زنجان| فرهنگ غنی عشایر سوار بر طوفان فراموشی /مشکلات از سیاه چادر‌ها کوچ نمی‌کنند
گروه استانها- عشایر مردمان سخت کوشی هستند که اساس زندگیشان در کوچ تنیده شده اما دغدغه‌ها و مشکلات بی‌شماری همراه همیشگی این قشر بوده است و انگار قصد کوچ از سیاه چادر آن‌ها را نیز ندارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، یکی از اقشار مهم و زحمتکش در کشور ما که سومین جامعه بعد از جامعه شهری و روستایی را تشکیل می‌دهند جامعه عشایری است. مردمانی که زندگیشان در کوچ تنیده شده و قصه زیبای کوچ برای هر یک از آن‌ها یک نماد استواری، اتکا و خود کفایی است که بر اساس برنامه و زمان‌بندی خاص خانه به دوش به دنبال مخمل سبز زمین راهی دشت و دمن می‌شوند تا با دامداری، کشاورزی، تولید لبنیات و صنایع دستی سهم خود را در رفع نیازهای کشور ادا کنند.
زندگی که هر لحظه از آن سراسر تلاش است و هر عضو از خانواده نقش مهم و بسزایی در تولید این محصولات ایفا می‌کنند، به نحو دیگر هر سیاه چادر عشایر به عنوان یک کارگاه تولیدی کوچک فعالیت می‌کند، زنان و مردانش بی‌باک با مشکلات طبیعت می‌جنگند و سستی را می‌زدایند، با این حال این قشر زحمتکش جمعیت چندانی از کشور را تشکیل نمی‌دهند اما تاثیر اقتصادی، اجتماعی و دفاعی آن‌ها انکار نا‌پذیر است که به عنوان یک میراث گرانقدر ایران زمین در تاریخ کشور نقش ایفا کرده‌اند.
اما این قشر در این دهه‌ها مشکلات و دغدغه‌های بی‌شماری را تجربه کرده‌اند که مهمترین آن‌ها خشکسالی‌های پی‌در‌‌پی و کمبود علوفه در مراتع بوده است که در نهایت بر روی تنها دارای آن‌ها تاثیر منفی گذاشته است و اگر این خشکسالی‌ها ادامه‌دار باشد حتی می‌تواند بیکاری جوامع عشایر را نیز در پی داشته و بر جمعیت بیکاران کشور افزوده شود.
با این حال استان زنجان نیز هزاران نفر از عشایر را در دامان طبیعت خود پرورش داده است که این قشر نیز علاوه بر تلاش‌ها و زحمت‌های فراوان در تولید با مشکلات بسیاری مواجه هستند. علاوه بر مشکل خشکسالی که طبیعت آن را به عشایر تحمیل می‌کند، نبود راه دسترسی مناسب برای کوچ، کم بود نیازهای دارویی و درمانی، نبود بازار مناسب فروش محصولات، عدم توانمند سازی اقتصادی، عدم بیمه، مشکل تامین نهاده‌های دامی و عدم دسترسی به آب شرب از جمله مسائلی است که همواره دامن‌گیر عشایر استان بوده است. با این حال در سال جاری تحمیل شدن ویروس کرونا به مشکلات هر چه بیشتر این قشر دامن زده است. با تمام مشکلات مذکور بحث مهاجرت به شهر‌ها، روستا‌ها و یک جانشینی به یک تهدید برای عشایر استان تبدیل شده است و عزم راسخ مسئولان امر استانی را در راستای حل مشکلات می‌طلبد تا این قشر آسوده خاطر در دامان طبیعت به تولید محصولات بپردازند.
