان روستایی که سال تحصیلی گذشته با نسخه واحد آموزش و پرورش برای کل کشور به‌ناچار تعطیل شدند و از قضا یکی از گروه‌هایی که بیشترین نگرانی بابت افت یا ترک تحصیل آنها وجود دارد همین گروه از دانش‌آموزان هستند، طبق گفته‌های مسئولان آموزش و پرورش برای سال تحصیلی جدید قرار نیست کاملاً تعطیل باشند.
اما هم‌‌اکنون آنچه از سوی برخی کارشناسان آموزشی و معلمان مطرح است، نگرانی درباره کیفیت آموزش‌های مجازی و بالتبع کاهش کیفیت یادگیری و در نهایت برآیند منفی آن که در سال‌های آینده خود را در افت تحصیلی دانش‌آموزان به نمایش خواهد گذاشت.
3.5میلیون کودک جامانده از شاد را چه خواهیم کرد؟
این نگرانی‌ها آنجا دوچندان می‌شود که تعدادی قابل‌توجه از دانش‌آموزان (طبق گفته‌های مسئولان "بیش از 3.5 میلیون نفر") که عمدتاً ساکنان مناطق روستایی، عشایری و حاشیه شهرها هستند به‌دلیل نداشتن موبایل یا اینترنت از آموزش مجازی جا مانده‌اند و گاهی برخی آنها از آموزش تلویزیونی هم محروم هستند همین مسئله علاوه بر بُعد عدالت آموزشی و وظیفه حکومت برای تأمین حق آموزش دانش‌آموزان، نگرانی‌هایی را از بابت افت تحصیلی آنها و در نهایت امکان ترک تحصیل در نتیجه دور ماندن طولانی‌مدت از مدرسه را هشدار می‌دهد.
چالش آموزش مجازی و دبستانی‌ها
موضوع دیگر این است که اساساً دانش‌آموزان دوره ابتدایی به‌ویژه سه سال نخست را چگونه می‌توان از طریق مجازی آموزش داد، دور ماندن این کودکان از کلاس درس و تعامل رودررو با معلم برای یادگیری و صرفاً اکتفا به آموزش‌های مجازی چه تبعاتی را در بحث یادگیری آنها خواهد داشت به‌ویژه برای کلاس‌اولی‌ها و اگر برنامه‌ریزی دقیقی نباشد، چالش افت یادگیری دانش‌آموزان دبستانی را در آینده نه‌چندان دور خواهیم داشت بنابراین نیاز به برنامه‌ریزی و طرح‌های جدی‌تری است.
اما آیا آموزش و پرورش برای آغاز سال تحصیلی جدید آماده است؟ کیفیت آموزش مجازی در سال تحصیلی گذشته چندان رضایتبخش نبود و این را می‌توان از گفت‌وگو با معلمان، والدین و حتی نظر‌سنجی‌هایی که تا به امروز انجام شده است، به‌خوبی دریافت.
رضایتی که از آموزش مجازی حاصل نشد
مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری چند وقت قبل درباره میزان رضایت خانواده‌ها از آموزش‌های مجازی سال تحصیلی که گذشت بررسی‌ای انجام داد و این پرسش مطرح شد؛ "اگر دانش‌آموز هستید و فرزندتان به مدرسه می‌رود به این سؤال پاسخ دهید؛ در چه نوع مدرسه‌ای تحصیل می‌کند و بازدهی آموزش مجازی و از راه دور مدرسه فرزندتان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟" در این نظرسنجی 21 هزار و 935 نفر شرکت کردند که 46 درصد گفتند، مدرسه دولتی و ضعیف، 18 درصد مدرسه دولتی و متوسط، 12 درصد مدرسه دولتی و خوب، 10 درصد مدرسه غیردولتی و ضعیف، 7 درصد مدرسه غیردولتی و متوسط و 7 درصد مدرسه غیردولتی و خوب را ثبت کردند.