گذشته از مشکلات مذکور در طول ماه‌های اخیر نیز بارندگی‌هایی که در استان رخ داده است به ایل راه‌های عشایر آسیب جدی وارد کرده است، به طوری که بنا به گفته رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان در پی وقوع بارندگی در تیر ماه سال جاری مبلغ 11 میلیارد ریال به منابع آبی و راه‌های عشایری شهرستان زنجان خسارت وارد شده است که با گذشت چندین ماه هنوز، اعتبار لازم جهت بهسازی ایل راه‌ها و منابع آبی اختصاص نیافته است.
اما سوال این است، چرا عشایر استان زنجان در طول سالیان متمادی در کمال بی‌توجهی به دست فراموشی سپرده شده‌اند؟ چه ارگان‌هایی دخیل در حل مسائل و دغدغه‌های عشایر استان هستند و چه اقداماتی انجام داده‌اند؟ آیا امیدی به بهبود شرایط تحمیل شده بر عشایر استان هست؟
مسعود زنگنه، مدیرکل امور عشایر استان زنجان در گفتوگو با تسنیم اظهار داشت: اداره امور عشایر این استان نوپا است که بعد از تشکیل، عشایر را تحت پایش قرار داده تا آمار و اطلاعات دقیقی از این قشر به دست آورد و بر همین اساس آمارها متغیر می‌باشد، با این حال تعداد 700 خانوار با 3 هزار نفر جمعیت عشایری در استان شناسایی شده است.
وی با اشاره به اینکه بیشترین عشایر استان از ایل شاهسون با طایفه‌های مختلف هستند افزود: اکثر عشایر استان در دو شهرستان زنجان و ماهنشان مستقر هستند که در ییلاقات واقع در شهرستان ماهنشان و آذربایجان شرقی حضور دارند، معمولاً زمان کوچ عشایر استان نیز از ابتدای تابستان تا نیمه نخست مهر با توجه به شرایط جوی ادامه می‌یابد.
این مسئول با بیان اینکه عشایر استان تاثیر بسزایی در تولید از جمله تولید گوشت قرمز و شیر دارند عنوان کرد: سالانه قریب به 250 تن گوشت قرمز از طریق پرواربندی و یک هزار و 629 تن شیر همراه با سایر فراورده‌ها نظیر پشم، کرک، مشتقات لبنیات توسط عشایر استان تولید می‌گردد.
مدیرکل امور عشایر استان زنجان با اشاره به این که قریب به 380 کیلومتر ایل‌راه در استان وجود دارد که با توجه به بارندگی‌های سیل‌آسا دچار تخریب و خسارت شده‌اند گفت: متاسفانه هیچ اعتباری جهت بهسازی این راه‌ها اختصاص پیدا نمی‌کند، با این وجود با این که اداره امور عشایر استان در دو سال اخیر آغاز به فعالیت کرده با این حال اقدامات بهسازی مسیر‌های عشایری تا حدودی در حال انجام است به طوری که شش و نیم کیلومتر از راه‌های عشایری بهسازی شده است.
وی با اشاره به اینکه عشایر استان از لحاظ تامین آب شرب با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند تصریح کرد: بهسازی چشمه‌های ییلاقی در دستور کار این اداره قرار دارد تا بتوان آب سالم برای شرب در اختیار عشایر استان قرار داد با این حال پروژه‌ای با اعتبار دو میلیارد تومان استارت خورده است تا عملیات آبرسانی به چند روستای عشایرنشین که با مشکل کم آبی مواجه است را برطرف نماید.
زنگنه با بیان این که مشکل تامین نهاده برای دام نیز از سایر مسائل عشایر استان محسوب می‌شود گفت: عشایر در تامین بیش از 50 درصد نهاده‌ها با مشکل مواجه هستند با این حال برای اینکه تولید لبنیات توسط این قشر بالاتر رود حدود دو میلیارد تومان اعتبار جهت تامین کنسانتره و نهاده‌های دامی در اختیار عشایر استان قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس اخیرا به مناطق عشایرنشین مراجعه کرده و مشکلات ایل راه‌ها، عدم آنتن‌دهی گوشی‌های موبایل، نبود اینترنت، نبود شبکه‌های تلویزیونی را مورد بررسی قرار داده‌اند افزود: طاهری قول‌هایی در راستای پیگیری مشکلات مذکور داده که امیدواریم با کمک هرچه بیشتر سایر مسئولان، مشکلاتی که بر قشر عشایر استان تحمیل می‌شود حل گردد.