برای سال تحصیلی جدید آماده‌ایم؟
اما آیا آموزش و پرورش برای سال تحصیلی پیشِ‌رو تدابیری اندیشیده است که مشکلات آموزش مجازی به حداقل برسد؟ آیا قرار نیست مدارس قدری آزادی عمل داشته باشند و از بسترهای دیگری به‌جز شبکه شاد برای آموزش دانش‌آموزان استفاده کنند؟ الزام تمام مدارس به استفاده از یک شیوه برای آموزش مجازی و آن هم فقط شبکه "شاد" موانعی را بر سر راه مدارسی که تجارب موفق یا خلاقیت‌هایی در حوزه آموزش مجازی دارند، رقم نخواهد زد؟ نکته مهمتر اینکه؛ آیا می‌توان صرفاً به آموزش مجازی اکتفا کرد و این نیاز احساس می‌شود که می‌توان برای برخی دروس دشوارتر یا پایه‌های تحصیلی پایین‌تر یعنی دوره ابتدایی کنار آموزش مجازی بعضی روزها نیز آموزش حضوری را تجربه کرد؟
در همین رابطه با دو نفر از معلمان به گفت‌وگو نشستیم تا تجربه آنها را از آموزش مجازی سال گذشته و مشکلاتی را که در بحث آموزش و یادگیری دانش‌آموزان با آن مواجه بودند بیان کنند.
نگران برای دانش‌آموزان ضعیف‌تر
فریده تاراسی معلمی با 7 سال سابقه است که در سال تحصیلی گذشته در پایه دوم دبستان مدرسه‌ای در شهر تهران مشغول به تدریس بود، می‌گوید: قبل از اینکه برنامه شاد به‌عنوان یک برنامه نوپا و جدید ایرانی شکل بگیرد، در فضای مجازی و برنامه‌های دیگر آموزش دانش‌آموزان خود را پیگیری می‌کردم و پس از آن وارد سامانه شاد شدیم.
او می‌گوید: قبل از اینکه تدریس مجازی را تجربه کنم، نگرانی‌هایی داشتم به‌ویژه درباره دانش‌آموزانی که ضعیف‌تر بودند، نگرانی‌هایی از این دست؛ چگونه می‌توانم در آموزش مجازی مطالب درسی را برای شاگردان ضعیف‌تر تفهیم کنم" و اساساً اینکه چگونه می‌توان دانش‌آموزان کلاس دوم را ترغیب به حضور در کلاس درس مجازی کرد تا در نهایت سال تحصیلی را با موفقیت به پایان برسانیم؟
این معلم ادامه می‌دهد: بعد از اینکه آموزش مجازی آغاز شد، احساس کردم برای دانش‌آموزان جذابیت بسیاری دارد و دانش‌آموزان رأس ساعت 10 یا 11 صبح تکالیف خود را ارائه می‌کردند و کلاس درس مجازی با روش‌هایی همچون ارسال صوت، عکس و فیلم جذابیت‌هایی برایشان داشت.
دانش‌آموزانی که به‌سختی به کلاس درس مجازی می‌آیند
تاراسی به نگرانی‌های خانواده‌ها نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی والدین می‌گفتند که فرزندشان به‌سختی پای موبایل می‌نشیند تا در کلاس درس مجازی حاضر شود و همانند حضور فیزیکی در مدرسه خود را ملزم به حضور در کلاس درس آن‌لاین نمی‌بیند اما پس از مدتی وضعیت قدری عادی‌تر شد البته برخی از معلمان هم رضایت نداشتند و بیشتر دغدغه آنها درباره دانش‌آموزان ضعیف بود.
او ادامه می‌دهد: به‌جز فضای مجازی کلاس درس، با مادران دانش‌آموزانم در ارتباط بودم و مشکلات را پیگیری می‌کردم، بعد از مدتی به این نتیجه رسیدیم که ساعت کلاس مجازی را تغییر دهیم تا بیشتر دانش‌آموزان بتوانند حضور داشته باشند.
این معلم می‌گوید: در دوره آموزش مجازی، مسئولیت والدین بسیار سنگین شده است و آنها باید در مسائل درسی فرزندان خود را حمایت بیشتری کنند.