از سوی دیگر علی عباسی، مدیر صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر استان زنجان نیز در گفتوگو با تسنیم اظهار داشت: این صندوق نهایت تلاش خود را دارد تا عشایر استان را تحت پوشش کامل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر درآورد در این راستا 30 روستای عشایر نشین در سطح شهرستان زنجان و ماهنشان شناسایی شده‌اند.
وی افزود: با اینکه 700 خانوار عشایری در سطح استان در حال زندگی و سهیم در تولید هستند اما در حال حاضر قریب به نیمی از سرپرستان خانوار عشایر استان عضو صندوق بیمه روستائیان، کشاورزان و عشایر قرار دارند. با این حال شرط دریافت خدمات عشایر از اداره امور عشایر استان منوط به عضویت در صندوق بیمه اجتماعی روستائیان شده است، تا تمام خانوار‌های عشایری بتوانند از خدمات صندوق بهره‌مند گردد، با این حال این امر به جد در حال پیگیری است و عشایر نیز استقبال از طرح مذکور داشته‌اند.
سید محمد علی صادقی، معاون امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز در گفتوگو با تسنیم اظهار داشت: تنها نهاده‌‌ی دامی که توسط سازمان جهاد کشاورزی استان بین عشایر توزیع می‌شود محدود به جو است و سهمیه‌ی ابلاغی تماما در اختیار عشایر قرار می‌گیرد، با این حال اخیرا 100 تن جو در اختیار عشایر استان قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه در پنج ماه اخیر اداره جهاد کشاورزی استان تنها توانسته 40 درصد نهاده‌های مورد نیاز دام را تامین کند و نمی‌تواند پوشش 100 درصدی بر این امر داشته باشد افزود: مراتع استان زنجان به سمت فقر پوشش گیاهی پیش رفته‌اند و نمی‌توانند احتیاجات دام استان را تامین کنند بنابراین توصیه می‌کنیم نهاده‌هایی که در اختیار عشایر نیز قرار می‌گیرد، تحویل کارخانه‌ها قرار داده شود تا با مخلوط شدن با سایر نهاده‌ها، کنسانتره‌ای مغذی تهیه گردد تا نیاز غذایی دام تامین شود.
حال با این اوصاف از گفته‌های مسئولان نیز کاملاً مشخص است که عشایر استان با تلی از مشکلات روبرو هستند که اغلب آن‌ها حتی به مرحله پیگیری و حل نرسیده‌اند، از سوی دیگر این قشر حتی تا چند سال اخیر بدون توجه هیچ ارگانی به حال خود رها شده بودند و انگار این جامعه که به عنوان سومین جامعه در کنار شهر و روستا مطرح بوده است برای مسئولان کاملا بی‌اهمیت و به دست فراموشی سپرده شده بود.
با این حال خانواده‌های عشایری با نقش پر رنگ خود همواره در "تولید" سهم به سزایی داشته است و می‌توانند در راستای تحقق شعار سال گام‌های بزرگی بردارند. با این حال انتظار‌ها بر این است تا مسئولان به منظور تأمین آسایش و راحتی حتی به صورت جزئی عشایر هم که شده همتی مضاعف در راستای حل دغدغه عشایر به کار گیرند و این قشر تولید کننده را مورد حمایت‌های لازم قرار دهند بلکه اندکی از مسائل و مشکلات آن‌ها کاسته شود و با تسهیل‌گری مسئولان، قدم در راستای تولید مضاعف برداشته شود.
گزارش از زهرا بیات
انتهای پیام/ ع