تاراسی با اشاره به برخی مشکلات سامانه شاد عنوان می‌کند: سرعت اینترنت شاد در برخی مناطق پایین است به‌عنوان مثال من مدتی در شهرستان بودم و آموزش مجازی را از آنجا پیگیری می‌کردم که سرعت اینترنت پایین بود و حتی دانش‌آموزی بود که برای استفاده از کلاس درس مجازی باید خارج از خانه و به بالاترین نقطه می‌رفت تا آنتن داشته باشد.
در انتظار سال تحصیلی متفاوت
محمدرضا راضی؛ دبیر دوره اول متوسطه در مناطق جنوبی شهر تهران نیز درباره آغاز متفاوت سال تحصیلی جدید آن هم از 15 شهریور می‌گوید: سال تحصیلی نه از اول مهر، که از 15 شهریور شروع می‌شود و به‌هم خوردن کم‌سابقه همین روال دیرین، یعنی قرار است سال تحصیلی متفاوتی را تجربه کنیم؛ چقدر متفاوت و چطور؟ نمی‌دانیم! تنها چیزی که الآن می‌بینیم، آن است که هم دانش‌آموزان، هم والدین و هم معلمان، دست‌های تردید را سایه‌بان نگاه‌های پر از علامت سؤال کرده‌اند تا بلکه پاسخی برای این سؤال سخت بیابند.
دیکته نوشته‌شده هم غلط خواهد داشت؟!
این دبیر می‌گوید: در آن سوی ماجرا، مسئولان آموزش و پرورش از پیش‌بینی سه سناریوی مختلف صحبت می‌کنند و برای هر کدام نیز، تمهیدات خاصی را اندیشیده‌اند. هرچند که خود مقامات مسئول وزارتخانه و نیز کارشناسان بهداشتی، کم‌وبیش به این نکته اذعان دارند که با شرایط فعلی، آنچه بیشتر از سایر سناریوها محتمل است، شرایط قرمز است که منتهی خواهد شد به تدریس مجازی؛ معروف است که می‌گویند «دیکته ننوشته غلط ندارد» اما دیکته نوشته چطور؟ شرایط تدریس مجازی و آن‌لاین، در سال تحصیلی که گذشت، حکم دیکته ننوشته را داشت، اما امروز و در آستانه سال تحصیلی جدید، کاستی‌ها و اشتباهات سالی که گذشت، تمام و کمال پیشِ‌روی ماست، آیا به تجربیات‌مان از آن دو سه ماه تدریس مجازی رجوع کرده‌ایم؟
فکری برای مشکلات کرده‌ایم؟
او ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال؛ آیا برای کسانی که در مناطق محروم، گوشی تلفن همراه هوشمند نداشتند، فکری کرده‌ایم؟ یا؛ برای سرعت و کیفیت شبکه شاد، که در ساعات پیک مصرف توسط معلم‌ها قفل می‌شد و از کار می‌افتاد؟ کیفیت برنامه‌های تلویزیونی گاهی راضی‌کننده نبود و به‌نظر می‌رسید در انتخاب دبیران برای تدریس، دقت نظر لازم صورت نگرفته است. چه سازوکاری برای انتخاب و معرفی دبیران به صدا و سیما فراهم شده است؟ این‌ها سؤالاتی هستند که اگر برای آنها پاسخ مناسب اندیشیده نشود، افت کیفیت آموزش و نیز سردرگمی و کلافگی و خستگی روحی دانش‌آموز و معلم را در پی خواهد داشت.
این معلم معتقد است که شبکه شاد هنوز از نظر کیفیت فنی نتوانسته است با تلگرام رقابت کند؛ کیفیت نامناسب ربات‌های آزمون‌ساز، سرعت بارگذاری مطالب، ظاهر گرافیکی خسته و ناشاد، نداشتن نسخه دسک‌تاپی و... مشکلاتی هستند که من به‌عنوان یک کاربر ــ و نه متخصص فنی ــ با آنها برخورد داشته‌ام؛ در حوزه تخصصی و فنی مشکلات شاید بیش از این‌ها هم باشد، یک ماه باقی مانده است تا سال تحصیلی، فرصت خوبی است که یک کارگروه فنی زبده اشکالات این شبکه را رفع کنند.
آموزش تلویزیونی با کمیت مناسب اما کیفیت...
او بیان می‌کند: آموزش تلویزیونی برای مناطق کمتر برخوردار که گوشی هوشمند ندارند، یک ضرورت حیاتی است؛ آنچه پارسال در صداوسیما دیده شد، کمیت مناسبی داشت اما تردید دارم که کیفیت آن نیز به پای کمیتش برسد، گاه پیش می‌آمد، مطلبی که تدریس و جا انداختنش برای دانش‌آموز بیش از 40 دقیقه زمان می‌برد، در 15 تا 20 دقیقه طوطی‌وار گفته می‌شد و بدون حل کردن حتی یک مثال، به پایان می‌رسید. معلم‌ها بعضاً از نظر تسلط به مطلب و حتی انسجام در گفتار، ضعیف بودند. من دقیقاً اطلاع ندارم که فرآیند انتخاب معلم‌ها برای تدریس در صداوسیما چگونه است اما هرچه بود، به‌نظرم فرآیند بی‌عیب و نقصی نبود و نتوانست از همه ظرفیت موجود کشور و خیل معلم‌های کاربلد و مسلط و خلاق استفاده کند.
تکیه به آموزش مجازی برای دبستانی‌ها کفایت نمی‌کند
راضی با ابراز این موضوع متفاوت که "پیک شادی مدت‌هاست که به یک خاطره تبدیل شده است اما تجربه توزیع گسترده یک مجله آموزشی در ابعاد کشوری، این‌جا و در این شرایط می‌تواند به یاری نظام آموزشی کشور بیاید"، می‌گوید: تهیه بسته‌های آموزشی با محتوای جذاب، خصوصاً برای دوره ابتدایی ضروری است؛ بچه‌های دوره ابتدایی توانایی تطبیق کمتری با شرایط مجازی دارند و تکیه صِرف به آموزش‌های مجازی، در فرآیند یادگیری آنها تأثیر منفی می‌گذارد و اساساً نوع مطالبی که یک دانش‌آموز دوره ابتدایی بناست یاد بگیرد، خصوصاً در سه‌سال اول، به‌گونه‌ای است که نیاز به یک بسته آموزشی فرآیندمحور را ضروری می‌کند؛ می‌توان برای هر سه ماه، یک بسته آموزشی مطابق با بودجه‌بندی دروس تدوین کرد و در اختیار خانواده‌ها قرار داد.
این معلم می‌گوید: واقعیت این است که ما هنوز دقیقاً نمی‌دانیم آموزش و پرورش چه تصمیمات خاصی را برای سال بعد اتخاذ کرده است، و این بی‌خبری، به سردرگمی همه ما از مدیر و معلم گرفته تا دانش‌آموز و والدین دامن می‌زند؛ به‌نظرم برخی مقامات در آموزش و پرورش، این وزارتخانه را با شورای‌عالی امنیت ملی یا نهادهای امنیتی دیگر اشتباه می‌گیرند و در انتشار اخبار، ترجیح‌شان حرف نزدن است تا مبادا انتشار خبر یک تصمیم، به نقد آن بینجامد و گرفتاری‌های بعدی که لابد خوش نمی‌دارند!
او بر این باور است که تا شروع سال تحصیلی فرصت چندانی باقی نمانده است؛ سال تحصیلی متفاوتی را در پیش داریم اما متفاوت بودن مساوی با سردرگم بودن و کلافگی نخواهد بود، تدوین یک نقشه راه روشن و یک دستورالعمل واضح، بدون تناقض و با در نظر گرفتن تفاوت‌های بومی هر منطقه و انتشار عمومی آن، بدون در نظر گرفتن ملاحظات مبتنی بر پنهان‌کاری‌های بی‌دلیل، پیش‌درآمد خوبی خواهد بود.
انتهای پیام/+
